ph متر - ph سنج چیست و عملکرد آن چگونه است؟

مجموعه: تجهیزات ایمنی و بهداشتی

دستگاه ph متر

استفاده از PH متر - هر آنچه که باید در مورد pH بدانید 

Ph سنج چه چیزی را اندازه می گیرد؟ 

دستگاه phسنج میزان یون های هیدروژن و هیدروکسیل را اندازه می گیرد که این عدد به طور میانگین بین 0 تا 14 قرار دارد. اگر میزان یون هیدروژن در یک ماده بیشتر باشد یعنی ماده اسیدی است و اگر مقدار یون هیدروکسیل بیشتر باشد یعنی ماده قلیایی است. مقدار مساوی این یون ها به معنای خنثی بودن ماده است.

ماده اسیدی با غلطت بیشتر هیدروژن عددی کمتر از 7 را نمایش می دهد که هر چه این عدد کمتر باشد میزان اسیدی بودن محلول بیشتر است. اگر مقدار هیدروکسیل در یک ماده عددی بیشتر از 7 را نشان دهد یعنی این ماده بیشتر به سمت قلیایی بودن متمایل است. رقم مساوی برای هیدروژن و هیدروکسیل به معنای خنثی بودن ماده است. 

روش های مختلف سنجش ph ماده

سنجش میزان اسیدی و قلیایی بودن مواد از دیرباز مورد توجه دانشمندان بوده است؛ به همین دلیل از همان زمان روش های مختلفی برای این منظور طراحی شده است. کاغذ های تورنوسل اولین ابزار سنجش ph بودند. با ریختن ماده بر روی کاغذ و تغییر رنگ آن متوجه می شدیم که ماده اسیدی یا قلیایی است. اما این کاغذ ها دقت بالایی نداشتند؛ بنابراین سعی شد ابزار دقیق تری برای سنجش ph  محلول تولید شود. 

دستگاه های ph  متر - ph  سنج به همین منظور ساخته شدند. این ابزار ها از یک نمایشگر آنالوگ و یا دیجیتال برای نمایش دقیق عدد تشکیل شده اند.  این دستگاه انواع مختلفی دارد که از هر کدام برای مشاغل مختلفی استفاده می شود. 

سنجش ph ماده با دستگاه ph متر

انواع دستگاه ph متر 

همه دستگاه های سنجش ph ماده برای سنجش میزان اسیدی یا قلیایی بودن ماده مورد استفاده قرار می گیرند؛ اما هر کدام از آن ها برای مواد خاصی کاربرد دارند. همچنین هر کدام از آن ها را در مشاغل متفاوتی مورد استفاده قرار می دهند. این دستگاه ها از لحاظ شکل ظاهری و روش کار نیز با هم تفاوت دارند. در ادامه به تعدادی از پر استفاده ترین دستگاه ها اشاره کرده ایم. 

Ph متر آزمایشگاهی 

این دستگاه را پی اچ متر رومیزی هم می خوانند. این دستگاه همان طور که از نامش مشخص است اغلب در آزمایشگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد. از آن برای سنجش ph  مواد مختلف و محلول ها در آزمایشگاه های شیمی، در صنعت داروسازی و حتی در آزمایشگاه های دامپروری و صنایع غذایی استفاده می کنند. پی اچ سنج رومیزی را نمی توان حمل کرد و تنها می توان در همان محیط مورد استفاده قرار داد. 

انواع دستگاههای ph متر

Ph متر قابل حمل

دستگاه ph  متر - ph  سنج  قابل حمل یا پرتابل جمع و جور و کوچک است و می توان آن را به هر جایی که نیاز است با خود حمل کرد. به جهت قابلیت حمل و نقل و همچنین امکانات جانبی پیشرفته در برخی از مدل های آن این پی اچ سنج از پرکاربردترین و محبوب ترین انواع دستگاه سنجش پی اچ در بازار است. از قابلیت های جانبی این دستگاه می توان به: امکان کالیبره سازی به شکل اتومات و دستی و همچنین جبران سازی دما اشاره کرد. 

Ph سنج قلمی 

Ph سنج قلمی از نوع قابل حمل کوچکتر است اما قابلیت های آن را ندارد. اگر به دنبال یک دستگاه کوچک و ارزان و سبک تنها برای سنجش پی اچ مواد هستید می توانید به این نوع اعتماد کنید. معمولا این مدل دستگاه پی اچ سنج در تمام صنایع و آزمایشگاه هایی که نیاز به اندازه گیری میزان اسیدیته مواد دارند در کنار سایر دستگاه های سنجش ph و گاهی به تنهایی پیدا می شود. یکی از معروف ترین کاربردهای این دستگاه برای آزمایش آب استخرها، آکواریوم ها و سونا است.

