عدلیه زنانه

مجموعه: اخبار اجتماعی

تاریخ انتشار : چهارشنبه, 23 تیر 1395 10:57

 چند سالی است که دفاع از حقوق زنان مختص‌شده به زنانه و مردانه‌کردن هر آنچه امکان تقسیم داشته باشد، حال نیز نوبت به دادگاه‌ها رسیده است. ایجاد دادگاه تخصصی زنان طرحی است که توسط زنان مجلس دهم کلید خورده و سهیلا جلودارزاده، نماینده تهران از آن سخن به میان آورده است.

به گفته  جلودارزاده این طرح برای بالابردن کرامت زنان در جامعه است، هرچندبه عقیده بسیاری از حقوقدانان دادگاه ویژه زنان نه‌تنها باعث بالارفتن کرامت زنان نمی‌شود، بلکه نتیجه‌ای عکس خواهد داشت. به گفته منتقدان، این پیشنهاد مبتنی بر تفکیک جنسیتی است زیرا  الزامی به ایجاد دادگاه ویژه زنان وجود ندارد.

هرچند سهیلا جلودارزاده هدف این طرح را تفکیک جنسیتی نمی‌داند. در این بین نباید فراموش کرد که قانون اساسی حقوق همه‌جانبه افراد اعم از «زن» و «مرد» و «ايجاد امنيت قضائي عادلانه براي همه» و «تساوي عموم در برابر قانون» را مدنظر قرر داده است و با اجرای قانون اساسی حقوق زنان و مردان به‌درستی احقاق خواهد شد. اکنون برای آگاهی بیشتر از طرح پیشنهادی نمایندگان زن مجلس سراغ نماینده مجلس دهم و حقوقدانان رفته و از چند و چون این طرح مطلع شده‌ایم.

در دادگاه‌ها زنان مورد ستم واقع می‌شوند
«بسیار دیده می‌شود که میزان آگاهی حقوقی زنان از مردان به مراتب پایین‌تر و کمتر است، به همین دلیل هنگام مراجعه به دادگاه با مشکلات بسیاری مواجه می‌شوند. حال اگر این افراد از نظر مالی هم دچار مشکل باشند، در مراجعه به دادگاه با عدیده‌ای از مشکلات رو‌به‌رو خواهند شد، به‌خصوص اکثر این مشکلات برای افرادی پیش می‌آید که یا از توانایی مالی برخوردار نیستند یا از افراد تحصیل‌نکرده جامعه نیستند تا نسبت به حق و حقوق خودآشنایی داشته باشند، به‌همین دلیل آغاز یک پروسه قضائی سخت و گاهی برای زنان ضعیف جامعه ناممکن است.» سهیلا جلودارزاده، نماینده مجلس دهم  در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید: در سیستم قضائی امروز دو بخش وجود دارد، یک بخش ویژه حمایتی است که وکلا از راهکار‌های قانونی برای دفاع از موکل به عهده می‌گیرند و بخش دیگر دادگاه است، یعنی مکانی که شکایت طرح و رسیدگی و قضاوت در آن‌جا انجام می‌شود که در این‌جا زنان مورد ستم واقع می‌شوند، زیرا شرایط پیگیری قضائی برای زنان طولانی و سخت است.

زنان نسبت به مردان آگاهی کمتری به مسائل حقوقی دارند
«باتوجه به این‌که زنان اگر بخواهند به دنبال احقاق حق خود بروند نسبت به مردان با مشکلات بیشتری روبه‌رو می‌شوند، بنابراین این  امر باعث شده بسیاری از زنان از شکایت خود صرف‌نظر کنند و پیگیر پرونده‌های قضائی خود نباشند.» از این منظر جلودارزاده می‌گوید: زنان  اگر بخواهند حق‌خواهی کنند با مشکلات بسیاری مواجه می‌شوند و برای هر شکایتی که دارند باید وکیلی داشته باشند و در ازای کار وکیل هم باید پول‌های کلانی پرداخت کنند. حال آن‌که اگر کسی توانایی مالی برای پرداختن این پول را نداشته باشد، یا به‌طورکلی از شکایت صرف‌نظر می‌کند، یا در صورت شکایت با مشکلات عدیده‌ای مواجه می شود ازجمله اطلاعات ناقص و نداشتن آگاهی از فرآیندهای قانونی و دانش ناکافی از فرآیند دادرسی.

