ننگی بر پیشانی، داغی بر دست

مجموعه: اخبار اجتماعی

تاریخ انتشار : پنج شنبه, 16 دی 1395 09:39

 به جای گچ، خط کشی در دست داشت. خط کشی که فلزی بود و کم از باتوم نداشت. تمام دانش‌آموزان کلاس را کتک می‌زند. خط کش فلزی را روی بخاری نفتی کلاس گذاشته تا داغ شود. خط‌کش آهنی را روی دستان یکی از دانش آموزان می‌گذارد.

زمان به تپش می‌افتد مانند قلب کودک مقطع ابتدایی مدرسه‌ای در بخش چاروسای شهرستان کهگیلویه. یک دقیقه گذشت؛ دو دقیقه گذشت و همچنان خطکش آهنی داغ جهنم دانش‌آموز را برایش می‌سازد؛ حال چهار دقیقه است که خط‌کش روی دستان کودک ردپای کبود خود را بر جای گذاشته و آینده سیاهی را برای همیشه در کف دستان این دانش آموز و در ذهن همکلاسی هایش برجای می‌گذارد. معلم اما ... .

جزئیات آخرین فاجعه

در نمایی نزدیک‌تر «کامران ارزش خواه» معلم روستای «شوتاور» بخش چاروسا، دلیل سوختن دست دانش‌آموز را داغ شدن خط کش فلزی کنار بخاری و دست زدن سهوی دانش‌آموز به آن عنوان کرده است. دانش‌آموزی که در این واقعه مورد خشونت معلم خود قرار گرفته براساس مطالب منتشر شده در رسانه‌های محلی استان کهگیلویه و بویراحمد گفته است: «معلممان تمام همکلاسی‌‌هایم را کتک زد و بعد نوبت به من که رسید، ابتدا کتک زد و بعد با گذاشتن خط کش آهنی روی بخاری نفتی آن را بر روی دستم گذاشت و می‌گفت، نباید خط کش را برداری تا مدت ۳ تا ۴ دقیقه بر روی دستم نگه داشتم. هر چه به او التماس کردم، خط کش را بردارم، نگذاشت و هم اکنون دستم سوخته است و توانایی برداشتن جسمی را ندارم.»

در گزارشی که تابناک در این باره آورده بود در ادامه اداره کل آموزش پرورش استان کهگیلویه بویراحمد پیگیری موضوع را آغاز کرد و ضمن تشکیل جلسه اضطراری و دلجویی حضوری از دانش آموز تنبیه شده، از تلاش برای کشف حقیقت ماجرا خبر داد. البته مسئولان این اداره کل که گویا در میان حرف‌های معلم مبنی بر تنبیه نکردن و حرف های دانش آموز مبنی بر تنبیه شدن، کشف حقیقت برایشان سخت است، در پایگاه رسمی خود نوشتند: بر اساس تحقیقات اولیه، سهل انگاری در کلاس درس صورت گرفته و موضوع با جدیت در حال پیگیری است. معلمی که متهم به تنبیه دانش آموزانش آن هم با خط کش داغ است نیز در این باره گفت: وسایل آزمایشگاه از جمله خط کش نزدیک بخاری قرار داشت، گرم شدند و دانش آموز «نیما اکرمی» به صورت سهوی خط کش را برداشت و سوختگی سطحی در دستش ایجاد شد.

آنچه مشخص است صحت این موضوع در حال بررسی بوده اما این اولین بار نیست که بحث تنبیه فیزیکی همراه با خشونت فراوان در مدارس کشور گزارش می شود. به طور تقریبی ماهانه یک مورد از تنبیه ناعادلانه دانش آموزان به گوش می رسد اما خبری از مجازات معلمان به گوشی نمی رسد.

هیچکس حق ندارد...

تنبیه در مدارس از قرن‌ها قبل وجود داشته است، تا جایی‌که یکی از اصلی‌ترین شیوه‌های آموزش همین شیوه در نظر گرفته می‌شد، اما با پیشرفت‌های انجام شده در نظام آموزشی جهان، تنبیه‌ها نیز هدفمند شده و دیگر روی خشونت به خود ندارد. در حالی که در کشورمان هر ماهه خبری از خشونت علیه دانش آموزان منتشر می‌شود. تا آنجا که بر اساس معیارهای جهانی تنبیه باید متکی به یافته‌های علمی و استفاده از الگوهای مناسب تغییر رفتار باشد تا موجب تکرار مجدد اشتباه توسط دانش آموز نشود.

