غسل جبیره چیست و چه احکامی دارد؟

مجموعه: اعمال مستحبی

غسل جبیره چیست و چه احکامی دارد ؟

غسل جبیره چیست و چه حکمی دارد ؟

غسل جبیره چیست ؟

کلمه ی جبیره (بر وزن نبیره) برگرفته از ریشه جبر می باشد و به چیزهایی نظیر پارچه، گچ، پلاستیک، باند یا چسب اطلاق می شود که زخم ها و شکستگی ها را با آن می بندند. توجه کنید که منظور از "زخم"، صرفاً زخم های باز نیست بلکه زخم هایی است که علت درونی دارند و مانند دمل ها می شوند. 

به جای شستن محل زخم و شکستگی در غسل جبیره باید بر روی آن مسح کنند. غسل جبیره به وضوی جبیره شباهت دارد یعنی اگر فردی، زخم یا شکستگی در برخی از اعضای غسل داشته باشد و موظف به انجام غسل باشد باید به کیفیت وضوی جبیره، غسل جبیره کند.

اقسام جبیره :

جبیره به سه دسته تقسیم می شود :

– وضوی جبیره

– غسل جبیره

– تیمم جبیره

لازم به یادآوری است که گاهی لازم است به جای غسل جبیره تیمم بدل از غسل داشته باشیم. همچنین باید بدانیم که با چه غسل هایی می توان نماز خواند و نیازی به گرفتن وضو نیست؛ یکی از این غسل ها غسل جنابت است. نکته دیگری که باید به آن توجه کرد شناخت انواع غسل های واجب و غسل های مستحب است. غسل حیض از جمله غسل های واجب برای زنان می باشد.

طریقه انجام غسل جبیره ای :

طریقه ی انجام غسل جبیره مشابه وضوى جبیره‏اى است، ولى احتیاط واجب این است که به صورت ترتیبى، آن را به جا آورید نه این که به صورت ارتماسى‏ انجام دهید. آن قسمت هایی از بدن که در غسل جبیره ای باز است را باید طبق معمول غسل دهید و به همه قسمت های محل غسل، آب برسانید. در زمان رسیدن به جبیره (یعنی پوششی که روی زخم و مثل آن است)، باید با دست مرطوب بر روی همه قسمت های جبیره مسح نمایید که همین کار، کفایت می کند و غسل صحیح است.

در غسل جبیره به جای شستن محل زخم و شکستگی روی آن مسح می کنند.

غسل جبیره مانند وضوی جبیره است یعنی کسی که وظیفه او غسل است اگر در بعضی از اعضای غسل زخم یا شکستگی باشد باید به کیفیت وضوی جبیره غسل جبیره کند

به طور خلاصه در غسل جبیره ای آن قسمت هایی از بدن که باز است را طبق معمول غسل دهید و آب را به همه قسمت های محل غسل برسانید. وقتی به قسمتی که جبیره (یعنی پوششی که روی زخم و مثل آن است) رسیدید، روی همه قسمت های جبیره را با دست مرطوب مسح نمایید. همین کفایت می کند و غسل صحیح است.

لازم به یادآوری است که با غسل جبیره ای تمام كارهایی كه با غسل معمولی انجام می دهند می توان انجام داد و در احكام فرقی بین جبیره و غیر جبیره نیست . 

غسل جبیره چه حکمی دارد ؟

غسل جبیره ای :

آن قسمتهایی از بدن که باز است را طبق معمول غسل دهید و آب را به همه قسمتهای محل غسل برسانید وقتی به قسمتی که جبیره (یعنی پوششی که روی زخم و مثل آن است) رسیدید، روی همه قسمت های جبیره را با دست مرطوب مسح نمائید همین کفایت می کند و غسل صحیح است.

• اگر روی پاها و جلوی سر زخم باشد و نمی توان روی آن را مسح کرد، اگر میتوانید پارچه ای پاک روی آنها بگذارید و روی آن را مسح کنید و سپس بنا به احتیاط واجب تیمم هم

بکنید.

• اگر امکان گذاردن پارچه روی زخم جلو سر و روی پاها نباشد در این صورت بجای وضو باید تیمم کنید و بهتر است یک وضو بدون مسح بگیرید.

• هر گاه اعضای وضو زخم باشد و روی آنها هم بسته باشد، اگر باز کردن روی زخم امکان دارد، زحمت و ضرر هم ندارد باید روی زخم را باز کرد و وضو گرفت.

• به هنگام وضو اگر روی زخمی را نمی شود باز کرد، اگر جبیره روی زخم پاک است و رساندن آب از روی جبیره به زخم ممکن بود و زحمت ندارد باید آب را به زخم برسانید.

احکام غسل جبیره :

• اگر در جای وضو یا غسل چیزی چسبیده است که برداشتن آن ممکن نیست، یا به قدری مشقت دارد که نمی شود تحمل کرد، باید به دستور جبیره عمل کنید.

• غسل جبیره ای مانند وضوی جبیره ای است، ولی بنابر احتیاط واجب باید آن را ترتیبی به جا آورد نه ارتماسی.