برخورد نامناسب در دادگاه‌ها با زن‌ها
این نماینده مجلس ادامه می‌دهد: حال با تمام این دغدغه‌ها، زنان به دادگاه مراجعه می‌کنند و در این مسیر ممکن است با برخی مشکلات روبه‌رو شوند تا بتوانند از وکیل یا سیستم دادرسی استفاده کنند و موفق بیرون آیند، یا باید سال‌ها زمان بگذارند تا به این پرونده رسیدگی شود مثلا یک پرونده ارثیه آن‌قدر  زمان می‌برد که شرایط بهره‌مندی از ارثیه از بین می‌رود، یا دیگر گرهی از زندگی زنان باز نمی‌کند. زنان نمی‌توانند به‌خوبی از این ساختار و پروسه استفاده کنند  و حق‌شان را احقاق کنند، بنابراین دادگاه و سیستم قضائی کارایی لازم را برای آنها ندارد.

حال ما به دنبال این هستیم که با تشکیل دادگاه ویژه زنان، مسیری امن برای رسیدگی به دعاوی آنان ایجاد شود تا در حاشیه امنیت دستگاه قضائی بتوانند پیگیر امور کیفری و حقوقی خود باشند.

زنان برای احقاق حق خود به دادگاه ویژه نیاز دارند!
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی  گفت:  همان‌طور که طبق قانون حمایت از خانواده مصوب‌ سال ٩٠ مشاور برای دادگاه‌های خانواده پیش‌بینی شد تا به‌عنوان یک معاضدت قضائی برای زنان در نظر گرفته و زندگی‌شان به صلح منجر شود، اکنون نیز ما معتقدیم در دعاوی مخصوص زنان یک جلسه  معاضدت راهنمایی و به اصطلاح کمک به دادخواهی قرار بگیرد که خود خانم‌ها به ما پیشنهاد دادند دادگاهی ویژه زنان در قانون مطرح شود و سازمان‌های معاضدت  قضائی و مردم‌نهاد از این دادگاه حمایت کنند.

فوریت مسائل زنان باید به صورت ریشه‌ای حل شود
«يكي از مسائلي كه امروز در جامعه بايد بيشتر مورد توجه قرار گيرد، فوريت‌هاي مسائل زنان  است كه بايد به صورت ريشه‌اي حل شود و ما اكنون طرحي در دست بررسي داريم كه دادگاه‌هاي ويژه زنان تشكيل شود.» این نماینده مجلس با بیان این ‌مطلب در ادامه می‌گوید: کسانی که به این طرح انتقاد دارند، می‌گویند زن و مرد برابر هستند اما توجه ندارند در این موضوع خاص، زنان و مردان برابر نیستند. بهتر نیست دادگاهی ویژه زنان وجود داشته باشد تا آنها به راحتی به حل مشکلات خود بپردازند. جلودارزاده در پاسخ به این سوال که آیا در این دادگاه قرار است تمامی کارکنان اعم از قاضی، منشی و... زن باشند، گفت: بحث ما این نیست که تمامی پرسنل زن باشند ولی این موضوع نیز جای بحث دارد و باید بررسی شود.

کرامت بخشیدن به زنان نه تفکیک جنسیتی
این نماینده زنان در مجلس در ادامه در واکنش به انتقاد ایجاد تفکیک جنسیتی در دادگاه‌ها توضیح می‌دهد: ما از تفکیک جنسیتی صحبت نمی‌کنیم، موضوع اصلی ایجاد کرامت و امنیت قضائی برای بانوان است. ما معتقدیم بهتر است با کمک قضات  باتجربه و استفاده از افرادی‌که کرامت زن را زیرسوال نبرند، به پرونده‌هایی که زنان در دستگاه قضا دارند، رسیدگی شود.

