درختی که می‌تواند «هوا» را به «سنگ» تبدیل کند
- مجموعه: اخبار گوناگون
به گزارش فرادید، تیمی از دانشمندان کنیایی، آمریکایی، اتریشی و سوئیسی دریافته‌اند درختان انجیر می‌توانند دی‌اکسید کربن (CO₂) را از جو جذب و آن را به شکل سنگ‌های کربنات کلسیم در خاک پیرامون خود ذخیره کنند. این درختانِ بومی کنیا، یکی از نخستین درختان میوه‌ای هستند که نشان داده شده این توانایی را دارند که به آن «مسیر اگزالات کربنات» گفته می‌شود.
تمام درختان از فتوسنتز برای تبدیل دی‌اکسید کربن (CO₂) به کربن آلی استفاده می‌کنند که تنه، شاخه‌ها، ریشه‌ها و برگ‌هایشان را شکل می‌دهد؛ به همین دلیل کاشت درختان روش بالقوه‌ای برای کاهش انتشار CO₂ است.
برخی درختان از CO₂ برای ساخت کریستال‌های اگزالات کلسیم نیز استفاده می‌کنند. وقتی بخش‌هایی از درخت پوسیده می‌شود، این کریستال‌ها را باکتری‌ها یا قارچ‌های تخصصی به کربنات کلسیم تبدیل می‌کنند؛ همان ماده معدنی که در سنگ آهک یا گچ یافت می‌شود. این فرایند موجب افزایش pH خاک پیرامون درخت و افزایش دسترسی به برخی مواد مغذی می‌شود.
کربن معدنی موجود در کربنات کلسیم همواره طول عمر بسیار بیشتری در خاک نسبت به کربن آلی دارد و این ویژگی آن را به روشی مؤثرتر برای جذب و ذخیره CO₂ تبدیل می‌کند.
دکتر مایک راولی، مدرس ارشد دانشگاه زوریخ گفته: «ما مدتی‌ست با مسیر اگزالات کربنات آشناییم، اما پتانسیل آن برای جذب کربن به شکل کامل بررسی نشده است. اگر ما درختانی را برای کشاورزی جنگلی می‌کاریم تا هم‌زمان با تولید غذا، دی‌اکسیدکربن را به شکل کربن آلی ذخیره کنند، می‌توانیم گونه‌هایی را انتخاب کنیم که مزیت اضافه‌ی جذب کربن معدنی را هم به شکل کربنات کلسیم داشته باشند.»
این تیم تحقیقاتی سه گونه درخت انجیر را در شهرستان سامبورو کنیا مطالعه کردند. آن‌ها فاصله‌ای که کربنات کلسیم از درخت تشکیل می‌شود را مشخص کردند و جوامع میکروبی سهیم در این فرایند را شناسایی کردند. آن‌ها با تحلیل سینکروترون در «مرکز تابش سینکروترون استنفورد»، دریافتند کربنات کلسیم هم در سطح خارجیِ تنه‌ی درخت و هم در عمق چوب تشکیل می‌شود.
دکتر راولی توضیح داده: «با تشکیل کربنات کلسیم، خاک پیرامون درخت قلیایی‌تر می‌شود. کربنات کلسیم هم در سطح درخت و هم در ساختارهای چوبی تشکیل می‌شود، احتمالاً به این دلیل که میکروارگانیسم‌ها کریستال‌ها را روی سطح تجزیه می‌کنند و همچنین به داخل درخت نفوذ می‌کنند. این موضوع نشان می‌دهد کربن معدنی عمیق‌تر از آنچه پیش‌تر تصور می‌کردیم در چوب ذخیره می‌شود.»
از بین سه نوع درخت انجیر مطالعه‌شده، دانشمندان دریافتند گونه Ficus wakefieldii بیشترین کارایی را در جذب CO₂ به شکل کربنات کلسیم دارد.
آن‌ها اکنون قصد دارند مناسب بودنِ این درخت برای کشاورزی جنگلی را با اندازه‌گیری نیازهای آبی و میزان میوه‌دهی آن ارزیابی کنند و تحلیل دقیق‌تری از مقدار CO₂ قابل‌جذب در شرایط مختلف انجام دهند.
بیشتر پژوهش‌ها درباره مسیر اگزالات-کربنات در زیست‌بوم‌های گرمسیری و روی درختانی متمرکز بوده که غذا تولید نمی‌کنند. نخستین درختِ دارنده‌ی مسیر فعال اگزالات-کربنات، درخت ایروکو (Milicia excelsa) بوده که می‌تواند در طول عمر خود یک تن کربنات کلسیم در خاک ذخیره کند.
اگزالات کلسیم یکی از فراوان‌ترین زیست‌کانی‌ها است و کریستال‌های آن توسط بسیاری از گیاهان تولید می‌شود. میکروارگانیسم‌هایی که اگزالات کلسیم را به کربنات کلسیم تبدیل می‌کنند نیز در گستره وسیع وجود دارند.
دکتر راولی توضیح می‌دهد: «شناسایی کربنات کلسیم در محیط‌های خشک‌تر آسان‌تر است. اما حتی در محیط‌های مرطوب‌تر هم کربن می‌تواند ذخیره شود. تا کنون گونه‌های زیادی از درختان شناسایی شده‌اند که قادر به تشکیل کربنات کلسیم هستند، اما ما باور داریم شمار این درختان بیش از اینهاست. این یعنی مسیر اگزالات-کربنات می‌تواند فرصت مهم و کمتر شناخته‌شده‌ای برای کمک به کاهش انتشار CO₂ باشد، به‌ویژه زمانی که برای جنگلداری یا تولید میوه درخت می‌کاریم.»
