آثار استفاده از سموم کشاورزی غیر مجاز در ایران؛ شیوع سرطان، ناباروری، کودکان کم‌هوش و کاهش سن آلزایمر
- مجموعه: اخبار پزشکی
- تاریخ انتشار : یکشنبه, 19 دی 1400 14:18
با توجه به افزایش روز‌افزون جمعیت و نیاز بشر به غذا و تلاش برای توسعه محصولات کشاورزی در برابر آفات و بیماری‌ها و دیگر آلودگی‌ها از سموم و آفت‌کش‌های شیمیایی در سراسر جهان استفاده می‌شود.
اغلب محصولات کشاورزی که در معرض آفت‌کش‌ها قرار گرفته و مدت زمان کوتاهی بعد از سمپاشی به بازار مصرف ارائه می‌شوند و اصطلاحا دوره کارنس در آنها لحاظ نمی‌شوند، حاوی مقادیر بالایی از باقیمانده سموم هستند به خصوص در محصولات گلخانه‌ای. دوره کارنس، حداقل زمان بین آخرین سمپاشی تا برداشت محصول است که باید رعایت شود تا بقایای سم در محصول تجزیه شده و مقدار آن در سطح محصولات میوه و سبزیجات کاهش یابد. رعایت این زمان به خصوص برای محصولات کشاورزی که به‌طور تازه مصرف می‌شوند، اهمیت بالایی دارد. متاسفانه اغلب اوقات این محصولات قبل از اینکه دوره کارنس سم به پایان برسد وارد بازار می‌شوند.
چنانچه میزان سم مصرفی بالاتر از میزان توصیه شده شرکت تولید‌کننده سم باشد حتی با رعایت کردن دوره کارنس، باقی مانده سموم بالاتر از حد مجاز خواهد بود و نکته دیگر، پاشش صحیح سم مطابق با دستورالعمل‌های تولید‌کنندگان است که اگر سمپاش کالیبره نشود، مقدار سم مطابق با دستورالعمل‌ها پاشیده نخواهد شد و ممکن است حتی بعد از گذراندن دروه کارنس مقادیر بالایی از سم در محصولات کشاورزی باقی بماند و یا بالعکس دارای عملکرد مناسب نباشد. این در حالی است که برخی سموم توسط برخی کشورها و سازمان‌ها ممنوع اعلام شده است، که هنوز در ایران مصرف می‌شود. به طور مثال سم کلرپیریفوس که هم توسط اتحادیه اروپا تایید نشده و هم در ایران (طبق لیست سموم حذف شده سازمان حفظ نباتات) ممنوع شده و یا با وجود ممنوعیت سم دیازینون توسط اتحادیه اروپا و ایران(طبق لیست سموم حذف شده سازمان حفظ نباتات) همچنان در ایران استفاده می‌شود.
اروپا سال‌هاست محصولات کشاورزی ما را نمی‌خرد!
احمدرضا فرشچیان، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و از صادرکنندگان محصولات کشاورزی در این‌باره گفت: «این چالش بیش از سه دهه است که روی تولید و صادرات محصولات کشاورزی ایران سایه انداخته و منجر به از دست رفتن بازارهای تراز اول دنیا شده است.» وی تاکید کرد: «در زمینه کنترل باقیمانده سموم، اروپایی‌ها پیشگام بودند و پس از ارتقای استانداردها در این کشورها، سخت‌گیری آنها نسبت به محصولات ایرانی افزایش پیدا کرد. چنانکه اوایل به صورت تصادفی محصولات ما را مورد آزمایش قرار می‌دادند. اما بعدها این آزمایش‌ها شامل همه محصولات ایرانی شد. در نهایت اینکه، به تدریج کشورهای تراز اول اروپایی نظیر آلمان، فرانسه، سوییس و انگلستان، از حجم مبادلات خود با ایران کاستند.»
فرشچیان اظهار کرد: «مساله باقیمانده سموم یکی از چالش‌های بخش کشاورزی ایران بوده و به هیچ‌وجه قابل انکار نیست. بنابراین چنانچه دولت به دنبال افزایش صادرات است باید برای حل این مساله چاره‌اندیشی کند. در حال حاضر، بازارهای هدف ما به چهار کشور همجوار نظیر عراق و افغانستان محدود شده که اگر این کشورها نیز به سامانی برسند، مقررات و ضوابط بهداشتی و غذایی خود را ارتقا دهند، صادرات ایران به این کشورها نیز با محدودیت مواجه خواهد شد.»
ناباروری، کودکان کم‌هوش و کاهش سن آلزایمر
محمدرضا رضاپناه، استاد دانشگاه و رییس اتحادیه انجمن‌های علوم گیاه‌پزشکی نیز در این‌باره اظهار کرد: «در حالی که کشورهای اروپایی مدت‌های مدیدی است وارد عرصه تحقیقات و پژوهش و تولید محصولات ارگانیک کشاورزی و حذف کودها و سموم شیمیایی و جلوگیری از دستکاری ژنتیکی –تراریخته کردن- شده‌اند. اما متاسفانه در کشور ما، علاوه براین‌که کشاورزی به طورکلی با مشکلات بسیاری مواجه است، حتی در اندک فعالیتی که در این زمینه وجود دارد هم، نه تحقیق شده و نه سرمایه‌گذاری.»
وی در پاسخ به اینکه محصولاتی که حاوی سموم شیمیای و فلزات سنگین هستند، چه تاثیری بر سلامت مردم می‌گذارند؟ می‌گوید:« این محصولات تاثیر مضر خود را گذاشته‌اند! شما به آمار رو به افزایش ناباروری در مردان و زنان، افزایش انواع بیماری‌های زنان که منجر به خارج کردن رحم آنان می‌شود، تولد کودکان کم‌هوش و کم‌حافظه با دیگر مشکلات جسمانی و ذهنی و پایین آمدن سن آلزایمر توجه کنید تا متوجه شوید که مصرف این محصولات چه به روز جمعیت ما آورده است.»
لزوم توسعه کشاورزی ارگانیک
در همین راستا دکتر محمدامین طباطبایی‌فر دبیر انجمن ژنتیک ایران به «جهان‌صنعت» گفت: طبیعتا از نظر علمی مصرف تغذیه غیراستاندارد بر بدن انسان‌ها تاثیر منفی برجای می‌گذارد. بنابراین سموم و مواد افزودنی بیان ژن‌ها را تحت‌تاثیر قرار دهد. ورود طولانی‌مدت سموم به بدن بیمار قلبی، دیابت و سرطان را افزایش می‌دهد. سرطان‌زایی برخی از ترکیبات سموم همانند پالم و لستین که در شکلات وجود دارد، در کشورهای دیگر تایید شده است. اما ایران بررسی‌های لازم و کافی درخصوص تاثیرات سموم بر بدن انسان انجام نداده است. این در حالی است که یکی از محققان آمریکایی پس از بررسی‌های فراوان در مزرعه‌های عربستان متوجه شده مصرف روغن طبیعی زیتون در کاهش خطر سرطان تاثیر بسزایی داشته است.
بنابراین اگر هر کشوری تمهیداتی را درخصوص توسعه کشاورزی ارگانیک در نظر بگیرد، شانس ابتلا به بیماری سرطان در آن جامعه کاهش پیدا می‌کند. وی افزود: اخیرا سرطان بین جوانان شیوع و افزایش پیدا کرده است. یکی از دلایل آن مصرف تغذیه غیراستاندارد است، اما شیوع سرطان در جامعه دلایل مختلفی از جمله آلودگی هوا، آلایندگی‌های موجود در خاک و آب و همچنین امواج موبایل و اینترنتی که در فضای زیست ما وجود دارد، می‌تواند عاملی برای تشدید بیماری سرطان باشد، چراکه این روزها تمام این موارد بیشتر از قبل پراکنده شده‌اند. اگر تغذیه یا محصولات کشاورزی ناسالم شده‌اند، به خاطر آلایندگی‌های موجود در خاک و فزونی مواد افزودنی است.
دکتر طباطبایی‌فر اظهار کرد: در حال حاضر صاحبان صنایع و کشاورزان مواد افزودنی و سموم غیراستانداردی را به مواد غذایی اضافه می‌کنند تا سود آنها افزایش پیدا کند. البته در این بخش تحریم‌ها هم بی‌تاثیر نیست. بنابراین امروزه جمعیت ایران در وضعیت مصرف سالم‌ترین مواد خوراکی قرار ندارند.
