کیلومتر شمار در خودرو چیست و چگونه کار می کند؟

مجموعه: اصول تعمیر و نگهداری خودرو

کیلومتر شمار خودرو، میزان مسافت طی شده را نشان می دهد

آنچه باید درباره کیلومتر شمار خودرو و تشخیص دستکاری 

کیلومتر شمار خودرو چیست؟

کیلومتر شمار وسیله ای تلفیقی از الکتریکی و مکانیکی یا به صورت جداگانه است که نشان دهنده ی مسافت حرکت خودرو می باشد. 

کیلومتر شمار با عناوینی نظیر اودومتر یا مایلومتر نیز شناخته می شود. واژه ی اودومتر متشکل از HODOS در معنی راه و دروازه و MERTON به معنی اندازه ی مشتق است.

به طور کلی اودومتر فرایند کارایی را با آغاز حرکت خودرو شروع می کند و مسافت در حال حرکت را ثبت می سازد.  

در سال های آغازین طراحی خودرو، کیلومتر شمار به صورت مکانیکی در اتومبیل ها تعبیه می شد. اودومتر های مکانیکی متشکل از دنده های عددی هستند که با چرخش دنده ها، مسافت طی شده ی خودرو را به صورت عدد نشان می دهند. 

کیلومتر شمار های مکانیکی به واسطه ی یک سیم فنری به گیربکس وصل می شوند. زمانی که چرخ دنده ی خودرو روند فعالیت را آغاز می کند سیم فنری نیز به چرخش در می آید. در طی چرخش سیم فنری اطلاعات کیلومتر شمار به وسیله ی عدد های موجود بر روی دنده، ثبت می شود. 

در این قبیل خودروها حداکثر عدد نمایشی 999999 به علاوه ی یک رقم اعشار است. زمانی که میزان کارکرد خودرو به حداکثر می رسد، اودومتر مجددا به حالت صفر باز می گردد.  

در اکثر خودرو های امروزی، کیلومتر شمار ها به صورت دیجیتال نصب می شوند. در کیلومتر شمار های دیجیتالی یک مدار الکتریکی و سنسور وجود دارد. 

در طی پیشرفت های جوامع بشری، نمایشگر های دیجیتالی متعددی به ویژه مصرف سوخت در پنل فرمان تعبیه شدند که به آسانی، به وسیله ی سیگنال های کیلومتر شمار و دریافت اندازه گیری های لازم از کامپیوتر خودرو میزان مصرف سوخت محاسبه می گردد. 

کیلومتر شمار خودرو به انواع مکانیکی و الکتریکی یا تلفیقی از هر دو تقسیم می شود

نحوه ی کارکرد کیلومتر شمار خودرو

لاستیک های خودرو با دستگاه سرعت سنج در ارتباط هستند، با چرخش کامل لاستیک مسافتی بالغ بر محیط تایر طی می گردد. دستگاه دور سنج تعداد چرخش های لاستیک را ثبت و ضبط می کند و میزان مسافت طی شده ی خودرو را در قالب کیلومتر نمایش می دهد. 

در جعبه ی گیربکس، پیکاپ مغناطیسی در نزدیکی چرخ دنده تعبیه شده است که جریان الکتریکی را به صورت سیگنال به کامپیوتر خودرو ارسال می کند. 

کامپیوتر خودرو نیز اطلاعات ارسالی را به صورت ولتاژی در خصوص استپر موتور مبدل می سازد و اطلاعات را به صورت عددی نشان می دهد. 

در واقع سنسور کیلومتر شمار خودروی موجود در جعبه دنده، انرژی دریافتی از گردش چرخ دنده را به سیگنال های مکانیکی تبدیل می کند و به واسطه ی سه سکوت، تمامی اطلاعات را به کامپیوتر و پشت آمپر در خصوص نمایش میزان کارکرد ارسال می کند. 

در واقع کیلومتر شمار خودرو، تعداد چرخش های لاستیک را در قالب کیلومتر نشان می دهد

دستکاری کیلومتر شمار خودرو

میزان کارکرد یک خودرو در هنگام خرید و فروش بسیار حائز اهمیت است. در واقع کارشناسان بر این اساس، ارزش واقعی اتومبیل را قیمت گذاری می کنند. بدین جهت عده ای از افراد ارقام کیلومتر شمار را دستکاری می کنند.

