چگونه با استفاده از نظریه پنجره جوهری، شخصیت خود را خودشناسی کنیم؟

مجموعه: برای زندگی بهتر

پنجره جوهری چیست

چگونه نگرش خود را با استفاده از نظریه پنجره جوهری تغییر دهیم؟

پنجره جوهری (به انگلیسی : Johari Window) ، نظریه ای معروف در حیطه خودشناسی و شخصیت شناسی است که در سال 995 مطرح شد ، نام این نظریه از اسم کوچک نظریه پردازانش ، جوزف لوفت و هری اینگهام ، گرفته شد.

از نظریه جوهری در زمینه خود شناسی و سبک ارتباطی بین فردی استفاده می شود. این نظریه رابطه ای دوسویه بین افراد را به تصویر می کشد که در ابتدای آن ، بیان ، خودافشایی و ابراز بخش هایی از شخصیتمان در رواب و در انتها پرسیدن یا بازخورد گرفتن است. شما با گرفتن بازخورد در روابطتان به شناختی عمیقتر از ابعاد شخصیتی خودتان می رسید.

پنجره جوهری چیست؟ 

پنجره جوهری نظریه شخصیت شناسی است که به چهار قسمت کلی تقسیم می شود . تقسیم بندی شخصیت به این چهار بخش ، باعث شده که به پنجره شباهت داشته باشد و برای هر فرد با توجه به میزان گشودگی شخصیتش نمایی متفاوت از پنجره ترسیم می شود. 

1- بخش عمومی/ آشکار یا گشوده: بخشی از شخصیت خودتان که هم خودتان نسبت به آن آگاهی دارید  و هم دیگران با آن آشنایی دارند و در توصیف شما ، بیان میکنند. 

2 - بخش کور یا تاریک: بخشی از شخصیت شما که دیگران می شناسیند ولی خودتان نسبت به آن نا آگاهید. 

3 - بخش پوشیده یا پنهان: بخشی از شخصیت شما که خودتان به آن آگاهید ولی از دید دیگران مخفی است.

4 - بخش ناشناخته: بخشی از شخصیت شما که نه خودتان و نه دیگران ، آن را نمی شناسید.

تاریخچه پنجره جوهری

پنجره جوهری یا پنجره جوهاری ، به افراد کمک میکند تا درک بهتری از رابطه خود با خود و  دیگران ترسیم کنند. این نظریه توسط در سال 1995 توسط جوزف لوفت ( 1616 – 2014 ) و هرینگتون اینگام ( 1916 – 1995 ) ارائه شد و بیشتر در گروه های خودیاری و تنظیمات شرکتی به عنوان یک تمرین اکتشافی و برخی فعالیت های سازمانی مورد استفاده قرار می گید. 

کاربرد پنجره جوهری

از تکنیک پنجره جوهری برای کمک به درک رابطه عاطفی و فیزیکی با خود و دیگران استفاده می شود. 

از این تکنیک در زمینه خودیاری ، در محیط های گروهی و محیط های شرکتی برای بهبود عملکرد فردی و تیمی استفاده می شود. 

مهم ترین کاربردهای پنجره جوهری عبارتند از : 

- خودآگاهی

- توسعه فردی

- بهبود روبط بین فردی

- پویایی گروه 

- توسعه فعالیت های تیمی و گروهی

- بهبود روابط درون گروهی 

کاربرد پنجره جوهری

بخش آشکار پنجره جوهری

تعریف کردن شخصیت یک فرد بدون در نظر گرفتن رفتارش با محیطی که در آن زندگی می کند بی فایده است. ما خودمان را در ارتباط با دیگران تعریف میکنیم و تمام چیزی که از شخصیت می دانیم ، نمودهای بیرونی آن است . این بخش شخصیت انسان معمولا شامل عوامل زیر است :

اطلاعات دموگرافیک : محل زندگی ، سن ، شغل ، خانواده و غیره

عواطف و نمود بیرونی احساسات : چه چیزها و چه افرادری را دوست داریم ، حالت خلقی ما چطور است و غیره

انگیزش : عواملی که به ما انگیزه می دهد و به فعالیت وا می دارد ، فعالیت هایی که آنها مهم میدانیم و غیره . 

