اصول انتخاب و خرید زمرد
- مجموعه: طلا و جواهرات
خرید زمرد نسبت به خرید الماس نکات فنی کمتری دارد. چون الماس ها به سبب درخششان محبوب هستند ولی زمردها به سبب رنگ منحصر به فردشان محبوبیت دارند.
با مطالعه مقاله زیر می توانید شخصا تشخیص هوشمندانه ای برای خرید جواهراتی با سنگ زمرد داشته باشید.
زمردها در هر نوع جواهرات که قرار بگیرند باز هم خیره کننده خواهند بود. این سنگ ها جزو جذاب ترین ها هستند.
زمرد گونه ای بریل و از سنگ های گرانبها است. این سنگ که از سیلیکات آلومینیوم و بریلیوم تشکیل شده در سنگ های پگماتیت یافت خواهد شد.
زمرد گونه ای بریل و از سنگ های گرانبها است
ترکیبات سنگ زمرد
زمرد سنگی بسیار زیبا و بلورین است. این سنگ در رنگ های سبز، طلایی، آبی، سفید و غیره وجود دارد ولی بهترین زمرد، زمرد سبز است و همگان از نگاه کردن به رنگ سبز سیر آن لذت می برند.
همچنین باید بدانید که ترکیب شیمیایی و کانی شناسی، زمرد با فرمول Be۳Al۲(SiO۳)۶ از بریلیوم، آلومینیوم و سیلیکات بوجود آمده و به همراه آکوامارین آبی، مورگانیت صورتی، هلیدور طلایی به خانواده بزرگ بریل تعلق دارد. بریل در حالت خالص بی رنگ هست ولی اضافه شدن مقدار کمی کروم و وآنادیوم، رنگ سبز زیبای زمرد را در آن ایجاد می نماید.
انواع ترکیبات شیمیایی زمرد شامل سیلیکا، آلومینیوم، آهک، اکسید آهن بوده و رنگ سبز آن به دلیل وجود اکسید کروم بوده است.
رنگ در واقع به سه زیر مجموعه تقسیم می شود:
ته رنگ (سایه رنگ)، تن رنگ و میزان خلوص رنگ. ته رنگ به معنی نوع رنگ سبز زمرد است مثلا ممکن است به زرد یا آبی مایل باشد. اکثر زمردهای موجود در بازار کلمبیایی هستند و زمردهای کلمبیایی هم در بیشتر موارد سبز-آبی می باشند.
تن رنگ زمرد
تن رنگ زمرد، تیرگی یا روشنی رنگ سنگ را مشخص می کند. زمردهای طبیعی دارای تنی بین خیلی روشن و خیلی تیره هستند.
اکثرا مردم دچار این اشتباه می شوند که باید تن رنگ زمرد بین متوسط تا خیلی تیره باشد چون معتقدند هرچه رنگ زمرد تیره تر باشد زیباتر به نظر می آید. اما این موضوع درست نیست. مورد دیگری که بسیار در ظاهر زمرد تاثیر دارد، میزان خلوص رنگ آن است.
میزان خلوص رنگ زمرد
خلوص رنگ به رنگ سیری و شدت می بخشد. میزان خلوص از کدر تا سر زنده و پررنگ متغیر است. بنابراین اگر، برای مثال یک سنگ با تن تیره متوسط، خلوص کدری داشته باشد، احتمالا شما را زیاد به هیجان نخواهد آورد.
اما اگر یک زمرد با تن روشن و خلوص سرزنده و پر رنگ پیدا کنید، چشم های شما فورا جذب آن خواهد شد و شاید از تن کمرنگ تر آن هم خوشتان بیاید.
زمرد معدنی به طور طبیعی دارای ترک و شکستگی و ناخالصی هایی است
شفافیت زمرد
همانند الماس ها، زمردهای شفاف تر هم قیمت بیشتری دارند. ولی شباهت فقط در همین سطح است. الماس ها درجه شفافیت دارند که بر اساس آن قیمت آن ها تایین می شود. ولی در مورد زمردها چنین چیزی وجود ندارد.
تفاوت بزرگ دیگر این است که در 99% زمردها بر خلاف الماس ها انتظار می رود آلودگی هایی (نقص هایی که درجه شفافیت را پایین می آورند) وجود داشته باشد. در واقع وقتی آلودگی وجود نداشته باشد، طبیعی بودن زمرد زیر سوال می رود.
