ایران در آستانه خشکسالی بزرگ/ بررسی تبعات كاهش ٥٥ درصدی بارش در سال ١٤٠٠

مجموعه: اخبار اجتماعی

تاریخ انتشار : شنبه, 07 اسفند 1400 22:12

براساس آمار دفتر اطلاعات و داده‌های آب ایران با سپری شدن ۱۵۰ روز از سال آبی تا ۳۰ بهمن‌ماه (سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰) مجموع حجم ذخایر آب در مخازن سدهای کشور به حدود ۳۲/۱۱ میلیارد مترمکعب رسیده که نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته بیانگر ۲۰ درصد کاهش است. بنابراین وضعیت بارش‌های کشور در پاییز چندان مطلوب نبود و میزان بارش‌ها در این فصل بیانگر آن است که پاییز سال‌ جاری آن‌چنان‌که پیش‌تر سازمان هواشناسی اعلام کرده بود، یکی از خشک‌ترین فصل‌های نیم قرن اخیر بود، اما وضعیت در زمستان امسال کمی بهتر شده است و بارش‌های به نسبت خوبی در کشور شاهد بودیم. چنان‌که گزارش تازه مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی بیانگر آن است که بارش‌های فصل پاییز با رشد ۱/۶ درصدی نسبت به دوره بلندمدت همراه شده است. با این حال رییس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی کشور از خشکسالی بزرگ سخن می‌گوید.

همین امر واکنش‌های زیادی را برانگیخته است. از سوی دیگر مدیرکل هواشناسی استان سیستان‌وبلوچستان نیز گفت: با وجود بارش‌ها و ایجاد سیلاب‌ها در دی‌ماه سال‌ جاری، خشکسالی همچنان در استان سیستان‌وبلوچستان ادامه دارد.

محسن حیدری با اشاره به نرمال شدن میزان بارش استان در سال زراعی جاری افزود: بر اساس شاخص بارش، تبخیر و تعرق استاندارد‌شده (SPEI) در مدت زمان یک‌ساله تا پایان دی‌ماه سال‌جاری، ۶/۹۲ درصد از مساحت استان سیستان‌وبلوچستان درگیر پدیده خشکسالی است که در سیستان این مقدار ۳/۹۶ درصد مساحت و در منطقه بلوچستان ۳/۹۰ درصد مساحت آن می‌باشد.

وی مناطق تحت تاثیر پدیده خشکسالی در دوره یک‌ساله تا پایان آذر ۱۴۰۰ بر اساس شاخص SPEI را ۸/۹۳ عنوان کرد و بیان داشت: بارندگی‌های دی‌ماه تنها ۲/۱ از مساحت استان را از خطر خشکسالی رهانیده که در مقایسه با میزان کل بسیار ناچیز و قابل اغماض است.مدیرکل هواشناسی استان سیستان‌وبلوچستان ضمن ابراز نگرانی از ادامه‌دار بودن روند خشکسالی در استان گفت: در مدت زمان یک‌ساله تا پایان آذر سال‌جاری، ۱/۳۶ درصد از مساحت استان درگیر خشکسالی شدید و ۱/۳۳ درصد درگیر خشکسالی بسیار شدید بوده که این مقادیر در دی‌ماه ۱۴۰۰ و با وجود بارندگی‌های سیل‌آسا به ترتیب به ۳/۳۷ درصد و ۲/۲۱ درصد تغییر پیدا کرده است.

نگران تامین آب در فصل بهار و تابستان هستیم

احد وظیفه، رییس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، در ارتباط با وضعیت بارش‌های سال آبی امسال به ایلنا گفت: امسال بارندگی‌ها به طور کلی نسبت به نرمال پایین‌تر است و متاسفانه با پاییز کم‌بارش مواجه بودیم. به طوری که بارندگی‌های کشور حدود ۴۸ درصد زیر نرمال بوده است. در زمستان کمی شرایط بهتر شد. به خصوص بارش‌های سنگین که در جنوب کشور داشتیم میانگین بارش‌های کشور را بهبود بخشید و انتهای دی‌ماه میانگین بارش کشور بیش از نرمال هم شد.

او افزود: منتها در ادامه در بهمن‌ماه نسبتا با خشکی مواجه شدیم به طوری که بارندگی‌ها حدود ۵۵ تا ۴۰ درصد زیر نرمال بود. در حال حاضر در حدود ۱۱ درصد بارندگی کمتر از نرمال است و ما در حدود ۱۲۰ میلیمتر بارش دریافت کرده‌ایم درحالی که میزان طبیعی آن ۱۳۶ میلیمتر است.