Ph متر آنلاین

Ph  سنج -ph  متر آنلاین برای اندازه گیری میزان پی اچ در سایت های پیچیده صنعتی استفاده می شود. این دستگاه میزان پی اچ را به شکل آنلاین نمایش می دهد. دستگاه ph سنج آنلاین یکی از دقیق ترین ابزارهای سنجش است که اغلب به خروجی رله مجهز است. 

نحوه عملکرد دستگاه ph سنج

دستگاه های پی اچ سنج از تعدادی الکترود برای قرار گیری داخل محلول استفاده می کنند. این الکترودها به شکل میله ای و از جنس فلز، استیل، شیشه و پلی وینیل کلرید هستند. الکترودها اغلب با یک کابل به بدنه دستگاه دیجیتال یا آنالوگ متصل می شوند. هنگامی که قصد دارید میزان اسیدی یا قلیایی بودن یک ماده را بسنجید باید الکترود را داخل محلول قرار دهید. 

بعد از قرار گیری الکترود داخل محلول شما بر روی صفحه دستگاه عددی بین 0 تا 14 را مشاهده خواهید کرد. عدد بین 0 تا 7 بیانگر اسیدی بودن ماده، عدد بین 7 تا 14 بیانگر قلیایی بودن ماده و خود 7 بیانگر خنثی بودن ماده است. 

عملکرد دستگاه ph متر

موارد استفاده دستگاه ph متر -ph سنج 

از این دستگاه در مشاغل مختلف استفاده می شود. برای بررسی میزان اسیدی یا بازی بودن مایعات، جامدات و حتی خاک در کشاورزی از دستگاه پی اچ متر استفاده می کنند. برخی از موارد استفاده از این دستگاه به شرح زیر است:

• برای بررسی آب استخرها، آکواریوم های پرورش آبزیان، سونا های بخار و ...

• در صنایع تصفیه آب و فاضلاب

• در صنایع داروسازی و صنعت پزشکی و آزمایشگاه های پزشکی و دارویی

• در صنایع غذایی و صنعت نوشیدنی

• در آزمایشگا های شیمی و بیولوژیکی

• در پزشکی قانونی 

نحوه نگه داری الکترودهای ph متر

الکترودهای ph متر- ph سنج یکی از مهم ترین قسمت های دستگاه هستند؛ بنابراین باید به درستی نگه داری شوند. عدم نگه داری صحیح از آن ها موجب خرابی و همچنین درست کار نکردن دستگاه خواهد شد. چند توصیه مهم برای نگه داری الکترودها را در زیر بخوانید:

• الکترودها را همیشه باید مرطوب نگه دارید مگر اینکه نخواهید مدت زیادی از آن ها استفاده کنید. 

• الکترودها را همیشه در محلول خنثی نگه داری کنید. البته بعضی شرکت ها خودشان یک محلول مورد تایید برای نگه داری الکترودها ارائه می کنند. 

• الکترودها را با آب مقطر تمیز کنید. هرگز برای تمیز کردن بدنه آن ها روی آن ها چیزی نکشید.

• هرگز برای تمیز کردن الکترود از حلال آلی استفاده نکنید. 

کالیبراسون ph سنج 

عملیات کالیبراسون معمولا دو بار در روز برای بالاتر بردن دقت کار دستگاه انجام می شود. در دستگاه های جدید سنجش پی اچ اغلب کالیبراسیون به شکل خودکار انجام می شود. برای کالیبره کردن هنگام خرید دستگاه محلول بافر نیز تحویل داده می شود. برای کالیبره کردن دستگاه ابتدا پی اچ متر را بر روی رقم صفر قرار می دهیم و سپس داخل محلول بافر قرار می دهیم. کالیبراسیون به طور خودکار انجام خواهد شد. 

کالیبراسون PH سنج 

کلام پایانی 

Ph متر - ph سنج دستگاهی است که در آزمایشگاه ها و صنایع مختلف مانند پزشکی، داروسازی، شیمی و بیولوژیک و ... مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه در انواع مختلفی به بازار آمده و مهم ترین وظیفه آن اندازه گیری یون های هیدروژن و هیدروکسیل به منظور ارزیابی اسیدی، قلیایی و خنثی بودن مواد است. پی اچ متر در مقایسه با روش های قدیمی اندازه گیری پی اچ از دقت بسیار بالاتری برخوردار است. 

گردآوری: بخش دانش کسب و کار بیتوته