فرایند تغییر ارقام در خصوص اودومتر را کلاکینگ می نامند. کیلومتر شمار ها از گذشته تا کنون در دو نوع مکانیکی و دیجیتال طراحی می شوند. در اودومتر های مکانیکی قابلیت جداسازی سرعت سنج وجود دارد.

در اکثر موارد متقلّبین سرعت سنج را از خودرو جدا می کنند و ارقام نمایشی را به عقب بر می گردانند یا در مواردی نیز سیم متصل به سرعت سنج را قطع می کنند و یک سرعت سنج جدید را جایگزین قبلی می کنند. 

اودومتر های دیجیتال میزان مسافت حرکتی خودرو را در ماجول کنترل موتور ذخیره می کنند. لذا با وجود سخت بودن تغییر ارقام، افراد مجرب قادر به تقلب هستند. 

تست دیاگ یکی از راه های تشخیص دستکاری کیلومتر شمار خودرو است

نحوه ی تشخیص دستکاری کیلومتر شمار خودرو

نخستین راه حل مؤثر در خصوص آگاهی از میزان کارکرد واقعی خودرو، سرویس های دوره ای اتومبیل می باشد. به موجب ثبت میزان کارکرد خودرو در مراکز سازنده ی اتومبیل، سرویس های دوره ای نیز  در تعمیرگاه های رسمی شرکت سازنده ی خودرو شکل می گیرند.

1. دیسک ترمز

بهتر است بدانید که دیسک ترمز در طی کارکرد های بیشتر از 60 الی 70 هزار کیلومتر تغییر شکل پیدا می کند و به حالت تیز مبدل می شود. لذا در صورتی که راننده حتم بر آن دارد که میزان کارکرد خودرو زیر 50 هزار کیلومتر است لبه های دیسک را بررسی کنید و در صورت تیز و برنده بودن لبه های دیسک، به صحت گفتار فروشنده شک کنید. 

2. تست دیاگ

یکی از راه های تشخیص دستکاری کیلومتر شمار خودرو، تست دیاگ است. در تست دیاگ کامپیوتر خودرو را مورد وارسی قرار می دهند. 

کامپیوتر خودرو یا ECU حاوی اطلاعات در خور توجهی در خصوص میزان کارکرد خودرو است که در اکثر مواقع پس از بررسی نمایشگر کیلومتر شمار، مورد بررسی قرار می گیرد. 

توجه داشته باشید که اطلاعات موجود در کامپیوتر خودرو نیز قابل تغییر است.

3. رادیاتور خودرو 

رادیاتور خودرو یکی از قطعات موجود در پیشرانه ی اتومبیل است که در هر 150 هزار کیلومتر مسافت، به تعویض نیاز پیدا می کند. لذا وجود مغایرت در کیلومتر شمار خودرو و تعویض زود هنگام رادیاتور خودرو نوعی ابهام را تشکیل می دهد. 

در واقع در صورتی که قصد دارید یک خودرو دست دوم خریداری کنید می بایست فواصل میان پرده های رادیاتور را بررسی کنید زیرا فاصله ی پرده ها در طی کارکرد خودرو تغییر شکل پیدا می کنند و در طی زمان افزایش می یابند. 

بررسی رادیاتور خودرو، یکی از راه های تشخیص دستکاری کیلومتر شمار خودرو است

 4. وجود مغایرت در سال تولید خودرو و میزان کارکرد اتومبیل

میانگین سالانه ی کارکرد خودرو ها معادل 20 هزار کیلومتر می باشد. به منظور آگاهی از کارکرد نسبی خودرو می توانید 20 هزار کیلومتر را با سال تولیدی خودرو ضرب کنید. در صورتی که عدد حاصل شده با عدد نمایشی کیلومتر شمار بسیار مغایرت داشته باشد، احتمال دستکاری کیلومتر شمار خودرو را در نظر بگیرید. 

5. دفترچه ی ثبت نمایندگی

تعمیرات اتومبیل توسط نمایندگی های مخصوص صورت می گیرد. در طی هر مراجعه به مکانیک کارکرد واقعی خودرو در تاریخی معین ثبت می گردد. لذا بررسی دفترچه ی نمایندگی مناسب ترین روش برای تشخیص میزان کارکرد اتومبیل است. 

علاوه بر دفترچه ی نمایندگی ها، در برگه ی معاینه ی فنی نیز اطلاعاتی در خصوص میزان مسافت اتومبیل درج می شود. شما می توانید خواستار دریافت رسید سرویس های دوره ای خودرو از مالک شوید. در این رسید ها زمان چکاپ کامل اتومبیل، تاریخ رسید، میزان کارکرد کیلومتر خودرو ذکر شده است که با کیلومتر شمار کنونی ماشین قابل قیاس است. 

برخی دیگر از راه های تشخیص دستکاری کیلومتر شمار خودرو را در ادامه ی مطلب ذکر می کنیم:

• بررسی میزان سائیدگی پدال های گاز، ترمز و کلاچ

• ملاحظه ی قطعات تعویضی خودرو نظیر باتری، سیستم تهویه، شلنگ و بست

• بررسی نشانه های خراش و پیچ های موجود در اطراف داشبورد

• تست رانندگی و بررسی توازن، شتاب گیری، ترمز، فرمان و سیستم تعلیق

عوامل معیوب شدن کیلومتر شمار خودرو

در مواردی احتمال دارد که کیلومتر شمار خودرو میزان کارکرد واقعی اتومبیل را نمایش ندهد و به نوعی دچار خطا شود. در راستای آگاهی از علت ایجاد خطا در اودومتر، ابتدا سوکت های موجود در کیلومتر شمار را پاکسازی کنید. در صورتی که مشکل خطای نمایشگر کیلومتر شمار با پاک سازی برطرف نشد، در راستای تعویض سنسور اقدام کنید. 

در واقع نشت مایعات و سیالات خودرو عامل پوسیدگی سوکت سنسور به شمار می رود. لذا در بازه های زمانی مشخص از عدم نشتی سیالات اطمینان حاصل نمایید. 

توجه داشته باشید که اختلال در کارکرد دور سنج به سیم کشی و چرخ های جعبه دنده مربوط است. 

معیوب بودن ECU

یکی از علت های رایج عدم کارکرد مناسب کیلومتر شمار، اختلال در ECU می باشد. مغز کامپیوتر خودرو یا الکترونیک، دستگاه ECU است. این واژه مخفف عبارت Electronic Control Unit می باشد که موظف به ایجاد هماهنگی، هدایت و کنترل سنسور های اتومبیل است.

معیوب بودن سنسور سرعت

سنسور سرعت میزان چرخش لاستیک های خودرو را به کامپیوتر اطلاع می دهد. اختلال در این قطعه بر کارکرد تنظیم سوخت، سیستم کروز و سرعت خودرو تأثیر منفی می گذارد. 

زمانی که سنسور سرعت مختل گردد، چراغ هشدار دور موتور در قسمت  پشتی آمپر روشن می شود که حاکی از اختلال سنسور سرعت دارد. 

معیوب بودن سنسور سرعت، از عوامل خرابی کیلومتر شمار خودرو است

عدم برقراری ارتباط میان اتصالات سنسور 

فرایند دریافت اطلاعات کیلومتر شمار و ثبت و ضبط میزان کارکرد خودرو به وسیله ی سیستم اتصالات تکمیل می گردد. در مواقعی که اتصالات اتومبیل دچار نقص فنی می شود، کیلومتر شمار نیز ارقامی کاذب را نمایش می دهد. 

دکمه های بی ربط

در برخی خودرو های دست دوم چندین دکمه های متفاوت در اطراف داشبورد قابل مشاهده است. بررسی ها حاکی از آن دارند که این قبیل دکمه ها مختص خودرو نیستند و توسط افراد به صورت دستی در خصوص فعال و غیر فعال سازی کیلومتر شمار تعبیه می شوند. 

بدین جهت در صورتی که دکمه هایی را در اطراف و حتی داخل داشبورد ملاحظه کردید، بدون تردید کارکرد آن ها را نیز بررسی نمایید. 

گرداوری: بخش خودرو بیتوته