جلودارزاده در پاسخ به این سوال که شما با این طرح به دنبال پیروزی زنان در محاکم هستید نیز می‌گوید: مهم نیست که  زنان برنده یا بازنده پرونده‌های قضائی باشند، مهم کرامت انسانی است. در بسیاری از دادگاه‌ها زنان از این موضوع شاکی هستند. ما بحث قاضی زن را همین جا مطرح کردیم  برای حفظ شأن و مقام زنان جامعه. بنابراین حرف اصلی ما حفظ کرامت زنان در پروسه قضائی است.

قضات زن درک بهتری نسبت به مسائل زنان دارند
«به نظر برخی فقها قضات زن تحت‌تأثیر احساسات و عواطف زنانه قرار می‌گیرند و این مانع از قضاوت عادلانه است. در قانون‌گذاری‌های بعد از انقلاب صرف‌نظر از عنوان «پایه قضائی» امکان صدور حکم یعنی قضاوت به معنی اخص به خانم‌ها داده نشده و حداکثر به آنها اجازه داده شده عنوان «مشاور» داشته باشند. با این حال زنان بهتر می‌توانند مسائل هم‌جنس خود را درک کنند، زیرا ممکن است با این مسائل دست‌وپنجه نرم کرده باشند، یا در شرایط مشابه قرار گرفته باشند.» این نماینده مجلس با این توضیح ادامه می‌دهد: قضات زن درک بهتری نسبت به مسائل زنان دارند، زیرا خیلی بهتر می‌توانند همجنس خود را درک کنند.

جلودارزاده در پاسخ به این سوال که آیا ورود مردها به این دادگاه منع  خواهد شده یا خیر، توضیح می‌دهد: در این دادگاه شاکی فقط می‌تواند زن باشد و طرف دعاوی چه زن چه مرد، فرقی ندارد کدام‌یک باشد اما باید تاکید کنم هیچ ممانعتی از حضور مردان نخواهد شد. این نماینده مجلس دهم در بیان اهداف اصلی این طرح تاکید می‌کند: اصل پیشنهاد من برمی‌گردد به نوع برخورد با بانوان و رسیدگی بیشتر به موضوعات مورد شکایت یا مثلا اگر زنی خواست قیم شود، پروسه زمان کمتری را طی کند.

تشکیل دادگاه ویژه زنان از منظر حقوقی
طرحی که نمایندگان زن مجلس دهم به دنبال تدوین و تصویب آن هستند با انتقادات گسترده حقوقدانان روبه‌رو شده است. دکتر نعمت احمدی وکیل دادگستری در گفت‌وگو با «شهروند» پیرامون دادگاه ویژه زنان می‌گوید: من بسیار متعجم از یک نماینده مجلس اصلاح‌طلب، آن‌هم خانم جلودارزاده که با سابقه نمایندگی این پیشنهاد را مطرح کرده‌اند. به نظر من این پیشنهاد، طرح تفکیک جنسیتی بیش نیست. این تفکیک جنسیتی تا کجا قرار است پیش رود؟ در کجای دنیا دادگاه ویژه زنان وجود دارد؟ در اولویت قرار ندادن پرونده زنان دلیلی غیرمنطقی بر ایجاد دادگاه ویژه زنان است. زنان چه چیزی را نمی‌توانند در سایر دادگاه‌ها مطرح کنند که می‌توانند در دادگاه ویژه زنان مطرح کنند؟ به نظر من مسائل اصلی نادیده گرفته شده و به مسائل فرعی پرداخته می‌شود. 

تفکر نمایندگان مجلس باید فراتر از مردم عادی باشد
«با توجه به این‌که نمایندگان مجلس افراد فرهیخته و تحصیلکرده‌ای هستند باید نسبت به عوام مردم دید وسیع‌تری به مسائل داشته باشند تا بتوانند به مشکلات مردم رسیدگی کنند و چاره‌ای بیندیشند، نه این‌که با نگاه اجمالی یا سنتی به مسائل نگاه کنند». احمدی با بیان این موضوع می‌گوید: ما انواع دادگاه‌های تخصصی را داریم و ایجاد یک دادگاه دیگر با بهانه حفظ‌نشدن حرمت‌های زنان، رفتاری غیرمنطقی است زیرا نگاه یک نماینده مجلس باید فراتر از عامه مردم باشد.