رفتارها : چطور با دیگران رفتار میکنیم ، تعاملات ما ، عادت های غالب و مشهود ما و غیره

خواسته ها : چیزی که از زندگی می خواهیم ، چیزی که برایش تلاش میکنیم و در راه رسیدن به آن قدم برمیداریم و غیره .

بخش پنهان پنجره جوهری

بخش پنهان شخصیت ، تجارب و اطلاعاتی است که در مورد خودمان میدانیم ولی دوست نداریم که دیگران از آن آگاه شوند و آنها را پنهان میکنیم. ما این بخش شخصیت را گاهی در طول ارتباط با دیگران و ایجاد صمیمیت  ، با خود افشایی وآشکار سازی ، برحسب اطمینانی که به فرد مقابل داریم ، در اختیار او قرار می دهیم. با خود افشایی ، بخش پنهان کوچکتر شده و اطلاعات آن وارد بخش آشکار می شوند. 

بخش کور پنجره جوهری 

ما نسبت به اطلاعات بخش کور آگاهی نداریم ولی دیگران از آن  مطلع هستند. این بخش را شاید بتوان معدل سایه در نظریه یونگ در نظر گرفت. اگر بتوانیم بر اطلاعات این بخش از شخصیت خود آگاه شویم می توانیم به پذیرش و خودشناسی در سطح بالا برسیم که به شدت در پیشرفت و پیشبرد اهدافمان ، ما را یاری میکند. 

یکی از روش های آگاهی پیدا کردن از این بخش از شخصیت ، بازخورد گرفتن از دیگران است که باعث می شود اطلاعات از بخش کور وارد بخش آشکار شوند.

در نظریه پنجره جوهری ، اعتقاد بر این است که هر چه بخش آشکار شخصیت فرد وسیع تر باشد ، انسان خودشکوفاتری است که میتواند زندگی بهینه تری را تجربه کند.

بخش های مختلف پنجره جوهری

بخش ناشناخته یا تاریک پنجره جوهری 

بخش ناشناخته مفهومی نزدیک به ناهشیار در نظریه توپوپرافیک روان ، زیگموند فروید دارد. اطلاعات این بخش به گونه ای هستند که نه خودمان و نه دیگران نسبت به آن آگاهی نداریم. از جمله خاطرات فراموشی شده ، استعدادهای ناشناخته و غیره . 

روش های خاصی برای دست یابی به اطلاعات این بخش وجود دارد از جمله ، آزمو های فرافکن یا درمان های عمیقی مانند روانکاری یا تعبیر رویا. 

کاربرد پنجره جوهری در روان درمانی 

این نظریه علاوه بر خودشناسی به درمانگران به خصوص در زمینه درمان های پویشی کمک میکند و روان درمانگر را قادر می سازد که در هر لحظه با برسی وضعیت پنجره جوهری به شناخت بیشتری از  شخصیت مراجع برسند و او را به سمت رسیدن به بینش بهتر هدایت نمایند. 

بر اساس پنجره جوهری هر چه ناحیه عموومی افراد گسترده تر باشد ، توان برقراری ارتباطی آنها بیشتر ، انعطاف پذیری در سبک رهبری آن ها گسترده تر و حالات من آنها وسیع تر می شود چرا که در این ناحیه طرفین شناخت خوبی از هم دارند و امکان بروز تضاد ، ضعیف تر می شود. بنابراین افراد برای افزایش توان ارتباطی خود باید ناحیه عمومی را گسترش دهند. 

برای گسترش ناحیه عمومی یا گشوده پنجره جوهری میتوان از دو روش استفاده کرد :

افشاگری یا خودگشودگی : فرد یا مدیر اطلاعاتی را در مورد خودش منتشر کند. خودگشودگی باعث پیشروی ناحیه عمومی و کوچک شدن ناحیه خصوصی می شود. البته افشاگری باید به موقع و از سوی طرفین باشد تا به بهبود ارتباط منجر شود. 

