آشنایی با انواع روشهای پرداخت و موگیری فرش

مجموعه: فرش و گلیم

پرداخت فرش

آیا با روش های پرداخت و موگیری فرش آشنا هستید؟

پرداخت و موگیری فرش چیست؟

پس از مرحله ی جدا کردن قالی و گره زنی الیاف های آن لازم است فرش ها پرداخت شوند تا پرزها و الیاف هایی که سبب ناهموار به نظر رسیدن سطح فرش می شود کوتاه شوند. در اصطلاح قالی بافی پرداخت و موگیری فرش به معنای کوتاه نمودن پرزها و خامه هایی است که ارتفاع بیشتری نسبت به سطح سایر خامه های فرش دارند.

الیاف بلند در فرش ها علاوه بر ایجاد سطح ناهموار باعث می شوند که طرح فرش به خوبی مشخص نباشد؛ بنابراین تنها داشتن نقشه ی منحصر به فرد برای زیبایی فرش ها کفایت نمی کند؛ اگر در آخرین مرحله کار پرداخت به درستی انجام نشود فرش شما ظرافت و تمیزی مورد انتظار را نخواهد داشت.

انواع روش های پرداخت و موگیری فرش های دستبافت و ماشینی

عملیات پرداخت و موگیری برای انواع فرش های ماشینی، دستبافت و تابلو فرش ها انجام می شود. انتخاب این روش ها متناسب با نوع الیاف و ظرافت فرش ها صورت می گیرد. در این قسمت از مقاله برای آشنایی بیشتر شما به انواع روش های پرداخت و موگیری فرش اشاره می کنیم.

پرداخت فرش با روش ماشینی

در این روش ماشین های مخصوصی وجود دارد که مانند قیچی برش الیاف یا تیغ باعث کوتاه نمودن خامه های بلند فرش می شود. این ماشین ها دارای شانه (قسمت جلو)، دو عدد دینام برقی، تیغ تیز و مخزن جمع آوری پرزهای چیده شده است. در داخل ساختار این ماشین دو دینام وجود دارد که از یک طرف به لوله باریک دارای فنر که در سمت دیگر آن تیغ وجود دارد، متصل شده و از سمت دیگر از طریق لوله باریک به شانه وصل است.

زمانی که این ماشین روی سطح فرش حرکت می کند شانه پرزهای فرش را مرتب می کند و در اثر حرکت مداوم دینام اول الیاف های بلند فرش به وسیله تیغ بریده می شود. در ادامه دینام دوم فعال شده و در اثر مکش زیاد پرزهای کنده شده ی فرش جمع اوری شده و در داخل کیسه ریخته می شود.

پرداخت و موگیری فرش با روش ماشینی

پرداخت فرش با روش دستی

روش دستی برای فرش هایی مناسب است که از لحاظ اندازه، بافت (قالی های ریز بافت)، تراکم، ظرافت، نوع الیاف ها و جنس آنها امکان استفاده از دستگاه پرداخت وجود ندارد. روش پرداخت دستی قالی ها به دقت و تجربه ی بسیار زیادی احتیاج دارد؛ زیرا در این روش لازم است استاد کار با استفاده از شانه، تیغ و قیچی های باریک الیاف های فرش ها را ابتدا مرتب کرده و بعد قسمت های اضافی را قیچی کند.

پرداخت و موگیری فرش با روش دستی

پرداخت تابلو فرش

شاید تا به حال فکر می کردید که روش پرداخت فقط برای فرش های معمولی است و تابلو فرش ها احتیاجی به موگیری ندارند. این جمله هم درست است و هم نادرست. در تابلو فرش ها فقط انواع تابلو فرش هایی احتیاج به پرداخت دارند که قصد دارید بعضی از قسمت های آن را برای زیبایی بیشتر برجسته کنید.

برای برجسته کردن تابلو فرش ها با استفاده از قیچی های سرنخ گیری قسمت های از فرش که لازم است کوتاه شوند را حدود 2.5 تا 3 میلی متر کوتاه می کنند. دقت کنید! روش سرنخ گیری تابلو فرش ها احتیاج به دقت و تخصص بالایی دارد؛ بنابراین توصیه می کنیم بدون مربی و به تنهایی تابلو خود را پرداخت نکنید.

پرداخت و موگیری تابلو فرش

زمان مناسب برای پرداخت و موگیری فرش دستبافت چه زمانی است؟

عملیات پرداخت و موگیری فرش دستبافت را می توانید هم در حین بافت و هم پس از پایان کار بافت فرش انجام دهید. در نظر داشته باشید در حین فرش بافی گاها اشتباهاتی مانند نقشه خوانی غلط پیش می آید؛ چنانچه در حین بافت فرش کار عملیات پرداخت را انجام دهید به موقع از وجود این اشتباهات مطلع می شوید. بنابراین برای اینکه بهتر بتوانید طرح تمام شده ی فرش را بررسی کنید، توصیه می کنیم پس از بافت سه تا چهار رج، فرش را پرداخت کنید.

اگر ترجیح دادید که از روش پرداخت پس از بافت استفاده کنید لازم است پس از جدا کردن قالی از دار، آن را روی سطح صاف پهن کرده و به وسیله ی دستگاه مخصوص و یا تیغ تیز به دقت الیاف ها را کوتاه کنید. انتخاب این روش علاوه بر اینکه زمان بیشتری از شما می گیرد، امکان جبران خطاها و تغییر روش نقشه خوانی نیز وجود ندارد.

پرداخت فرش دستبافت

اقدامات قبل و بعد از پرداخت یا موگیری فرش

برای اینکه فرش های زیبا و تمیزی را تحویل بگیرید لازم است قبل و بعد از عملیات پرداخت و موگیری فرش اقداماتی صورت بگیرد تا کار پرداخت با کیفیت بالا انجام شده. برای مثال قبل از پرداخت باید فرش ها را تمیز نموده و خاک یا گرد و غبار روی آن را خارج کرد. برای خاک گیری فرش ها اغلب روش سنتی انتخاب می شود.

در این روش ابتدا فرش ها تکانده می شوند و سپس به وسیله ی چوب های مخصوص به آن ضربه می زنند تا گرد و غبار از سطح آن خارج شود. در صورتی که مقدار گرد و غبار زیاد باشد و امکان خاک گیری فرش با این روش وجود نداشته باشد، به وسیله ی شیلنگ های بلند سطح فرش را آبپاشی کرده و به مدت دو روز آن را مقابل آفتاب قرار می دهند.

بعداز عملیات پرداخت نیز لازم است فرش را اتوکشی کنند.سپس در قسمت پشت فرش پارچه ی سفیدی را قرار می دهند وبه وسیله ی اتوهای پرسی و یا ذغالی آن را صاف می کنند. پس از اتوکشی چنانچه در قسمت هایی از فرش باز هم الیاف بلند وجود داشت مجددا به وسیله ی دستگاه و یا به روش دستی آن را پرداخت می کنند.

گردآوری: بخش فرهنگ و هنر بیتوته