قیراط (عیار)
هر چه بزرگتر، بهتر! درست نیست؟ در این مورد نه! وزن قیراط به تشخیص قیمت یک زمرد کمک می کند. یک زمرد 4 قیراطی گرانتر از یک زمرد 1 قیراطی است، اما تمام ویژگی های دیگر این دو یکسان است.
اما قیراط در قیمت گذاری الماس ها بر خلاف زمردها نقش بسیار مهم تری دارد. در زمردها ما اول به دنبال رنگ سپس شفافیت و برش و در آخر قیراط هستیم.
متخصصان زمرد معتقدند که خریدن یک زمرد کوچک با کیفیت رنگ عالی بسیار بهتر از خرید یک زمرد بزرگ با کیفیت رنگ ضعیف است. فراموش نکنید که تفاوت قیمت بسیار زیادی وقتی به 1 قیراط می رسید وجود خواهد داشت، جون تقریبا 5 تن خاک و سنگ برای رسیدن به این 1 قیراط برداشته شده است.
تشخیص زمرد اصل
۳ نوع مدل زمرد در بازار یافت می شود زمرد طبیعی و زمرد صنعتی و زمرد مصنوعی بدل و همچنین باید دقت کنید زیرا زمردهای مصنوعی با كیفیت مشابه تولید شده اند و به جای زمرد اصل به فروش در بازار می رسند پس هنگام خرید دقت نمایید.
چند نوع زمرد معروف ساختگی صنعتی:
۱- زمرد چتم Chatam که به وسیله كارخانه ای با همین نام با روش حرارتی و نیز هم جوشی زمرد ساخته می شود.
۲- زمرد ژیلسون Gilson كه به روش حرارتی و آزمایشگاهی تولید می شود.
۳- زمرد لش لایتنر Lechleitner که در این روش یک لایه نازک از زمرد روی یک بریل زینتر و هم جوش می شود.
تفاوت زمرد اصل با تقلبی
باید این نکات را بدانید که زمرد معدنی به طور طبیعی دارای ترک و شکستگی و ناخالصی های درون خود است این امر موجب ضعیف شدن بافت سنگ زمرد می گردد و ممکن است خیلی سریع با ضربه بشکند.
برای تقویت استحکام سنگ زمرد و بهبود کیفیت زمرد روغن وارد سنگ می نمایند که موجب شفافیت و استحکام بیشتر می شود. به این عمل oilling می گویند. زمرد از خانواده سنگ بریل می باشد و در صورت داشتن رنگ سبز طبیعی می توان به آن نام زمرد اطلاق کرد.
در بسیاری از موارد سنگ بریل بیرنگ یا کمرنگ را بوسیله فرستادن رنگ مخلوط با روغن به داخل ترکهای سنگ دارای رنگ سبز می نمایند در واقع بریل بیرنگ را رنگ می دهند و با نام زمرد عرضه می شود. مراقب خرید اینگونه سنگ باشید حتی اگر در شناسنامه آن سنگ نوشته شده باشد Natural Beryl. یعنی بریل طبیعی.
حتما از نوع رنگ سنگ سوال کنید تا مطمئن شوید رنگ طبیعی هست. متاسفانه موارد زیادی با همین اشتباه ساده متحمل ضرر زیاد شده اند. بریل طبیعی که رنگ شده باشد سنگ بی ارزشی می باشد و هیچ گاه جای بریل سبز طبیعی که همان زمرد است را پیدا نمی نماید.
تن رنگ زمرد بین متوسط تا خیلی تیره باشد
زمرد طبیعی و صنعتی
گاهی نیز زمرد را با رنگ معمولی یا طبیعی را به جای استفاده از روغن با ماده رزین رنگی پر می نمایند که موجب بر طرف شدن ترک های درون سنگ شده و زمرد را پاک تر و یکدست نشان می دهد. هر دو این اعمال مردود بوده و از ارزش سنگ کم می کند. زمرد زمانی ارزشمند است که دارای رنگ سبز مناسب طبیعی و شفافیت کافی باشد.
تشخیص این دو فرآیند اعمال شده به روی سنگ بهتر خواهد بود توسط گوهر شناس انجام پذیرد.تا جای برای اشتباه باقی نماند. به دو روش تشخیص ساده که برای شما کاربران محترم قابل اجرا است اشاره می نماییم. معمولا بریل های رنگ شده درون خود رگه و یا نقاط پر رنگ تیره را دارند که همان محل ورود رنگ می باشد.
