ورزش زوران: نبرد پهلوانان در قلب کرمانشاه

مجموعه: تاریخچه رشته های ورزشی

ورزش زوران

ورزش زوران: رقابتی باستانی در دل زاگرس 

ورزش زوران

ورزش زوران نگینی درخشان بر تارک ورزش‌های سنتی و اصیل ایرانی است که قدمتی دیرینه در استان کرمانشاه دارد. این ورزش که ریشه در فرهنگ و سنن غنی مردم کرد دارد، نسل به نسل سینه به سینه منتقل شده و امروزه به عنوان میراثی گران‌بها، یادآور دلاوری‌ها و پهلوانی‌های مردمان این خطه از ایران زمین است. در این مقاله قصد داریم سفری به دنیای پهلوانی و هیجان‌انگیز ورزش زوران داشته باشیم و گوشه‌هایی از فرهنگ، اصالت، فنون و جایگاه این ورزش را مورد بررسی قرار دهیم.

کشتی زوران

سرزمین زوران: کرمانشاه، دیار پهلوانان

ورزش زوران با نام و نفس کرمانشاه گره خورده است. دشت‌های پهناور، کوه‌های سربه فلک کشیده و مردمان سخت‌کوش این دیار، همواره زمینه‌ساز شکل‌گیری ورزش‌هایی شده است که نیازمند قدرت، چابکی و مهارت است.

تاریخچه‌ای کهن: ریشه‌های کهن ورزش زوران در دل تاریخ

درباره قدمت دقیق ورزش زوران اطلاعات مکتوب و دقیقی در دست نیست. اما با توجه به سنت‌ها و آئین‌های قبایل ایلات و عشایر کرد و نقوشی که بر روی برخی سنگ‌نبشته‌ها دیده می‌شود، می‌توان حدس زد که این ورزش قدمتی به بلندای تاریخ این سرزمین دارد. برخی از کارشناسان بر این باورند که ورزش زوران برگرفته از فنون رزمی و دفاع شخصی بوده است که در طول زمان، به ورزشی برای نمایش قدرت، سنجش توانمندی‌های جسمی و سرگرمی تبدیل شده است.

ورزش باستانی زوران

نامی آشنا: معنای واژه زوران

کلمه زوران برگرفته از ریشه “زور” به معنای نیرو و قدرت است. این واژه در زبان‌ها و گویش‌های کردی و لری به معنای کشتی و کشتی گرفتن به کار می‌رود. بنابراین، معنای نام این نوع کشتی محلی، “زورآزمایی در درگیری و برتری یافتن در مبارزه بر حریف” است.به فردی که به ورزش زوران می‌پردازد، زوران‌باز یا زوران‌گیر و به مکان انجام آن زورخانه گفته می‌شود.

عرصه نبرد: میدان زوران، صحنه‌ای برای نمایش قدرت

در گذشته‌های نه چندان دور، ورزش زوران در میادین شهرها و روستاهای استان کرمانشاه و به ویژه در اعیاد و جشن‌ها برگزار می‌شد. مردم گرد هم می‌آمدند تا نظاره‌گر نبردی تن به تن باشند که در آن، جوانان با غیرت و رشادت، قدرت و فنون خود را به نمایش می‌گذاشتند.

میدان ورزش زوران معمولا بر روی زمین‌های خاکی نرم و هموار در خارج از روستا یا شهر انتخاب می‌شد. این مکان به گونه‌ای انتخاب می‌شد که کمترین آسیب را به شرکت‌کنندگان وارد کند.در پایان مبارزه به نفرات برتر جوایزی چون گوسفند، بز، پتو، کله قند، نمد و خروس اهدا می کردند که باعث ایجاد شعف و شادی جوانان و حفظ آمادگی برای مبارزات احتمالی می گردید.

قهرمانان میدان: پهلوانان زوران، اسطوره‌های قدرت و غیرت

پهلوانان ورزش زوران افرادی شناخته‌شده و مورد احترام در میان مردم بودند. آن‌ها با داشتن اندامی ورزیده، قدی بلند و چابکی مثال‌زدنی، الگویی برای جوانان به شمار می‌رفتند. این پهلوانان با تمرینات سخت و مداوم، فنون مختلف ورزش زوران را فرا می‌گرفتند تا در میدان نبرد، حریف را مغلوب کنند.

فنون و قوانین: رازهای نهفته در دل زوران

ورزش زوران گرچه ورزشی ساده به نظر می‌رسد، اما دارای فنون و قوانین خاص خود است که تسلط بر آن‌ها برتری و پیروزی را برای ورزشکار به ارمغان می‌آورد. در این بخش به برخی از مهم‌ترین فنون و قوانین ورزش زوران می‌پردازیم:

سبک‌های زوران: رقابتی چالشی با دو روی متفاوت

ورزش زوران در گذشته عمدتاً در دو سبک “دسته زیر بله” و “شیر بگیر” انجام می‌شده است.

دسته زیر باله: در این سبک، هدف اصلی خاک کردن حریف به پشت یا رساندن هر دو کتف او به زمین است. البته شرایط برد بر اساس توافق قبلی میان طرفین مسابقه تعیین می‌شد.

شیر بگیر: این سبک شباهت‌هایی به کشتی آزاد دارد. در “شیر بگیر”، طرفین با فاصله از هم و با اشاره داور به یکدیگر حمله‌ور می‌شدند. هر ورزشکاری که زانوی او به زمین می‌خورد، بازنده‌ی مسابقه محسوب می‌شد.