در ماده 77 آئین نامه انضباطی مدارس به صراحت آورده شده است: « اعمال هرگونه تنبیه از قبیل اهانت، تنبیه بدنی و تعیین تکالیف درسی جهت تنبیه ممنوع است.» اما برخی معلمان، ناظمان و مدیران در اثر فشارهای وارد شده در زندگی خود آن را به مدارس آورده و دانش‌آموزان سیبل تخلیه عصبانیت خود قرار می‌دهند؛ این در حالی است که براساس ماده 74 آئین نامه انضباطی مدارس، «قصور و سهل‌انگاری دانش آموزان نسبت به انجام وظایف خود تخلف محسوب می‌شود. مدیر، شورای مدرسه، معاونان و مربیان موظف‌اند قبل از اعمال هر گونه تنبیه از وضع و موقعیت محصل آگاهی یابند و در جستجوی انگیزه و علت تخلف برآیند و نسبت به رفع آن اقدام کنند.»

در ادامه این آیین نامه 6 راه حل برای برخورد با دانش‌آموزی که متخلف است آورده شده، بر اساس ماده 76 این آیین نامه، این 6 راه به این صورت است: «تذکر و اخطار شفاهی به طور خصوصی»، «تذکر و اخطار شفاهی در حضور دانش آموزان کلاس مربوط»، «تغییر کلاس، در صورت وجود کلاس‌های متعدد در یک پایه با اطلاع ولی دانش‌آموز»، «اخطار کتبی و اطلاع به ولی دانش‌آموز»، «اخراج موقت از مدرسه با اطلاع قبلی ولی دانش آموز، حداکثر برای مدت سه روز» ، «انتقال به مدرسه دیگر».

در هیچکدام از راه حل‌های گفته شده برای مقابله با دانش آموز متخلف یا به قولی، شیطان تنبیه بدنی ذکر نشده است و معلمان براساس تصورات ذهنی خود بر خلاف آنچه آئین نامه به آن اشاره دارد، دست به تخریب روحی و جسمی دانش آموزان می زنند. براساس همین آئین نامه در ماده 77 به صراحت آورده شده است که «تنبیه بدنی و یا هرگونه توهین و تحقیر دانش‌آموز جایگاهی در اصول تربیتی و آموزشی مدارس نداشته و هیچ کس حق ندارد به استناد تخلف دانش‌آموزان، اقدام به تنبیه آنها کند.»

تا بدین جای قوانین از طرف معلمان نادیده گرفته می‌شود و موارد منتشر شده از تنبیه دانش‌آموزان تنها بخش کوچکی از عدم رعایت قانون توسط معلمان را نشان می‌دهد. حال اگر معلمی کنترل خود را از دست داده و به تنبیه‌بدنی دانش آموز روی آورد، قانون چه برخوردی با او خواهد داشت.

نگاه قانونی به تنبیه جسمی دانش‌آموزان

ابعاد قانونی این رخداد دیرینه که در سال‌های اخیر با افزایش نوع خشونت همراه بوده است، بارها بررسی شده است و معلمان خاطی با جرایم مشخص، حکم‌های مشخص قضایی دریافت کرده‌اند اما ضمانت اجرایی آن همچنان مهم است، چرا که تعدادی از اولیاء از بازگشت زودهنگام معلمان خشن به مدارس خبر می دهند، به این معنی که حکم ها اجرایی نمی‌شود.

پیش از این عبدالصمد خرمشاهی، حقوقدان و وکیل دادگاه در گفت‎‌وگو با خبرنگار اجتماعی روزنامه «ابتکار» گفته بود: «مجازات‌ها به تناسب شغل افراد یا موقعیت آن‌ها تغییر پیدا نمی‌کند و قانون ثابت است. مسئله‌ای که در تمام کشورها در نظام کیفری حساسیت دارند، این است که برخی مشاغل که مورد اعتماد و امین مردم هستند حساس‌تر بوده به گونه‌ای که اگر شخص مرتکب جرم شود موجبات نگرانی جامعه را به وجود می‌آورد. وی می‌افزاید: معلمین جزو همین افراد هستند. این افراد عهده‌دار آموزش‌وپرورش جامعه بوده و از لحاظ اخلاقی اگر اهمالی صورت گیرد جامعه روی آن‌ها حساس می‌شود. از دیگر مشاغل اینگونه می‌توان به پزشکان و وکلا اشاره کرد.

