عیب یابی و راههای افزایش عمر دینام خودرو

مجموعه: اصول تعمیر و نگهداری خودرو

دینام خودرو وظیفه تولید انرژی الکتریکی در خودرو را دارد

دینام چیست؟ طرز کار دینام ماشین و علائم خرابی دینام

دینام چیست؟

همان طور که می دانید، دینام در تمامی خودرو هایی با موتور های احتراق داخلی، به جز خودرو های هیبریدی دیده می شود و در اغلب موارد، نحوه کار و شکل آن یکسان است و تفاوت های بسیار کمی میان آن ها وجود دارد.

در اغلب موارد، دینام به تنه اصلی موتور متصل است و از طریق یک تسمه، به خروجی میل لنگ متصل می شود و با روشن شدن خودرو و چرخیدن میل لنگ، دینام نیز به کار می افتد.

دینام در ابتدا باتری را شارژ می کند و سپس نیروی اضافه ی ایجاد شده را به سیستم های الکترونیکی مختلف خودرو ارسال می کند.

دینام در اغلب موارد هیچ نیازی به تعمیر و نگهداری ندارد. دینام می تواند حتی تا 10 الی 15 سال و یا بیشتر هم بدون مشکل خاصی کار کند و نیاز به هیچ گونه تعمیراتی نیاز نداشته باشد.

در صورتی که دینام از دچار خرابی شود، اتومبیل ممکن است که مدت زمان کوتاهی را با شارژ باتری کار کند اما بلافاصله با تمام شدن باتری، خودرو خاموش می شود.

قطعات اصلی دینام

قطعات اصلی اغلب دینام های موجود در بازار 

دینام شامل قطعات ریز و درشت زیادی است، اما اصلی ترین قطعات آن، شامل موارد زیر است:

روتور و استاتور

روتور و استاتور، سیم پیچ هایی هستند که وظیفه اصلی تولید برق در دینام را دارند. روتور یک قطعه سیم پیچ استوانه ای است که توسط یک آهنربا احاطه شده و یا با جریان برق خود تبدیل به آهنربا می شود. روتور سیم پیچ داخلی است و استاتور سیم پیچ خارجی. روتور با چرخیدن درون استاتور، باعث تولید جریان برق می شود.

در ادامه نحوه ی تولید برق در دینام را بیشتر توضیح خواهیم داد.

رگلاتور ولتاژ

این قطعه بر جریانی که توسط دینام تولید می شود نظارت می کند و در صورتی که جریان بیش از حد باشد، آن را قطع می کند.

دیود یکسو کننده

این دیود، جریان الکتریکی را به نحوی تغییر می دهد که خودرو بتواند از آن استفاده کند.

فن خنک کننده

دینام در حین کارکردن گرمای زیادی را تولید می کند و اگر این گرما خارج نشود، باعث کاهش کارایی دینام و در نهایت سوختن آن می شود. به همین دلیل است که از جنس آلومینیوم ساخته شده است و برای تخلیه بهتر گرما، به یک تیغه فن خنک کننده هم مجهز شده اند.

مدل های قدیمی فن های خارجی داشتند و مدل های جدید تر، فن های داخلی دارند که اثر گذاری بیشتری دارد.

دینام چگونه کار می کند؟

درون دینام، دو سیم پیچ استاتور و یا خارجی و یک روتور و یا سیم پیچ داخلی وجود دارد.

ولتاژی که از طریق رگلاتور ولتاژ به روتور می رسد، آن را به آهن ربا تبدیل می کند. سپس نیروی چرخشی که از طریق موتور گرفته می شود، باعث چرخش سیم پیچ درونی و یا همان روتور که حالا تبدیل به آهنربا شده است، می شود.

میدان مغناطیسی ایجاد شده توسط روتور چرخان، باعث ایجاد جریان الکتریکی AC در سیم پیچ استاتور و یا همان سیم پیچ های ثابت بیرونی می شود. سپس این جریان به دیود ها فرستاده می شود تا جریان AC به  DC تبدیل شود تا بتوان از آن برای سیستم های الکتریکی در خودرو استفاده کرد.

در نهایت ولتاژ خروجی دینام توسط یک رگلاتور کنترل می شود تا ولتاژ زیاد از حد نباشد و باعث سوختن سیستم های الکترونیکی در خودرو نشود.

معمولا خرابی دینام در قطعاتی مانند رگلاتور تنظیم برق، پایه های اتصال و یا برس های کربنی ایجاد می شود. همچنین گاهی اوقات خرابی بلبرینگ و یا هرز گرد ها هم باعث خرابی دینام می شوند. خوشبختانه تمامی این موارد قابل تعویض هستند و نیازی به تعویض کامل دینام نیست.

مشکلات دینام و نشانه های آن

از آن جایی که دینام یکی از اصلی ترین قطعات خودرو است، قطعا خرابی آن هم بر روی تمامی خودرو تاثیر می گذارد و قابل تشخیص است. در مواردی، با خرابی دینام، خودرو حتی روشن هم نمی شود. در ادامه به برخی از نشانه های خرابی دینام، اشاره می کنیم تا حدودی آن ها را توضیح می دهیم.

