ترجمه صحیفه سجادیه - دعای سى و هفتم

مجموعه: ترجمه صحیفه سجادیه

نيايش سى و هفتم .دعاى آن حضرت است در اعتراف به تقصير در اداى شكر. بار خدايا،كس هنوز سپاس نعمتت را چنان كه بايد به جاى نياورده‏كه نعمت ديگرش ارزانى دارى و شكرى ديگرش واجب گردانى. بار خدايا،بنده تو،هر چه در طاعت تو كوشد به جايى نرسد واز طاعت تو،آن سان كه در خور فضل توست،قاصر آيد. بار خدايا،شكر گزارترين بندگان تو از سپاس تو عاجزاند و عبادت‏كننده‏ترين عابدان تو در عبادت خويش قاصر. هيچ كس مستحق آن نيست كه تواش بيامرزى و آمرزش تو به پاس‏شايستگى او باشد،و هيچ كس مستحق آن نيست كه تو از او خشنودباشى و بحق سزاوار اين خشنودى تو بود.پس هر كه را آمرزيده‏اى ازانعام توست و از هر كه خشنود گشته‏اى از فضل و احسان تو. بار خدايا،در برابر اندك سپاسى جزاى فراوان دهى و در برابر اندك‏طاعتى ثواب بسيار،چنان كه گويى شكرگزارى بندگانتـبا آنكه‏در برابر آن برايشان ثوابى مقرر داشته‏اى و اجرى عظيم داده‏اى‏چيزى است كه آنان را در برابر تو ياراى سر بر تافتن از آن بوده است كه‏پاداششان مى‏دهى،يا آنكه خود سبب آن نبوده‏اى كه اكنون جز ايشان‏عطا مى‏فرمايى!نه چنين استـاى خداوند منـكه زمام كار بندگان‏تو به دست تو بوده پيش از آنكه توان عبادتشان باشد و ثواب ايشان رامهيا كرده‏اى پيش از آنكه به اطاعتت روى آرند.زيرا شيوه توبخشندگى است و خوى تو نيكوكارى است و راه و آيين توبخشايندگى. بار خدايا،همه آفريدگان معترفند كه هر كه را عقوبت كنى بر او ستم‏نكرده‏اى و همگان بر اين گواهند كه هر كه را از عذاب رهايى بخشى‏در حق او احسان كرده‏اى و همه اقرار مى‏كنند كه حق عبادت و شكر تورا آن چنان كه در خور آن هستى به جاى نياورده‏اند. بار خدايا،اگر آدميان را شيطان نفريفته و از طاعت تو باز نداشته‏بود،هيچ گنهكارى جامه جان به گناه نمى‏آلود و اگر باطل را در چهره‏حق جلوه نمى‏داد،هيچ گمگشته‏اى راه تو گم نمى‏كرد. خداوندا،منزهى تو.وه كه چه آشكار است نشان كرم تو در معامله باآن كه اطاعتت كند يا معصيت ورزد:فرمانبردار را پاداش نيكو مى‏دهى‏و حال آنكه تو خود توان فرمانبردارى‏اش داده‏اى و كيفر گناهكار را باآنكه در موآخذتش قدرت دارى به تأخير مى‏افكنى.هر دو را چيزى‏عنايت مى‏كنى كه نه سزاوار آن بوده‏اند و اعمالشان از احسانى كه‏در حقشان روا مى‏دارى قاصر است. بار خدايا،اگر آن را كه فرمانبردار توست،به مقتضاى عملشـكه‏تو خود بر آنش گماشته‏اىـپاداش مى‏دادى،بيم آن بود كه ثواب تو ازدست بدهد و نعمتى كه عنايتش داشته‏اى زايل گردد.ولى تو به كرم‏خود،در برابر اندك زمانى عبادت در اين دنياى فانى،پاداشى طولانى و جاويدان مى‏دهى و در برابر اعمالى زود گذر ثوابى بى‏پايان و بى‏زوال‏عطا مى‏فرمايى.فراتر از اين،از بنده خود كه از روزى تو خورده است‏و هم بدان توان طاعتش بود عوض مطالبه نكرده‏اى .براى رسيدن به‏آمرزش تو ابزارى به كار داشته كه تو برسر آن بر او تنگ نگرفته‏اى. بار خدايا،اگر نه چنين كرده بودى،بنده تو همه آنچه را به رنج فراهم‏كرده و به كوشش فرا چنگ آورده بود در برابر كمترين انعام و احسانت‏از دست مى‏داد و خود در گرو ديگر نعمتهايت در نزد تو باقى مى‏ماند.پس‏در اين حال چه وقت مستحق چيزى از ثواب تو مى‏بود؟هيچ گاه . اى خداى من،اين حال كسى است كه تو را فرمان برده باشد و راه‏كسى است كه تو را عبادت كرده باشد.اما در كيفر آن كس كه در امر توعصيان ورزيده و مرتكب مناهى شده،تعجيل نكردى،باشد كه ازمعصيت تو دست بردارد و به طاعت تو باز گردد،حال آنكه در همان‏نخستين گناه مستحق همه عقوبتهايى بود كه براى همه آفريدگانت‏مهيا داشته‏اى. بار خدايا،اگر كيفر گناهان را به تأخير افكنده‏اى و در خشم و انتقام وعقاب درنگ كرده‏اى چشم پوشى توست از حق تو،و خشنودى‏توست،بى آنكه چنين خشنودى بر تو لازم آمده باشد. پس اى خداوند،چه كسى از تو كريم‏تر است؟چه كسى شقى‏تراست از آن شوربخت كه پاى در راه خلاف رضاى تو نهد و خود را به‏هلاكت رساند.نه،هيچ كس.بار خدايا،تو فراتر از آن هستى كه جز به‏احسانت وصف كنند و كريم‏تر از آن هستى كه جز به سبب دادگرى،ازتو بيمناك شوند .از جور تو بر كسى كه عصيان مى‏كند حيفى نيست وكسى كه به راه رضاى تو مى‏رود از آن بيم ندارد كه در پاداش او غفلت‏ورزى.پس بر محمد و خاندانش درود بفرست و آنچه مرا آرزوست برمن ارزانى دار و بر هدايت من بيفزاى تا توفيق عملم نصيب گردد.انك‏منان كريم.