بازخورد : بازخورد هم میتواند باعث گسترش ناحیه عمومی در ناحیه کور شود.

نحوه استفاده از پنجره جوهری

روش استفاده از پنجره جوهری

برای ترسیم پنجره جوهری 56 صفت به شرکت کنندگان داده می شود و به آنها می گویندکه 5 – 6 صفتی که احساس می کنند بهتر آن ها را توصیف میکند را انتخاب کنند. 

سپس با توجه به زمینه کاری یا درمانی از همکاران ، همسالان ، اعضای خانواده یا دوستان خواسته می شود که همین کار را برای شرکت کننده انجام دهند. 

سپس این صفت ها در چهار خانه پنجره وارد می شود. 

صفاتی که در پنجره جوهری مطرح می شوند عبارتند از :

توانا ، باهوش ، دوستانه ، نابغه ، بالغ ، مغرور ، قاطع ، مضطرب ، پذیرا ، پیچیده ، برون گران ، باهوش ، متواضع ، ساکت ، با وجدان ، هم درد ، گستاخ یا بی پروا ، اعتماد به نفس ، بخشنده ، درون گرا ، عصبی ، واکنش گر ، معقول ، قابل اعتماد ، شجاع ، وابسته ، خوشحال ، مهربان ، مشاهده گر ، خونسرد ، حساس ، خونگرم ، آرام ، موقر ، حامی ، دانا ، مرتب ، مذهبی ، خجالتی ، خردمند ، ملاحظه کار ، همدل ، واقع گرا ، منطقی ، صبور ، مسئولیت پذیر ، احمق ، بذله گو ، شاداب ، پر انرژی ، مستقل ، عاشق پیشه ، قدرتمند ، جستجوگر ، تکانشی ، سازگار

این تکنیک یک رابطه دوسویه با دیگران برای ما به تصویر می کشد. 

در ابتدا ما با خودافشایی کردن ، بخشهایی از شخصیت و روابطمان را سامان میدهیم و بعدا با پرسیدن با بازخورد گرفتن از دیگران در روابطمان به شناخت عمیق تری از ابعاد شخصیتمان می رسیم. 

پنجره جوهری 4 خانه اصلی دارد که بر اساس میزان آشنایی فرد از خودش و میزان آشنایی دیگران از فرد شکل می گیرد. 

این پنجره ، پیوند فرد با دیگران را در چهار خانه (گشوده ، کور ، پنهان ، مجهول) نشان میدهد ، که هر کدام ، خانه ای از یک پنجره بزرگتر هستند. 

اندازه هر خانه نشان دهنده آگاهی خود فرد یا دیگران از رفتار ، احساسات و انگیزه های او است. 

به عقیده چارلز هندی ، خانه جوهری مفهوم چهار اتاق است. 

اتاق یک : بخش از خودمان که ما ودیگران می بینیم. 

اتاق دو : بخش ای ما که دیگران می بینند ولی خودمان از آن غافلیم . 

اتاق سه : فضای خصوصی است که ما می شناسیم ولی آن را از دیگران پنهان می کنیم. 

اتاق چهار : بخش ناخودآگاه ماست که نه خودمان می بینیم و نه دیگران.

صفاتی که هم خود فرد انتخاب کرده و هم دیگران در خانه گشوده یا عمومی قرار می گیرد. 

صفاتی که فرد انتخاب کرده ولی دیگران انتخاب نکردند در خانه پنهان قرار می گیرد. 

صفاتی که فرد انتخاب نکرده ولی دیگران انتخاب کرده اند در خانه کور  قرار می گیرند. 

صفاتی که هیچ کدام انتخاب نکرده اند در خانه مجهول یا ناشناخته قرار می گیرد. 

در انتخاب ممکن است اندازه خانه ها براساس تعداد صفات تغییر کند. 

گردآوری : بخش روانشناسی بیتوته