خرمشاهی در ادامه گفته بود: «بنابراین در این گونه موارد زمانی که عمل مجرمانه‌ای مانند ضرب و شتم دانش آموزان انجام می‌شود درکنار مجازات براساس قانون نوعی مجازات تکمیلی نیز در جهت اصلاح رفتاری شخص مجرم در جهت جبران منافات عمل ارتکابی نامناسبی که از وی سر زده در نظر گرفته می شود.»

این حقوقدان با اشاره به اینکه این مجازات تکمیلی می‌تواند «محرومیت از حقوق اجتماعی»، «عدم اشتغال به شغل» و «انفصال چند ساله از شغل» باشد، گفت: «با انجام برخی مجازات‌های تکمیلی برای شخص مجرم، سایر افراد که در آن صنف‌ها هستند و مورد اعتماد مردم قرار دارند، متوجه موقعیت حساس خودشان می‌شوند. این فقط شامل معلمان نمی‌شود بلکه ناظمان و مدیران مدارس نیز جزو معتمدان مردم هستند.»

خرمشاهی در پاسخ به این سوال که ضرب و شتم یک دانش‌آموز توسط معلم چه حکم قانونی دارد، گفته بود: «هرگونه خلاف و مجازات این افراد بر اساس ماده 614 قانون مجازات اسلامی بوده و مانند سایر جرایم با آن‌ها برخورد می‌شود. گفتنی است اگر این اتفاق به نقص عضو دانش آموز و یا با سلاح سرد انجام شود مجازات سنگین‌ترخواهد شد. همچنین همان‌گونه که گفتم برای برخی مشاغل چون مورد اعتماد مردم هستند، بر اساس ماده 23 قانون مجازات اسلامی مجازات تکمیلی یا طبعی در نظر گرفته می شود.»

عبدالصمد خرمشاهی در گفت‌و‌گویی که روز گذشته با «ابتکار» داشت، در ارتباط با ضمانت اجرایی احکامی که برای معلمان وضع می‌شود، می گوید: «به طور کلی فرد به دو نوع مرتکب کاریمی شود. یکی «تخلف» و دیگری «جرم» است. اگر قصور و سهل انگاری صورت گیرد، بر اساس آئین‌نامه اداره مورد نظر فرد مجازات می‌شود. در حالت دوم که مربوط به مسائل کیفری می شود؛ اگر فرد شاکی خصوصی داشته باشد که در اینجا اولیاء دانش آموز است رسیدگی به عهده دادگاه ها و دادگستری‌ها خواهدبود.»

خرمشاهی می‌افزاید: «اگر دانش آموز آسیب دیده باشد، به این معنی دچار شکستگی، صدمه و ... شود که بر اساس نظر پزشکی قانونی با فرد براساس قانون مجازات اسلامی برخورد می‌شود. حال این جنبه کیفری به دو دسته تقسیم می شود، یکی جنبه خصوصی و دیگری جنبه عمومی آن. در صورتی که شاکی از شکایت خود منصرف شود، قانون به دلیل تجری شدن موضوع احکامی را با توجه به نظر پزشکی قانونی در نظر می‌گیرد.»

همچنین خرمشاهی در ارتباط با سوختن دست یکی دانش آموز در مدرسه در چاروسا، حکم را منوط به نظر پزشکی قانونی مبنی بر درجه چندم دانستن سوختگی عنوان می کند.

سلامت روانی

آوردن نمونه‌های تنبیه جسمی دانش آموزان در کشور بارها و بارها از طریق ابتکار و سایر رسانه‌های خبری منتشر شده است. خانه دوم دانش آموزان تا همین چند سال پیش سنگر امنی بود برای آموزش، تعلیم و تربیت؛ حال این خانه رو به ویرانی است. آن هم به دست بناهایی که قسم خورده‌اند که تا آنجا که توان دارند برای آموزش و پرورش دانش آموزان همت بگمارند. آنچه برای معلم اتفاق افتاد مشخص نیست، آیا در منزل خود مشکلاتی داشته و یا فشارهای روحی روانی به او وارد شده است که باعث شده در محیط مدرسه و آن هم برسر دانش آموزان آن را خالی کند. طرح غربالگری سلامت روانی معلمان اوایل سال گذشته از طرف سازمان بهزیستی کشور پیشنهاد شد. پیشنهادی که در بدو مطرح شدن با مخالفت معلمان و در راس آن وزارت آموزش و پروش مواجه شد. با گذشت حدود 2 سال از این طرح پیشنهادی هیچ خبری از اجرایی شدن آن به گوش نمی‌رسد.

حسن لطفی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی روزنامه «ابتکار» با اشاره به این موضوع که تصویب و اجرای طرح سلامت روان در جامعه کنونی ناممکن است، می گوید: «سیستم آموزشی ما بسیار ضعیف است و این موضوع در قانون هم به خوبی دیده نشده است. ما در صدد هستیم تا برای ضمانت اجرایی احکامی که برای معلمان متخلف وضع می شود، ضمانت اجرایی تنظیم کنیم. به این معنی که معلمان و دبیران متخلف پس از سپری کردن حکم های هیات تخالف مدارس و مراحل دادگستری که همان شکایت خانواده دانش آموز است، برای حقوق معنوی از دست رفته دانش آموزان نیز قوانینی وضع کنیم. چرا که دانش آموز ضربه روحی خورده و معلم خاطی باید پاسخ گوی این ضربه به دانش آموز باشد.»

نماینده مردم رزن در مجلس دهم در ادامه می افزاید: « نظام آموزشی باید توجه خود را معطوف به بالا بردن سطح یادگیری دانش آموزان کند اما این نظام آموزشی چون با مشکلات زیادی روبه رو است، موفق عمل نخواهد کرد و مواردی چون تبیه دانش آموزان به گوش می رسد. طرح سلامت روان نیز در جامعه کنونی ناممکن جلوه می کند چرا که یک معلم با مشکلات متفاوت از جمله نبود مسکن، نبود امکانات مالی برای گذراندن زندگی، حقوق های معوقه و بسیاری دیگر چطور می تواند سلامت روحی و روانی خود را کنترل کند. ما دو ساعت در ترافیک می مانیم، تمام روانمان بهم می‌ریزد، یک معلم نیز با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کند.»

لطفی می افزاید: «ما در ارتباط با ضمانت اجرایی مربوط به تنبیه دانش آموزان با مشکل مواجه هستیم و باید این خلاء پر شود.»

وی در ادامه با اشاره به اینکه کلید حل این مشکلات در دست مجلس، دولت و در نهایت مردم است، می افزاید: «قانون گذار باید زیر ساخت و قوانین را تصویب کند و دولت در اجرای آن تمام و کمال قدم بردارد و در مرحله سوم خانواده ها و جامعه سطح فرهنگ خود را ارتقاء دهند. در نتیجه تا زمانی که این زیرساخت های نظام آموزشی که پر از نقصان است، حل نشود پدیده های اینچنینی طبیعی خواهند بود.»

تنبیه دانش آموزان از نگاه شرعی

به گزارش پایگاه نشر و حفظ آثار آیت الله خامنه ای براساس پاسخ حجت السلام والمسلمین فلاح‌زاده در ارتباط با سوال تنبیه بدنی دانش‌آموزان توسط معلمان بدون رضایت والدین آورده شده: « یک نکته‌‌ای را من اینجا عرض کنم و آن اینکه در نظام آموزشی کشور به هر حال قوانین و مقرراتی است که باید رعایت شود. یک وقت است که قانون گذاشته‌اند که معلم حق تنبیه بدنی شاگرد را ندارد، این باید مراعات شود و مجاز نیست به انجام این کار.

در مجموع کتک زدن دانش‌آموزان، حتی در باب امر به معروف و نهی از منکر، طبق نظر حضرت آقا که می‌فرمایند: اگر کسی منکری مرتکب شد، عموم افراد مجاز نیستند به عنوان مرتبه‌ای از مراتب نهی از منکر او را کتک بزنند، یعنی توسل به زور مثل ضرب و جرح و امثال این‌ها کنند، جایز نیست و اینها مسائلی است که مربوط به قوه قضائیه است و در بسیاری از موارد اذن حاکم شرع را می‌خواهد، یعنی دستور قضایی می‌خواهد. و لذا معلم مجاز نیست شاگرد را تنبیه بدنی کند و اذن والدین هم در این مورد تاثیری ندارد؛ یعنی اگر پدر و مادر اجازه دادند که بچه ما را بزن، آیا معلم مجاز است؟ نه؛ بنابراین تنبیه بدنی دانش‌آموزان جایز نیست.»

 اخبار اجتماعی  -  ابتکار