(37) (وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا اعْتَرَفَ بِالتَّقْصِيرِ عَنْ تَأْدِيَةِ الشُّكْرِ) اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَداً لَا يَبْلُغُ مِنْ شُكْرِكَ غَايَةً إِلَّا حَصَلَ عَلَيْهِ مِنْ إِحْسَانِكَ مَا يُلْزِمُهُ شُكْراً. وَ لَا يَبْلُغُ مَبْلَغاً مِنْ طَاعَتِكَ وَ إِنِ اجْتَهَدَ إِلَّا كَانَ مُقَصِّراً دُونَ اسْتِحْقَاقِكَ بِفَضْلِكَ فَأَشْكَرُ عِبَادِكَ عَاجِزٌ عَنْ شُكْرِكَ، وَ أَعْبَدُهُمْ مُقَصِّرٌ عَنْ طَاعَتِكَ لَا يَجِبُ لِأَحَدٍ أَنْ تَغْفِرَ لَهُ بِاسْتِحْقَاقِهِ، وَ لَا أَنْ تَرْضَى عَنْهُ بِاسْتِيجَابِهِ فَمَنْ غَفَرْتَ لَهُ فَبِطَوْلِكَ، وَ مَنْ رَضِيتَ عَنْهُ فَبِفَضْلِكَ تَشْكُرُ يَسِيرَ مَا شَكَرْتَهُ، وَ تُثِيبُ عَلَى قَلِيلِ مَا تُطَاعُ فِيهِ حَتَّى كَأَنَّ شُكْرَ عِبَادِكَ الَّذِي أَوْجَبْتَ عَلَيْهِ ثَوَابَهُمْ وَ أَعْظَمْتَ عَنْهُ جَزَاءَهُمْ أَمْرٌ مَلَكُوا اسْتِطَاعَةَ الِامْتِنَاعِ مِنْهُ دُونَكَ فَكَافَيْتَهُمْ، أَوْ لَمْ يَكُنْ سَبَبُهُ بِيَدِكَ فَجَازَيْتَهُمْ بَلْ مَلَكْتَ يَا إِلَهِي أَمْرَهُمْ قَبْلَ أَنْ يَمْلِكُوا عِبَادَتَكَ، وَ أَعْدَدْتَ ثَوَابَهُمْ قَبْلَ أَنْ يُفِيضُوا فِي طَاعَتِكَ، وَ ذَلِكَ أَنَّ سُنَّتَكَ الْإِفْضَالُ، وَ عَادَتَكَ الْإِحْسَانُ، وَ سَبِيلَكَ الْعَفْوُ 8) فَكُلُّ الْبَرِيَّةِ مُعْتَرِفَةٌ بِأَنَّكَ غَيْرُ ظَالِمٍ لِمَنْ عَاقَبْتَ، وَ شَاهِدَةٌ بِأَنَّكَ مُتَفَضَّلٌ عَلَى مَنْ عَافَيْتَ، وَ كُلٌّ مُقِرٌّ عَلَى نَفْسِهِ بِالتَّقْصِيرِ عَمَّا اسْتَوْجَبْتَ فَلَوْ لَا أَنَّ الشَّيْطَانَ يَخْتَدِعُهُمْ عَنْ طَاعَتِكَ مَا عَصَاكَ عَاصٍ، وَ لَوْ لَا أَنَّهُ صَوَّرَ لَهُمُ الْبَاطِلَ فِي مِثَالِ الْحَقِّ مَا ضَلَّ عَنْ طَرِيقِكَ ضَالٌّ فَسُبْحَانَكَ مَا أَبْيَنَ كَرَمَكَ فِي مُعَامَلَةِ مَنْ أَطَاعَكَ أَوْ عَصَاكَ تَشْكُرُ لِلْمُطِيعِ مَا أَنْتَ تَوَلَّيْتَهُ لَهُ، وَ تُمْلِي لِلْعَاصِي فِيمَا تَمْلِكُ مُعَاجَلَتَهُ فِيهِ. أَعْطَيْتَ كُلًّا مِنْهُمَا مَا لَمْ يَجِبْ لَهُ، وَ تَفَضَّلْتَ عَلَى كُلٍّ مِنْهُمَا