• کسی که باید با وضو یا غسل جبیره ای نماز بخواند چنانچه بداند که تا آخر وقت عذر او برطرف نمی شود، می تواند در اول وقت نماز بخواند. ولی اگر امید دارد که تا آخر وقت عذر او برطرف شود، احتیاط واجب آن است که صبر کند و اگر عذر او برطرف نشد در آخر وقت، نماز را با وضو یا غسل جبیره ای به جا آورد.

غسل و تیمم جبیره ای :

• فردی که غسل برای او واجب است و بعضی از اعضای بدن او زخم شده و امکان باز کردن و تمیز و تطهیر آن وجود ندارد باید مانند وضوی جبیره ای، غسل جبیره کند.

• فردی که وظیفه ی او تیمم است، اگر در بعضی جاهای تیمم زخم و یا دمل و شکستگی باشد، باید به دستور وضو جبیره ای تیمم جبیره ای کند.

• شخصی که نمی داند وظیفه اش تیمم است یا وضوی جبیره ای بنا بر احتیاط واجب باید هر دو را انجام دهد.

• بیماری که آب برای او ضرر دارد و خودش دسترسی به آب ندارد و کسی نیست که برایش آب بیاورد (برای غسل یا وضو) تیمم کفایت می کند.

• نماز بدون وضو یا تیمم صحیح نیست و قضا دارد و نماز هیچگاه از انسان ساقط نمی شود، مگر در حال بی هوشی و کما و عذر شرعی برای زنان.

• تیمم بدل از غسل و بدل از وضو با هم فرقی ندارد (فقط نیت آنها متفاوت است).

آشنایی با غسل جبیره

سوالات متداول برای غسل جبیره :

1- آیا کسی که وظیفه او غسل جبیره ای است، می تواند در اول وقت نماز بخواند؟

كسى كه وظیفه او غسل جبیره اى است، چنانچه مى داند تا آخر وقت عذر او برطرف نمى شود مى تواند در اوّل وقت نماز بخواند، امّا اگر امید دارد كه تا آخر وقت عذر او برطرف شود احتیاط واجب آن است كه صبر كند.

2- اگر در محل جبیره مانع وجود داشته باشد، برای غسل جبیره ای باید بر طرف گردد؟

در صورتی که غسل جبیره ای باشد لازم نیست مانع را بر طرف نماید و غسل صحیح است و شستن محل جبیره لازم نمی باشد.

3- نکاتی برای انجام غسل جبیره ای را توضیح دهید؟

هرگاه روی آن بسته شده است و باز کردن آن ضرر و مشقت زیادی ندارد و آب هم برای آن مضر نیست، باید آن را باز کند غسل کند، در غیر این صورت، اطراف آن را بشوید و بنابراحتیاط مستحب، روی جبیره را نیز مسح کند و اگر جبیره، نجس است یا نمی شود روی آن دست تر بکشد، پارچه پاکی را بر آن ببندد و دست تر روی آن بکشد.

4- آیا در غسل جبیره ای، چنانچه جبیره تمام یک عضو مانند سر و گردن را در بر گرفته باشد؛ باید تیمم کرد؟

غسل جبیره کافی است.

5- آیا غسل جبیره به جای غسل جنابت قابل انجام است ؟

غسل جبیره به جای غسل جنابت از نظر بسیاری از مراجع تقلید قابل انجام بوده و شخصی که بر اثر شکستگی، زخم و … مجبور به بانداژ ناحیه ای از بدن گردیده است می تواند در زمان واجب شدن غسل، نیت کرده و غسل جبیره را انجام دهد. جبیره چیزی است که روی قسمتی از بدن را بنا به هر دلیلی پوشانده و مانع رسیدن آب به آن ناحیه شود. وضو یا غسلی که با وجود جبیره صورت گیرد را غسل جبیره می نامند. ولیکن غسل جبیره نیز دارای شرایط و وضعیت خاصی صورت می پذیرد که بایستی مورد توجه قرار گیرد. 

6- اگر بیمار به جهت خوف از ضرر غسل جبیره اى انجام دهد و پس از نماز معلوم شود خوف او بى مورد بوده تکلیف او چیست؟

اعاده لازم نیست ولى اگر اعاده کند بهتر است.

نظرات مراجع تقلید درباره کاشت ناخن :

بنابر نظر اکثر مراجع تقلید ایجاد مانع برای وضو مانند کاشت ناخن جایز نیست و اگر ضرورتی نداشته باشد (مثلا ناخن فرد عملا رشد نکند و …) نباید کاشت ناخن بکند. اگر آن فرد اقدام به کاشت ناخن کرد باید در زمان نماز برای گرفتن وضو و یا غسل مانع ایجاد شده را برطرف نماید. ولی اگر در شرایطی که امکان برطرف کردن آن وجود ندارد (که در مورد کاشت ناخن این مورد صدق نمی کند)، باید وضو و غسل را بصورت جبیره انجام دهد.

علاوه بر این، برخی از مراجع تقلید مانند آیت الله صافی گلپایگانی گفته اند که علاوه بر وضو یا غسل، احتیاطاً تیمم نیز انجام بدهند و آیت الله خراسانی نیز بنا بر احتیاط واجب بر داشتن تیمم علاوه بر وضو یا غسل تاکید نموده و پس از برطرف شدن مانع نیز به خواندن قضای این نمازها بنابر احتیاط واجب، حکم نموده اند.

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته