سیانوز در نوزادان چیست؟ عوامل و درمان سیانوز

مجموعه: دانستنيهاي نوزادان

سیانوز در نوزادان به دلیل کمبود اکسیژن اتفاق می افتد

سیانوز شدن نوزادان و علت سیانوز شدن نوزاد چیست؟ 

سیانوز در نوزادان چیست؟

سیانوز در نوزادان در برخی از موارد ممکن است خطرناک باشد

سیانوز، پدیده ای است که در نوزادان مشاهده می شود. آبی و یا بنفش شدن رنگ پوست، به ویژه در بخش هایی که پوست نازک است مانند بستر ناخن ها، لب ها و... از نشانه های سیانوز است. رنگی که به علت سیانوز ایجاد می شود، حالت کبودی دارد. 

تشخیص سیانوز نوزادان به دلیل تغییر رنگ پوست می تواند تا حدی ساده باشد، اما شرایطی که معاینه در آن انجام می شود نیز می تواند تشخیص سیانوز را سخت تر کند. یکی از بخش هایی که هنگام سیانوز، به شکل مشخصی تغییر رنگ می دهد، لاله گوش است. لاله گوش، به دلیل اینکه پوستی به نسبت نازک دارد و نور می تواند تا حدی از آن عبور کند، یکی از مهم ترین بخش هایی است که توسط پزشک برای سیانوز معاینه می شود.

سیانوز در نوزادان ، به دلیل کمبود اکسیژن به وجود می آید. در نتیجه عامل اصلی ایجاد شدن پدیده سیانوز، مربوط به کاهش سطح اکسیژن خون است. هنگامی که اکسیژن به اندازه کافی در خون وجود نداشته باشد، رنگ خون تغییر پیدا خواهد کرد. کمبود اکسیژن در نوزادان، به دلایل مختلفی ایجاد می شود و حتی ممکن است در مواردی بسیار شدیدتر باشد و نشانه های سیانوز نیز نسبت به قبل بیشتر مشاهده شوند.

هنگامی که خون نوزاد اکسیژن کمی دارد، رنگ آن به حالت کبود در می آید، و در بخش هایی که پوست نازک دارند تغییر رنگ ایجاد می کند. در نتیجه هنگامی که تغییر رنگ پوست به بنفش یا آبی تیره را مشاهده کردید، می توانید به سیانوز در نوزاد پی ببرید.

عوامل ایجاد سیانوز در نوزادان

آسم یکی از عوامل ایجاد سیانوز در نوزادان است

همانطور که پیش تر به آن اشاره کردیم، کمبود اکسیژن خون در نوزادان باعث ایجاد نشانه های سیانوز در آنها می شود. نکته قابل توجه این است که کم خونی نیز می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. در ادامه ی این مطلب، به عوامل ایجاد کم خونی و سیانوز در نوزادان اشاره می کنیم.

آسم

بیماری آسم، یکی از بیماری هایی است که باعث اختلال در تنفس می شود و یکی از عوامل کاهش سطح اکسیژن بدن نوزادان است. آسم، یک بیماری التهابی است که باعث می شود مجاری تنفسی نوزاد، دچار التهاب شوند و تنگی نفس ایجاد کنند. 

نوزادانی که دچار آسم هستند، در بعضی از اوقات دچار تنگی نفس می شوند و نمی توانند اکسیژن کافی را به خون برسانند. در نتیجه، خون به رنگ تیره تر در می آید و سیانوز ایجاد خواهد شد. سرفه های مکرر و خس خس کردن، از نشانه های آسم در نوزادان هستند.

جهش در سلول های خونی

یکی از عواملی که باعث ایجاد سیانوز می شود، جهش های منفی و مخرب سلول های خونی است. یکی از این جهش های منفی، مربوط به گولبول های قرمز خون است که وظیفه اصلی انتقال اکسیژن در خون بر عهده آنها است. 

کم خونی داسی شکل، یک جهش است که می تواند عملکرد گلبول های قرمز را به شدت تحت تأثیر قرار داده و اکسیژن خون کاهش پیدا کند. نوزادانی که دچار جهش کم خونی داسی شکل شده اند، نمی توانند در بیشتر موارد تا مدت زمان زیادی زنده بمانند و عمر کمتری را نسبت به افراد عادی تجربه خواهند کرد.

برونشیولیت

برونشیولیت، یکی از بیماری هایی است که می تواند باعث ایجاد سیانوز در نوزادان شود. انشعاب نای، به یک دوراهی تبدیل می شود که به هر کدام از آنها یک نایژه گفته می شود. هر یک از دو نایژه، به یک شش می روند و در آنجا به انشعابات ریز تری به نام نایژک تبدیل می شوند. نایژک ها، از مهمترین بخش های سازنده شش ها هستند و به مجاری تنفسی تعلق دارند. 

بیماری برونشیولیت، باعث ایجاد التهاب در نایژک ها می شود و این بیماری در کودکان کمتر از دو سال رخ می دهد. البته ممکن است که این بیماری در کودکان بیش از دو سال نیز مشاهده شود. باکتری ها و ویروس ها می توانند باعث ایجاد بیماری برونشیولیت شوند. هنگامی که نایژک ها دچار التهاب می شوند، میزان اکسیژن دریافتی خون کاهش پیدا می کند و در نتیجه، ممکن است پدیده سیانوز در نوزاد مشاهده شود.

ناهنجاری های قلبی

ناهنجاری در ساختار و عملکرد قلب، یکی دیگر از عوامل ایجاد سیانوز در نوزادان است. هنگامی که قلب نوزاد نتواند خون تیره را به طور کامل به ریه ها برساند، اکسیژن کافی در خون ذخیره نمی شود و نوزاد دچار سیانوز می شود. ناهنجاری های قلبی نوزادان، در بیشتر موارد مادرزادی هستند. یعنی اینکه نوزادان مبتلا به ناهنجاری های قلبی، از هنگام تولد با قلب جهش یافته و غیر عادی به دنیا آمده اند.

انواع سیانوز در نوزادان 

سیانوز مرکزی

این نوع از سیانوز، در بخش هایی مانند بالاتنه و سر مشاهده می شود و می تواند بسیار خطرناک باشد. در نتیجه، هنگامی که مشاهده کردید که بخش هایی مانند سر، تنه، دهان و... دچار کبودی شده اند، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.

آکروسیانوز

این نوع سیانوز، در مناطقی مانند دست و پا مشاهده می شود. هنگامی که کبودی ها در ناحیه های دست و پا، و یا لب ها باشد، یعنی اینکه نوزاد دچار آکروسیانوز شده است. آکروسیانوز، یک حالت طبیعی در نوزادان است و حتی نیازی به درمان ندارد.

کارهایی که باید هنگام مشاهده سیانوز در نوزادان انجام دهید؟

کبود شدن قسمت تنه و سر به معنی سیانوز مرکزی در نوزادان است

اگر مشاهده کردید که نوزاد دچار سیانوز شده است و بخش هایی از بدن آن در حال کبود شدن هستند، ابتدا نیاز است که خونسردی خودتان را حفظ کنید، و سپس به دقت کبودی های ایجاد شده بر بدن نوزاد را بررسی کنید. در صورتی که کبودی ها فقط بر روی دست و پا و یا لب ها وجود داشتند، نیازی به نگرانی نیست، زیرا اگر کبودی ها فقط در این ناحیه ها باشد، نشانه آکروسیانوز است و خطری نوزاد را تهدید نمی کند.

در صورتی که مشاهده کردید کبودی ها در قسمت های تنه و سر نیز وجود دارند، یعنی اینکه کودک دچار سیانوز مرکزی شده است و باید سریعا او را نزد پزشک ببرید.

درمان سیانوز در نوزادان

سیانوز، می تواند در اثر عوامل گوناگونی ایجاد شود. همانطور که پیش تر به آن اشاره شد، دو نوع سیانوز در نوزادان مشاهده می شود. آکروسیانوز در نوزادان طبیعی است و هیچ نیازی به نگرانی در مورد آن نیست. اما اگر سیانوز از نوع مرکزی باشد، ممکن است که مشکل جدی تر باشد و نوزاد نیاز به درمان داشته باشد.

در سیانوز مرکزی، به این دلیل که بخش های نزدیک به اندام های حیاتی دچار کم خونی می شوند، بسیار خطرناک است. در نتیجه، هنگام مشاهده علائم سیانوز مرکزی سریعا به پزشک مراجعه کنید.

اگر سیانوز به علت آسم و یا بیماری های التهابی دیگر ایجاد شده باشد، پزشکان با تجویز دارو می توانند سیانوز را درمان کنند. اگر سیانوز مرکزی به علت ناهنجاری های ریوی یا قلبی ایجاد شده باشد، ممکن است که نوزاد نیاز به جراحی داشته باشد.

سخن پایانی

در بیشتر موارد، سیانوز مشاهده شده در نوزادان از نوع آکروسیانوز است و خطری برای کودک ندارد. در موارد نادر تری سیانوز مرکزی مشاهده می شود که می تواند خطرناک باشد. همیشه به نوزاد خودتان توجه داشته باشید تا در صورت مشاهده چنین نشانه هایی، به پزشک مراجعه کنید.

گرداوری: بخش کودکان بیتوته