بِمَا يَقْصُرُ عَمَلُهُ عَنْهُ. وَ لَوْ كَافَأْتَ الْمُطِيعَ عَلَى مَا أَنْتَ تَوَلَّيْتَهُ لَأَوْشَكَ أَنْ يَفْقِدَ ثَوَابَكَ، وَ أَنْ تَزُولَ عَنْهُ نِعْمَتُكَ، وَ لَكِنَّكَ بِكَرَمِكَ جَازَيْتَهُ عَلَى الْمُدَّةِ الْقَصِيرَةِ الْفَانِيَةِ بِالْمُدَّةِ الطَّوِيلَةِ الْخَالِدَةِ، وَ عَلَى الْغَايَةِ الْقَرِيبَةِ الزَّائِلَةِ بِالْغَايَةِ الْمَدِيدَةِ الْبَاقِيَةِ. ثُمَّ لَمْ تَسُمْهُ الْقِصَاصَ فِيمَا أَكَلَ مِنْ رِزْقِكَ الَّذِي يَقْوَى بِهِ عَلَى طَاعَتِكَ، وَ لَمْ تَحْمِلْهُ عَلَى الْمُنَاقَشَاتِ فِي الْآلَاتِ الَّتِي تَسَبَّبَ بِاسْتِعْمَالِهَا إِلَى مَغْفِرَتِكَ، وَ لَوْ فَعَلْتَ ذَلِكَ بِهِ لَذَهَبَ بِجَمِيعِ مَا كَدَحَ لَهُ وَ جُمْلَةِ مَا سَعَى فِيهِ جَزَاءً لِلصُّغْرَى مِنْ أَيَادِيكَ وَ مِنَنِكَ، وَ لَبَقِيَ رَهِيناً بَيْنَ يَدَيْكَ بِسَائِرِ نِعَمِكَ، فَمَتَى كَانَ يَسْتَحِقُّ شَيْئاً مِنْ ثَوَابِكَ لَا مَتَى هَذَا يَا إِلَهِي حَالُ مَنْ أَطَاعَكَ، وَ سَبِيلُ مَنْ تَعَبَّدَ لَكَ، فَأَمَّا الْعَاصِي أَمْرَكَ وَ الْمُوَاقِعُ نَهْيَكَ فَلَمْ تُعَاجِلْهُ بِنَقِمَتِكَ لِكَيْ يَسْتَبْدِلَ بِحَالِهِ فِي مَعْصِيَتِكَ حَالَ الْإِنَابَةِ إِلَى طَاعَتِكَ، وَ لَقَدْ كَانَ يَسْتَحِقُّ فِي أَوَّلِ مَا هَمَّ بِعِصْيَانِكَ كُلَّ مَا أَعْدَدْتَ لِجَمِيعِ خَلْقِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ. فَجَمِيعُ مَا أَخَّرْتَ عَنْهُ مِنَ الْعَذَابِ وَ أَبْطَأْتَ بِهِ عَلَيْهِ مِنْ سَطَوَاتِ النَّقِمَةِ وَ الْعِقَابِ تَرْكٌ مِنْ حَقِّكَ، وَ رِضًى بِدُونِ وَاجِبِكَ 16) فَمَنْ أَكْرَمُ يَا إِلَهِي مِنْكَ، وَ مَنْ أَشْقَى مِمَّنْ هَلَكَ عَلَيْكَ لَا مَنْ فَتَبَارَكْتَ أَنْ تُوصَفَ إِلَّا بِالْإِحْسَانِ، وَ كَرُمْتَ أَنْ يُخَافَ مِنْكَ إِلَّا الْعَدْلُ، لَا يُخْشَى جَوْرُكَ عَلَى مَنْ عَصَاكَ، وَ لَا يُخَافُ إِغْفَالُكَ ثَوَابَ مَنْ أَرْضَاكَ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ هَبْ لِي أَمَلِي، وَ زِدْنِي مِنْ هُدَاكَ مَا أَصِلُ بِهِ إِلَى التَّوْفِيقِ فِي عَمَلِي، إِنَّكَ مَنَّانٌ كَرِيمٌ.