در مورد تشخیص رزین می توانید سنگ را درون محلول bromo form قرار دهید به دلیل داشتن رزین که ضریب نوری متفاوتی از سنگ است خود زمرد حالت محو پیدا کرده اما محل ورود رزین پر رنگ تر می گردد. به دلیل همین ناخالصی ها و ترک ها درون زمرد غالبا غلظت رنگ سبز در زمرد طبیعی کمی نوسان خواهد داشت.
فرق زمرد اصل با بدل
تشخیص زمرد صنعتی از زمرد معدنی کار سختی نیست اما احتیاج به تجربه دارد غلظت رنگ درزمرد معدنی کمی در مکان های سنگ متفاوت بوده و معمولا دارای ترک و ناخالصی های درون آن که با ذره بین دیده می شود خواهد بود. اما غلظت رنگ در زمرد صنعتی یکسان می باشد و ترک در آن دیده نمی شود اما زمرد صنعتی هم دارای ناخالصی های مخصوص خود می باشد که ماهیت آنها با ناخالصی های سنگ معدنی متفاوت است.
زمرد خود را از سمت صاف به سمت نور بگیرید و به کل سنگ نگاه کنید زمرد معدنی در نقاطی دارای نوسان در غلظت رنگ هستند ولو اندک در حالی که زمرد صنعتی غلظت رنگ یکدست دارند توجه کنید سایه های بوجود آمده از بزل های که قسمت های را تاریکتر نشان می دهند ملاک نیستند بلکه فقط غلظت رنگ منظور می باشد و کاملا پاک به نظر می رسند حال آنکه معمولا زمرد معدنی معمولا دارای ناپاکی درون زمرد است رگه ها ی پر رنگ می توانند در سنگ طبیعی هم باشند اما تشخیص آن برای شما دشوار هست بدلیل وارد کردن رنگ از محل رگه در زمرد در صورت نداشتن اطمینان زمرد رگه دار را انتخاب نکنید.
رگه به محل تجمع رنگ در شکستگی درون جواهر گفته می شود ضمنا زمرد معدنی قابلیت رنگ شدگی دارند که اگر رنگ را برای بهبود و یا پر رنگتر شدن وارد زمرد کرده باشند دیگر آن زمرد در ردیف با ارزش نیست. رنگ شدگی در زمرد نه در همه موارد اما در اگثر مواقع با همراه داشتن رگه سبز پر رنگتر از سنگ مشخص می گردد. تمامی زمردهای صنعتی دارای رنگ یکدست و معمولا بسیار پاک و شفاف هستند همین طور شمش زمرد صنعتی و زمرد تراش خورده از آن در عکس پایین دیده می شود.
زمرد صنعتی غلظت رنگ یکدست دارند
روش های تشخیص زمرد اصل
در زیر با انواع روش های تشخیص زمرد اصلی و تقلبی بیشتر آشنا خواهید شد.
۱) بیشتر زمردها دارای ادخال و ترک های ریز درونی هستند که گاها به وسیله چشم قابل مشاهده هستند. این ترک ها به خودی خود باعث کاهش قیمت زمرد نمی شود و حتی نشانه زمرد است.
بسیاری از سنگ ها یا موارد مشابهی که به جای زمرد اصل ارائه می شوند فاقد این ادخال ها هستند. اگر زمردی در دست دارید که ترک های طبیعی در آن مشاهده نمی کنید، در اصل بودن آن شک نمایید.
۲) شفافیت زمرد اصل و طبیعی با جلا دادن و تمیز کردن با روغن افزایش می یابد. شفافیت زمرد تقلبی یا مصنوعی با چنین عملی تغییر نمی نماید.
۳) آزمون دیگر برای تشخیص زمرد اصل آزمایش مه خواهد بود. در این روش که سابقا در توضیح روش تشخیص یاقوت اصل نیز آموزش دادیم، باید به زمرد “ها” نمایید.
اگر اثر بخار ناشی از “ها” کردن روی زمرد سریعا از بین رفت، زمرد اصل بوده هست. این مساله به دلیل انتقال گرمایی بالای زمرد اصل خواهد بود. اثر بخار از روی زمرد تقلبی دیرتر از بین می رود و ممکن بوده چند ثانیه طول بکشد.
۴) همانطور که گفتیم زمرد اصل زیر نور خورشید تغییر رنگ نمی کند. اگر زمردی باعث ایجاد شکست نور و تجزیه آن به رنگ های مختلف مانند رنگین کمان شد، یقینا تقلبی است.
