صادرات نفت ۶۰ درصد کمتر از بودجه است
- مجموعه: اخبار اقتصادی و بازرگانی
- تاریخ انتشار : دوشنبه, 14 آذر 1401 17:20
به گزارش فراز، مقامات دولتی آمار اقتصادی تازه‌ای رو کرده‌اند؛ ۲ و نیم برابر شدن فروش نفت توسط دولت سیزدهم. این ادعایی است که امروز سخنگوی دولت مطرح کرده. دو هفته قبل‌تر دیوان محسبات هم مدعی افزایش ۴۴۰ درصدی درآمدهای نفتی شده بود. این اعداد و ارقام اما هیچ نشانه دیگری در زمین اقتصاد ایران جز همین نقل قول‌های رسمی ندارند.
تا همینجای کار کسری بودجه ۱۴۰۱ حتی توسط مقامات دولت هم غیرقابل انکار شده. میرکاظمی رئیس سازمان برنامه و بودجه روز ۱۸ آبان فقط در یک قلم از کسری ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی بودجه آن هم فقط طی ۷ ماه خبر داد. کسری بودجه‌ای که دولت برای جبران آن متوسل به راهکارهایی چون افزایش اخذ مالیات‌ها یا برداشت از صندوق توسعه ملی شده است. مساله ساده است؛ افزایش چشمگیر فروش نفت توسط دولت سیزدهم آثار خود را کجا نشان داده؟
حالا چه روایت ۲ و نیم برابر شدن این فروش توسط سخنگوی دولت را مد نظر قرار دهیم و چه به عدد ۴۴۰ درصد افزایش فروش مد نظر دیوان محاسبات تکیه کنیم.
با این حال به جز واقعیت‌های کف بازار، یک آمار رسمی هم در کار است که این اعداد و ارقام را با تردید جدی مواجه کرده؛ آمارهای رسمی گمرک از فروش بنزین. جایی که گزارش شده دولت بنزین تولیدی کشور را با نصف قیمت فوب خلیج فارس صادر کرده است.
بر اساس گزارش گمرک ایران، حدود ۴۶۳ میلیون لیتر بنزین به ارزش ۱۳۷ میلیون دلار به کشورهای امارات متحده عربی، افغانستان، عراق و ارمنستان صادر شده، اما فقط یک ضرب و تقسیم ساده تلخی این حقیقت را روشن می‌کند که دولت هر لیتر بنزین را به قیمت ۲۹.۵سنت صادر کرده در حالی که میانگین قیمتی آن با شاخص فوب خلیج‌فارس، حداقل ۶۰ سنت بوده است.
البته هیچ وزارتخانه‌ای زیر بار این قیمت نمی‌رود و وزارت‌خانه‌های نفت و صمت به صورت جداگانه از پذیرش مسئولیت فروش بنزین ارزان شانه خالی کردند. وزارت نفت بر این باور است که بخش خصوصی این بنزین را صادر کرده و وزارت صمت اصرار دارد که به هیچ بخشی اجازه صادرات بنزین نداده است.
آمار جدید، ابهام جدید!
با این وضع بیشتر انتظار این بود که بهادری جهرمی، سخنگوی دولت درباره تناقض آماری به وجود آمده و گزارش گمرک از فروش بنزین توضیح دهد و آن را شفاف کند، نه اینکه خود با طرح عددی جدید بر تناقض‌ها بیافزاید.
در دل این همه آمار چند سوال بی پاسخ مطرح است؛ نخستین سوال این است که چگونه درآمدهای نفتی ۴۴۰ درصد افزایش یافته یا ۲ و نیم برابر شده، درحالی که بنزین با یک دوم تا یک سوم قیمت فوب خلیج فارس صادر شده است؟ این افزایش از نظر حجم بوده یا قیمت؟
از طرف دیگر نمودار مصرف انواع فرآورده نفتی در کشور نشان می‌دهد که در شش ماهه نخست ۱۴۰۱ روزانه به طور متوسط ۱۰۲/۷ میلیون لیتر بنزین مصرف شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل با ۲۴ درصد افزایش همراه بوده است. این درحالی است که دغدغه سبقت گرفتن مصرف از تولید چند سالی است که وجود و پرونده افزایش قیمت بنزین با هدف کنترل مصرف آن همواره روی میز قرار دارد.
موضوعی که هرچند به صورت علنی مطرح نمی‌شود اما نشانه‌ها آن را تایید می‌کنند. برای مثال سهمیه بنزین ۳۰۰۰ تومانی از ماهانه ۲۵۰ لیتر به ۱۵۰ لیتر کاهش پیدا کرد. موضوعی که برخی تعیین نرخ سوم را برای مصرف بیش از این مقدار دور از ذهن ندانستند. بنابراین در شرایطی که هر آن احتمال افزایش قیمت این فراورده نفتی در کشور وجود دارد، چرا بنزین باید با نصف قیمت جهانی، صادر شود؟
اما و اگرهای تناقضات آماری
هرچند مسئولان دولتی هیچ پاسخ شفافی برای این سوالات ارائه نکرده‌اند اما برخی صاحب نظران با طرح اما و اگرهایی سعی رد روشن شدن ماجرا دارند. در این راستا نیز، سید حمید حسینی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآروده‌های نفتی بر این باور است که احتمالا افزایش ۴۴۰ درصدی که دیوان محاسبات به آن اشاره کرده به دلیل افزایش نرخ ارز بوده است و فروش بنزنی با نصف قیمت جهانی، زمانی رخ داده که قیمت جهانی نفت کمتر از قیمت کنونی بوده است.
حسینی با اشاره به گزارش تفریغ بودجه توضیح داد: اگر منظور از افزایش درآمدهای نفتی، افزایش ریالی است، نمی‌تواند ملاکی برای افزایش صادرات باشد. از آنجایی که در بودجه ۱۴۰۱ ارز ترجیحی حذف و ارز ETS جایگزین آن شده است و اگر صحبت از افزایش صادرات به میان است، احتمالا منظور افزایش قیمت ارز است، چراکه درآمدهای ریالی دولت افزایش یافته است.
او ادامه داد: باید بررسی شود آیا صادرات یک میلیون و ۴۵۰ هزار بشکه نفتی که در بودجه پیش‌بینی شده بود، تحقق یافته است یا خیر؟ البته گزارش چهار ماهه دیوان محاسبات نشان می‌داد که صادرات نفت ۶۰ درصد کمتر از بودجه مصوب بوده است. در هر حال باعث خوشحالی است که دولت بتواند منابع درآمدی خود را از محل نفت تامین کند و کسری بودجه نداشته باشد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآروده‌های نفتی همچنین درمورد صادرات بنزین گفت: ایران صادرات بنزین چشم‌گیری ندارد. گزارشی که مسئولان نفتی اعلام کردنده بودند این بود که بنزینی که تحویل داده شده است برای زمان کرونا بوده که مصرف بنزین در داخل کشور کاهش داشته است. در آن زمان ایران میزان زیادی فرآورده را به کشورهای همسایه با قیمت‌های روز صادر کرده و بنابراین شرکت ملی پالایش و پخش مجبور شده است با قیمت‌هایی که قبلا توافق شده بود، این محموله ها را تحویل دهد.
حسینی افزود: ضمنا قیمت‌هایی که توسط گمرک اعلام می‌شود واقعی نیست. یعنی گمرک قیمت حداقلی را به عنوان قیمت پایه در نظر می‌گیرد و اعلام می‌کند. به طور کلی نیز قیمت فرآورده تابع قیمت نفت بوده و قیمت نفت طی دو تا سه سال گذشته نوسان زیادی را پشت سر گذاشته است.