چراغ هشدار شارژ باتری

روشن شدن چراغ باتری، می تواند نشان دهنده خرابی دینام خودرو باشد

اگر هر گونه مشکلی مانند خرابی و یا از کار افتادن دینام ایجاد شود، اولین نشانه روشن شدن چراغ خطر باتری و یا نماد CHARGE در خودرو های خارجی است. این چراغ در حالت استند بای و در هنگام استارت زدن روشن است و پس از روشن شدن خودرو، در صورت سلامت دینام باید خاموش شود، ولی اگر خودرو روشن شده بود و این چراغ هم روشن بود، باید به سلامت دینام و یا به طور کلی سیستم شارژ، شک کرد.

نمی توان گفت که روشن شدن چراغ خطر باتری نشان دهنده خرابی دینام است. زیرا اگر به طور مثال تسمه دینام خودروی شما پاره شده باشد، باز هم این چراغ روشن می شود. و یا اگر فیش های ورودی و یا خروجی دینام نیز قطع شده باشند، باز هم این چراغ روشن خواهد شد.

پس برای این که بتوانید علت روشن شدن این چراغ را بفهمید، تنها چاره مراجعه به فرد مکانیک و متخصص است.

کم توان شدن لوازم برقی خودرو

از دیگر نشانه های خرابی دینام و یا سیستم شارژ می توان به کم توان شدن لوازم برقی خودرو مانند چراغ های جلو اشاره کرد. یا به طور مثال، وقتی که خودرو  با دور موتور کم کار می کند، چراغ جلو کم نور است و وقتی که گاز می دهیم و دور موتور بالا می رود، چراغ ها پر نور می شوند.

در این شرایط، خرابی دینام یکی از گزینه ها است اما این مشکل نیز نمی تواند نشانه خرابی دینام باشد. زیرا به طور مثال، اگر تسمه دینام شل باشد نیز این اتفاق خواهد افتاد.

صداهای اضافه

سر و صدای دینام، از دیگر نشانه های خرابی دینام است. از آن جایی که دینام از قطعات متحرک ساخته شده است، خرابی آن قطعات می تواند باعث ایجاد سر و صدای غیر طبیعی از آن شود.

خرابی تسمه، شل یا سفت بودن آن و یا نامطلوب بودن تسمه نیز باعث ایجاد سر و صدا می شود. صدای تسمه مانند جیر جیر کردن است که با بالا بردن دور موتور افزایش می یابد.

دینام چگونه عیب یابی می شود؟

مکانیک و یا باتری ساز می تواند دینام خودرو را عیب یابی و در صورت نیاز تعمیر کند

عیب یابی دینام یک عمل تخصصی است و نمی توان بدون داشتن مهارت به تشخیص عیب آن پرداخت. معمولا مکانیک و یا باتری ساز ها می توانند به درستی دینام را عیب یابی و تعمیر کنند. برای این کار، ابتدا یکبار خودرو، نشانه های آن و دینام را به صورت ابتدایی چک می کنند.

سپس اگر نتوانستند عیب را پیدا کنند، با استفاده از دستگاه خاصی، باتری و سیستم شارژ خودروی شما را تست می کنند. آن دستگاه می تواند ولتاژ خروجی و ورودی به باتری و بسیاری از آمار دیگر را نشان دهد که مکانیک و یا باتری ساز می تواند با استفاده از آن داده ها مشکلات دینام و یا باتری را شناسایی کند.

اگر مشکل سیستم شارژ بود، مکانیک باز هم تست های بیشتری را انجام می دهد تا به طور قطع متوجه خرابی دینام شود. همان طور که پیش تر نیز اشاره کردیم، عواملی مانند شل بودن تسمه دینام و یا سیم کشی معیوب در سیستم شارژ دهی نیز می تواند باعث کاهش و یا به طور کلی قطع شارژ باتری شود.

اگر دیگر اجزای  سیستم شارژ دهی سالم بودند، در نهایت مکانیک و یا باتری ساز، متوجه خرابی دینام می شود. خوشبختانه، دینام در اغلب موارد قابل تعمیر است و نیازی به تعویض کامل آن نیست. تعویض کامل دینام هزینه بسیار زیادی دارد.

اگر نیاز به بازکردن دینام بود، بهتر است که به همراه آن تسمه دینام را نیز تعویض کنید تا بعدها برای تعویض آن، نیازی به باز شدن دوباره دینام نباشد. تسمه ها نسبتا ارزان هستند و نباید نگران قیمت آن ها باشید.

چگونه عمر دینام را افزایش دهیم؟

دینام خودرو عمر بسیار بالایی دارد ولی با انجام کار هایی می توانید آن را باز هم بیشتر کنید

اگر در مناطق پر باران زندگی می کنید و یا با خودروی خود به آفرود می روید، چک کنید که سپر و محافظ آب در قسمت جلوی خودرو سالم باشد. زیرا ورود آب به دینام باعث خرابی آن می شود. همچنین همیشه به لوله های رادیاتور سرکشی کنید و در صورتی که نشتی دارند آن ها را تعویض کنید تا آب آن ها وارد دینام نشود.

نشت روغن نیز می تواند مانند نشت آب برای دینام خطرناک باشد و در صورت وجود نشتی روغن، باید آن را سریعا رفع کنید.

اگر می خواهید موتور خودرو را بشویید، دینام را باید از آب و مواد شوینده دور کنید. می توانید با پیچاندن محکم آن درون یک کیسه پلاستیکی این کار را انجام دهید.

اگر صدای غیر طبیعی و یا جدید به دینام شما اضافه شده است، بهتر است که هر چه سریع تر برای تشخیص علت ایجاد صدا و رفع آن، به مکانیک و یا باتری ساز مراجعه نمایید تا مشکل شما افزایش نیابد.

گردآوری: بخش خودرو بیتوته