روش های دیگری نیز برای تشخیص زمرد اصل و تقلبی وجود دارد اما بسیاری از آنها تخصصی بوده که نیاز به تجربه و همچنین تجهیزات خاص جواهر فروشان دارد.
نکات مهم نگهداری و مراقبت از زمرد
با رعایت نکات زیر می توانید از صدمه دیدن به زمرد کمی جلوگیری نمایید.
• باید توجه کنید که زمرد با آن که سختی بالایی دارد، گوهری بسیار ترد و شکننده بوده است. بنابراین هنگام جا به جا کردن آن باید نهایت دقت را کرده؛ زیرا اگر روی سنگ بیفتد ممکن خواهد بود خرد شود.
زمرد در مقابل اسیدها مقاوم است و با مواد شوینده مثل آب گرم و صابون مشکل خاصی نخواهد داشت. اما در مقابل حرارت امکان ترک خوردن آن وجود دارد. بنابراین باید هنگام حرارت دادن و یا سوار کردن نگین بایست دقت نمود.
جواهر فروشان بسیاری از زمردها را برای اصلاح رنگ یا پر کردن شیارها چرب می نمایند این روغن به مرور زمان و یا با حرارت خشک می شود و ممکن خواهد بود بعضی نقاط زمرد بر اثر شست و شو حالت سفیدی یا سفیدک پیدا نماید که می توان آن را دوباره به وسیله یک قلم و کمی پنبه آغشته روغن زیتون اصلاح و شفاف نمود.
• جواهرات زمرد به راحتی می توانند خراشیده شوند، بنابراین آن را جدا از سایر جواهرات نگهداری نمایید.
• در مواقع خوابیدن، حمام کردن، شنا کردن و ظرف شستن هرگز از زمرد استفاده ننمایید.
• مواد شیمیایی حاصل از این مواد باعث صدمه زدن به زمرد خواهند شد.
• همیشه بعد از اینکه از مواد آرایشی و اسپری و عطر استفاده نمودید زمرد خود را بپوشید.
• ممکن است زمردها بعد از گذشت چند سال نیاز به جلا دادن داشته باشند، این مسئله را به یک فرد حرفه ای در جریان بگذارید.
زمرد در مقابل اسیدها مقاوم است
نحوه تمیز کردن زمرد
برای تمیز کردن و جلا دادن زمرد می توانید از روش های زیر استفاده نمایید.
۱) برای پاک کردن خاکی که در جواهرات زمرد تجمع یافته است، از یک پارچه میکرو فیبر نرم استفاده نمایید
۲) یک کاسه را با آب گرم پر نمایید و یک صابون ملایم در آن قرار دهید. جواهرات را در مخلوط صابون و آب قرار دهید.
۳) برای تمیز کردن جواهرات از یک مسواک نرم یا یک برس مخصوص جواهرات استفاده نمایید.
۴) می توانید برای راحتی و دسترسی بیشتر از قلم مو برای تمیز کردن استفاده نمایید.
۵) یک کاسه دیگر را با آب ولرم پر کنید، جواهرات را درون آن بگذارید و مطمئن شوید اثری از صابون نمانده است.
۶) طلا و جواهر را با پارچه نرم میکرو فیبر خشک نمایید، هنگامی که جواهر خشک شود، آماده است تا دوباره از آن استفاده نمایید.
از پاک کننده اولتراسونیک (یک فرایند است که از فراصوت (معمولاً ۲۰ تا ۴۰۰ کیلوهرتز) و یک محلول پاک کننده (گاهی نیز آب شیر) برای تمیزکردن اجسام استفاده می کند.) و همچنین از تمیز کننده های بازاری برای زمرد استفاده ننمایید.
طلا و جواهر را با پارچه نرم میکرو فیبر خشک نمایید
حرف آخر
در حرف آخر این موضوع را خاطر نشان می کنیم که هر چه تن تیره تر و خلوص بیشتر باشد، قیمت هم به همان نسبت افزایش خواهد یافت. اما این موضوع به این معنا نیست که پیدا کردن یک زمرد زیبا در سطوح پایین تر از این استانداردها غیر ممکن است.
اغلب اوقات مشتری ها از این که از یک زمرد تن روشن و خلوص بالا خوششان می آید متعجب می شوند. اکثرا می گویند که هیچ وقت یک زمرد سبز به این اندازه سیر ندیده اند.
گردآوری: بخش مد بیتوته