او با اشاره به راهکارهای قابل دسترس بیان کرد: به نظرم وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت باید درخصوص سلامت محیط و تغذیه شهروندان برنامه‌ریزی کنند. آنها باید رهنمودهایی را تنظیم کنند تا صاحبان صنایع غذایی و کشاورزان بدانند کدام مواد افزودنی یا کود صحیح و کدام اشتباه است. برخی از کودهایی که برای مصارف کشاورزی تولید می‌شوند، غیراستاندارد هستند.
به همین دلیل باید سازمانی کودهای غیراستاندارد را شناسایی و از ورود آنها جلوگیری کند، اگر چه وزارت صنعت، معدن و تجارت هم در این بین نقش بسزایی دارد. این سه سازمان باید مجموعه رهنمودهایی را امضا کنند، تا در آینده موادی که واقعا برای سلامت مردم خطرناک است، به هیچ عنوان وارد نشود. همچنین مواد افزودنی زیان‌باری در هیچ کارخانه‌ای مصرف نشود. به طورکلی تولید هر نوع خوراکی باید استاندارد‌سازی شود. اصطلاحا به آن محصولات تراریخته می‌گویند. شاید این محصولات کمی گران‌تر از دیگر محصولات باشند، اما حداقل افراد می‌دانند که چه نوع موادی مصرف می‌کنند. در نتیجه دولت باید محیط را برای آیندگان به فضای سالم‌تری تبدیل کند، چراکه به صورت پراکنده نمی‌توانیم برای آن راه‌حلی در نظر بگیریم.
مصرف مواد خوراکی سمی انسان را می‌کشد!
همچنین دکتر ایرج خسرونیا رییس هیات‌مدیره جامعه پزشکان داخلی ایران درخصوص مصرف تغذیه غیراستاندارد به «جهان‌صنعت» گفت: کلیه مواد خوراکی که دارای سموم و مواد افزودنی غیراستاندارد باشد، می‌تواند بر سیستم بدن انسان تاثیر منفی بر جای بگذارد. اگر لبنیات، حبوبات و میوه‌جات دارای مواد استاندارد نباشند، به مرور زمان فرد دچار مسمومیت دستگاه گوارش می‌شود. زمانی که این مقدار به تدریج در بدن زیاد شود، فرد فوت می‌کند.
ورود سموم به بدن انسان بیماری‌هایی همچون نارسایی کبد، نارسایی کلیه، بیماری‌های قلبی، دیابت و سرطان را در پی دارد. وی افزود: در حال حاضر در بخش قابل اعتنایی از مواد خوراکی از جمله سس و رب گوجه مواد افزودنی غیراستاندارد وجود دارد، اگرچه در تمامی مواد خوراکی اگر مواد افزودنی بیش از اندازه، سموم و مواد شیمیایی وجود داشته باشد ابتدا فرد به مسمومیت دستگاه گوارشی دچار می‌شود و بعد به مرور زمان فوت می‌کند. منظور از طولانی‌مدت یعنی مصرف مواد خوراکی سمی یا دارای مواد افزودنی به مدت پنج سال باشد. البته مواد افزودنی به میزانی که وزارت بهداشت تایید کرده ایرادی ندارد ولی گاهی صاحبان صنایع برای نگه‌داری بیشتر مواد خوراکی اندازه مواد افزودنی را بیشتر می‌کنند که این امر خلاف قانون است. دکتر خسرونیا درخصوص تاثیر این مواد روی کودکان اظهار کرد: کودکان به دلیل اینکه دستگاه گوارش ضعیفی نسبت به بزرگسالان دارند، مواد سمی وقتی از طریق خوراکی وارد بدن آنها می‌شود، تجمع‌اش در بدن کودکان بیشتر است. مصرف خوراکی‌های سمی برای کودکان بسیار پرخطر است. به همین دلیل مواد افزودنی که در شیر خشک کودکان وجود دارد باید کاملا استاندارد باشد وگرنه این کودکان دچار عارضه‌های مختلفی همانند اسهال و استفراغ، کم‌خونی، بیماری‌های کبد، بیماری‌های کلیه و افزایش آلزایمر در سنین بالا و کاهش هوش در سنین پایین می‌شوند.
مهدیه بهارمست