ادعای این‌که برای حفظ کرامت زنانه باید دادگاه ویژه زنان تشکیل شود، به نظر من تشکیل چنین دادگاهی غیرممکن است،  زیرا موضوعات حقوقی از ذهن یک زن یا مرد خارج نمی‌شود، بلکه به صورت علمی و تدوین شده است و تفاوتی ندارد رأی را چه کسی صادر یا چه کسی به موضوع رسیدگی کند، زیرا رأی باید منطبق با اسناد و مدارک باشد. بهتر است خانم جلودارزاده به دنبال مسائل  مهم‌تری باشد مثلا قضات زن حق رأی دادگاه پیدا کنند، همچنین مسائلی که به حقوق زنان مربوط می‌شود و امتیازات زنان را زیاد می‌کند. وقتی زنان قاضی حق رأی ندارند، دادگاه ویژه زنان چه سودی دارد؟

نمایندگان باید عصاره مردم باشند
«نمایندگان مجلس منتخبان مردم هستند، یعنی  نشأت گرفته از انواع تفکرات همه مردم هستند و باید دید وسیع‌تر و بهتری به جامعه و نیاز‌های مردم داشته باشند و پذیرای انواع و اقسام تفکرات باشد. به‌طورکلی باید چکیده‌ای از همه مردم باشد تا بتواند مشکلات و معضلات جامعه را حل و زندگی راحت‌تری برایشان ایجاد کند، نه این‌که از موضوعات اصلی جامعه فاصله بگیرد و به موضوعات فرعی بپردازد.» این حقوقدان ادامه می‌دهد: نماینده باید عصاره مردم و ملت باشد، همچنین از درک بالایی برخوردار باشد. در عجبم  که چرا تا این حد شأن قضاوت را پایین آورده‌اند که معتقدند با چنین کاری کرامت انسانی بالا می‌رود در صورتی که این‌طور نیست.

دادگاه ویژه زنان تفکیک جنسیتی است
احمدی در پاسخ به این سوال که دادگاه ویژه زنان همان‌طور که از نامش پیداست، دادگاهی است که به مسائل زنان رسیدگی شده و تنها زنان حق شکایت  دارند و فرقی ندارد شکایت مربوط به چه مسأله‌ای باشد. کسی که از او دادخواهی شده می‌خواهد زن باشد یا مرد. آیا این موضوع یک  تبعیض جنسیتی نیست؟ می‌افزاید:   اصل مطلب پیشنهاد این نماینده مجلس تفکیک جنسیتی است که بسیار دور از منطق است . بیان این مسأله  طنز گزنده‌ای است که دادگاهی تشکیل شود که قاضی حق رأی هم نداشته باشد.  وقتی فقط شاکی زن باشد و  انحصارا دادگاه در اختیار یک جنس معین  باشد،  تفکیک جنسیتی محسوب می‌شود که مورد قبول نیست.

ایجاد دادگاه زنان نوعی توهین به زنان است
این وکیل دادگستری با بیان این‌که «در جای‌جای دنیا زن و مرد از حقوق یکسان برخوردارند و در قانون ما نیز قید شده است، زیرا حقوق یک علم است و بستگی به ذهن ندارد، با توجه به این موضوع جداسازی  زن و مرد نوعی توهین است، یعنی زن توانایی آن را ندارد که از پس کارهای حقوقی در سایر دادگاه‌ها برآید و نیاز به دادگاه خاص خودش دارد»، می افزاید: در این‌که حق و حقوق و کرامت زن بسیار بالاتر از آن است که دادگاه جداگانه‌ای تشکیل شود، شکی نیست. طبق اصل١٩ قانون اساسی می‌گوییم زن و مرد برابرند.

به نظر بنده به‌درستی معنای کرامت مورد توجه قرار نگرفته است و به‌طورکلی نوعی توهین به زنان در حال شکل‌گیری است، زیرا به این معناست که شما مثل عامه مردم نمی‌توانید به دادگاه‌هایی بروید که قانون‌گذار تعیین کرده و باید به دادگاه زنان بروید. به طور کلی مفهوم حرف‌شان به این معناست که شما کرامت انسانی ندارید و ما می‌خواهیم به شما کرامت بخشیم.

 اخبار اجتماعی  - شهروند