وظیفه گفت: در چند نقطه تقریبا شرایط اصلا مطلوب نیست. یکی از آنها حوضه‌های رودخانه کرخه، مناطق شرقی استان لرستان، همدان، کرمانشاه، ایلام، جنوب کردستان و خوزستان است که ۲۸ درصد تا ۵۴ درصد بارندگی در این مناطق کمتر از نرمال است. منطقه دوم استان تهران، البرز و قزوین است که هم بارندگی‌ها و هم انباشت برف در این استان‌ها کمتر از نرمال است و از طرفی با توجه به اینکه دومین سال خشک این منطقه نیز است، میزان آب در سدها نیز بسیار نگران‌کننده و پایین‌تر از حد نرمال است. ازطرفی خراسان شمالی، سمنان و خراسان‌رضوی نیز اصلا وضعیت مطلوبی ندارند و بارندگی‌ها تا ۵۵ درصد در این مناطق زیر نرمال محسوب می‌شود. او در ارتباط با پیش‌بینی‌ها از میزان بارش در اسفند ماه امسال افزود: یک سامانه بارشی در روزهای شنبه یا یکشنبه این هفته از کشور عبور می‌کند. در نوار شمال شرق کشور و دامنه‌های البرز بارندگی خواهیم داشت اما این بارندگی‌ها در حد نرمال نیست. هفته دوم به نظر می‌رسد شرایط قدری بهبود پیدا کند. به‌عبارتی در اسفند ماه وضعیت در شمال شرق بد نیست.

وی افزود: بارندگی‌ها استان‌های آذربایجان‌غربی و شرقی، کردستان، خراسان‌رضوی و دامنه‌های البرز را تا حدی تحت پوشش قرار می‌دهد، اما در حوضه جنوب غرب که کم‌بارشی داریم چندان موثر نیست و بارش‌های جنوب غرب بسیار کمتر از نرمال خواهد بود. منطقه جنوب کشور نیز تقریبا فاقد بارش است. در هفته دوم در منطقه غرب بارندگی‌ها بد نیست. در جنوب غربی بارش‌ها کمتر از نرمال و نیمه جنوبی تقریبا فاقد بارش خواهد بود. وظیفه گفت: در فروردین به نظر می‌رسد شرایط کمی مطلوب‌تر شود و بارش‌ها از شدت بهتری برخوردار شود. احتمال قوی بر این است که از نیمه فروردین تا اردیبهشت بارندگی‌ها در کشور در شرایط نرمال باشد و به خصوص در حوضه غرب یعنی کرمانشاه، کردستان، ایلام، چهارمحال‌وبختیاری، لرستان و خوزستان بارندگی‌ها به صورت نرمال دریافت شود، اما با توجه به کمبودهایی که از قبل وجود داشته است و هم از سال قبل امسال انباشته شده است، به احتمال بسیار زیاد بارندگی‌ها قادر به جبران کمبود بارش‌ها نخواهد بود. بنابراین با توجه به کمبود بارش برفی که تاکنون داشته‌ایم، دبی رودخانه‌ها می‌تواند به سرعت افت کند و ورودی سدها گرچه در فروردین ماه به صورت موقت می‌تواند تامین شود اما با توجه به اینکه ذخیره برفی قابل‌توجهی در بالا دست نیست، می‌تواند به سرعت افت کند و می‌تواند تنش آبی را در قالب نقاط حوزه مرکزی جنوب غرب دامنه‌های البرز و شمال شرقی کشور تحمیل کند.

او در ارتباط با وضعیت دما در اسفندماه گفت: برخلاف دیگر گفته‌ها، دما در اسفندماه امسال گرم‌تر از نرمال خواهد بود. طی این دو هفته پیش‌رو نوسانات دمایی خواهیم داشت، اما به طور کلی با اسفند گرم‌تر از نرمال مواجه هستیم و به هیچ‌وجه اسفند امسال سردتر از نرمال نخواهد بود. به طوری که همین هفته‌ای که در آن هستیم یکی از هفته‌های بسیار گرم است و هوا به شدت گرم می‌شود. در مناطق شمالی کشور از جمله دامنه‌های البرز استان تهران حدود سه تا شش درجه فراتر از نرمال خواهد بود.

وظیفه در ارتباط با روند بارش و دما طی سال‌های اخیر گفت: برخی از سال‌ها مانند سال ۱۳۸۷ سال بسیار خشک بوده است. سال ۱۳۹۸ سال بسیار خوبی از نظر بارش بود. سال ۱۳۸۶ سال بسیار سردی بوده و سال ۱۳۹۹ سال بسیار گرمی بود. بنابراین هم افت‌و‌خیز در دما و هم دوره‌های ‌تر و خشک داشته‌ایم. اما آن چیزی که روند نشان می‌دهد به خصوص در دو دهه گذشته تا امسال روند خشکی را داشته‌ایم و بیشتر سال‌ها خشک و بارندگی کمتر از نرمال بوده است. در اغلب سال‌ها بارندگی‌ها کمتر از نرمال بوده است. صرفا در ۹۸-۹۷ و یا ۹۹-۹۸ بارندگی‌ها بسیار خوب بودند. از دهه ۸۰ به این طرف در این ۲۰ سال گذشته فقط این دو سال بود که بارندگی‌ها بهتر از نرمال بوده‌اند. در بقیه سال‌ها به ویژه در سال ۱۳۸۷ و سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ که طی کرده‌ایم، سالی بسیار کم‌بارش بود و خشکسالی شدید حاکم شد.

او افزود: به نظر می‌رسد تغییرات به گونه‌ای رخ داده است که فراوانی سال‌های خشک افزایش پیدا کرده‌اند. از طرفی دما با شیب افزایشی مواجه بوده است. این نشان می‌دهد که اقلیم ایران رو به خشک شدن و گرمی است و به صورت مرتب روند افزایش دما و کاهش بارندگی را داشتیم.

روزنامه جهان صنعت