آئین پهلوانی: رسم جوانمردی در میدان زوران

ورزش زوران فراتر از یک رقابت صرف، آئینی سرشار از جوانمردی و پهلوانی است. احترام به حریف، رعایت انصاف و گذشت، از ارزش‌های والایی است که در ورزش زوران همواره مورد توجه قرار می‌گرفته است. پیش از آغاز مسابقه، پهلوانان با خوش‌رویی و احترام به همدیگر ادای احترام می‌کردند.

همچنین، زدن ضربه به نقاط حساس بدن و فنونی که می‌توانست منجر به آسیب‌دیدگی جدی حریف شود، ممنوع بود. داوری مسابقات نیز بر عهده‌ی فردی باتجربه و مورد احترام از میان افراد حاضر در میدان بود. داور با صداقت و راستی، بر روند مسابقه نظارت می‌کرد و در نهایت، فرد پیروز را اعلام می‌کرد.

ورزش محلی زوران

تفاوت این کشتی با کشتی «لوچو» و «چوخه»

این کشتی با سایر کشتی های محلی مرسوم در نقاط مختلف ایران دارای تفاوت هایی است. ممکن است عموم مردم این کشتی را شبیه به کشتی های محلی مازندران و اسفراین بدانند، ولی این کشتی با کشتی های «لوچو» مازندران و «چوخه» اسفراین در نحوه امتیازدهی، پوشش لباس و نحوه بستن شال و کمربند است.

احیا و زنده نگه داشتن ورزش زوران: ضرورتی انکارناپذیر

خوشبختانه در سال‌های اخیر، شاهد تلاش‌هایی برای احیا و زنده نگه داشتن ورزش زوران هستیم. برگزاری مسابقات محلی، تشکیل هیأت‌های ورزشی روستایی و بومی و برنامه‌ریزی برای ثبت جهانی این ورزش، از جمله اقداماتی است که در راستای حفظ و معرفی ورزش زوران صورت گرفته است. با توجه به قدمت، ارزش‌های فرهنگی و پهلوانی، و همچنین فنون و جذابیت‌های خاص ورزش زوران، تلاش برای احیای این ورزش نه تنها ضروری است، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز جذب علاقه‌مندان به ورزش‌های اصیل ایرانی و معرفی این میراث گران‌بها به جهانیان شود.  

ورزش زوران، فراتر از مرزها: سفیر فرهنگ ایرانی

ورزش زوران با قدمت تاریخی، ارزش‌های والای پهلوانی و فنون جذاب، پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به ورزشی فراتر از مرزها را دارد. تلاش برای ثبت جهانی این ورزش می‌تواند زمینه‌ساز معرفی فرهنگ و اصالت ایرانی به جهانیان شود. همچنین، برپایی مسابقات بین‌المللی ورزش زوران با حضور ورزشکاران از کشورهای دیگر، می‌تواند به تبادل فرهنگی و ورزشی منجر شود و علاقه‌مندان به ورزش‌های رزمی را با این میراث گران‌بهای ایرانی آشنا کند. 

سوالات متداول درباره ورزش زوران

1. ورزش زوران چیست؟

ورزش زوران یک ورزش کشتی محلی اصیل ایرانی است که قدمتی طولانی در استان کرمانشاه دارد. این ورزش با استفاده از فنون و حرکات خاص، نه تنها قدرت جسمانی ورزشکاران را به چالش می‌کشد، بلکه تستی برای هوش، سرعت و چابکی آن‌ها نیز به شمار می‌رود.

2. تاریخچه ورزش زوران به چه دوره‌ای برمی‌گردد؟

درباره قدمت دقیق ورزش زوران اطلاعات کتبی و دقیقی در دست نیست. اما با توجه به سنت‌ها و آئین‌های قبیله‌ای ایلات و عشایر کرد و نقوشی که بر روی برخی سنگ‌نبشته‌ها دیده می‌شود، می‌توان حدس زد که این ورزش قدمتی به بلندای تاریخ این سرزمین دارد.

3. چه فنونی در ورزش زوران به کار گرفته می‌شود؟

ورزش زوران گرچه به نظر ساده می‌رسد، دارای فنون و تکنیک‌های متنوعی است. از جمله مهم‌ترین فنون کاربردی در این ورزش می‌توان به دسته زیر باله و شیر بگیر اشاره کرد.

4. تفاوت ورزش زوران با کشتی پهلوانی چیست؟

هر دو ورزش زوران و کشتی پهلوانی بر پایه قدرت، فنون خاص و جوانمردی استوار هستند. با این حال، این دو ورزش در برخی موارد از جمله نحوه‌ی امتیازدهی، پوشش ورزشکاران و برخی از فنون با یکدیگر تفاوت دارند.

5. چرا احیا و ثبت جهانی ورزش زوران اهمیت دارد؟

تلاش برای احیا و ثبت جهانی ورزش زوران می‌تواند زمینه‌ساز حفظ این میراث ارزشمند و معرفی فرهنگ غنی و پهلوانی ایران به جهانیان شود. این ورزش با قدمت تاریخی، ارزش‌های والای پهلوانی و فنون جذاب، پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به ورزشی فراتر از مرزها را دارد.

سخن پایانی مقاله درباره ی ورزش زوران

ورزش زوران ورزشی اصیل و سنتی ایرانی است که قدمتی دیرینه در استان کرمانشاه دارد. این ورزش با فنون و حرکات خاص خود، نه تنها آزمایش قدرت جسمانی بلکه همچنین تستی برای هوش، سرعت و چابکی ورزشکار است. تلاش برای احیا و ثبت جهانی ورزش زوران می‌تواند زمینه‌ساز حفظ این میراث ارزشمند و معرفی فرهنگ غنی و پهلوانی ایران به جهانیان شود.

گرد آوری:بخش ورزشی بیتوته