اهداف SMART چیست و چرا مهم هستند؟

مجموعه: برای زندگی بهتر

هدف گذاری به روش SMART بر تلاش تمرکز دارد

اهداف SMART؛ هدف گذاری موثر چه ویژگی‌هایی دارد؟

اهمیت اهداف SMART

سازمان در دنیای کسب و کار تحت الشعاع اهداف قرار دارد. مهم ترین اهداف یک سازمان شامل مدیریت محصول، برنامه ریزی برای بودجه، لیست مشتریان و فروشندگان می شود. 

یکی از روش های کاربردی برای هدف گذاری در سازمان، SMART  نام دارد. اصلی ترین علت های بهره گیری از روش هدف گذاری SMART در سازمان به مشخص کردن نتیجه عملکرد کارمندان و شکل گیری انگیزه در آن ها اختصاص دارد. 

هدف گذاری به روش SMART حاکی از اصلاح ایده و تمرکز بر تلاش دارد. در این راستا می بایست از منابع و زمان در اختیار بهترین استفاده را داشته باشید و در مسیر دستیابی به اهداف زندگی گام بردارید. 

هدف گذاری SMART در حوزه های گسترده ای اعم از اهداف مالی، یادگیری، سلامت، مسیر شغلی، مسئولیت اجتماعی و ورزش کاربرد دارد. 

با هدف گذاری SMART یک فرصت عالی در خصوص اقدام آگاهانه مهیا می گردد و پیشرفتی همگام با قابلیت اندازه گیری شکل می گیرد. با دستیابی به هدف، اعتماد به نفس فرد ارتقا پیدا می کند و سبب می گردد تا برای رسیدن به یک هدف تلاش بهتری داشته باشید. 

در روش هدف گذاری SMART به مشخص سازی هدف، قابلیت اندازه گیری و یک زمان معین توجه ویژه ای می شود. بی شک زمانی که هدف غایی مشخص باشد و یک زمان خاص برای پیاده سازی روش های دستیابی در نظر گرفته شود، مسیر دسترسی به هدف هموار می گردد. 

به عبارتی دیگر پیاده سازی اهداف SMART در یک کسب و کار زمانی ضامن موفقیت است که بر اساس معیار های قابل اندازه گیری، واقع گرایانه، دست یافتنی و زمان مند طرح ریزی شود.  

از آنجایی که اهداف SMART به تعیین اهداف می پردازند، کمک شایانی در ترسیم مقصد و راه های رسیدن به هدف به شما می کنند. در واقع تعیین اهداف به صورت جزئی، فرد را یک گام به نتیجه نهایی نزدیک می سازد. سپس فرد با کسب اطمینان خاطر از هوشمندانه بودن اهداف جزئی به مفوقیت نزدیک می شود. 

ویژگی های اهداف قابل دستیابی SMART

اهداف SMART کاربرد گسترده ای در سازمان دارد

حروف اختصاری "SMART" بیانگر ویژگی های مناسب اهداف با قابلیت دستیابی می باشد. SMART به عنوان یک سرواژه دارای مفهوم مدیریت بر اساس هدف است و به یک روشن فکر به نام "پیتر دراکر" اختصاص داده می شود. در واقع پیتر دراکر مبحث مدیریت بر مبنای هدف را با عنوان MBO مطرح کرده است. وی همچنین برای هدف گذاری ویژگی هایی را مد نظر قرار داده است. 

به استناد از برخی روایان اصطلاح SMART برای نخستین بار در سال 1981 به وسیله جورج دوان مطرح شده است. 

جورج اسمارت این روش هدف گذاری را در خصوص سازمان ها ارائه کرده است. وی یک هدف قابل دستیابی را با پنج ویژگی شرح می دهد. 

اهداف مشخص 

واژه S حاکی از جملات Significant، Specific و Simple  در معانی مهم، مشخص و ساده دارد. در واقع بهتر است اهداف به صورت جزئی و ساده مطرح شوند. بی شک شانس رسیدن به یک هدف مبهم و کلی در مقایسه با یک هدف مشخص و واضح کمتر است. 

بهتر است برای مشخص کردن یک هدف مشخص به سئوالات ذیل پاسخ دهید:

- مکان شکل گیری هدف کجا قرار دارد؟

- چه کسی در راستای دستیابی به هدف درگیر خواهد بود؟

- چرا برای رسیدن به این هدف تلاش می کنم؟

- پنجره یا بازه زمانی رسیدن به هدف چه زمانی است؟

- من قصد دارم چه چیزی را به دست آورم؟

بدین ترتیب در حین تعیین اهداف سازمانی می بایست به جزئیات توجه ویژه ای داشته باشید و از انتخاب هدف های کلی پرهیز نمایید. 

قابلیت اندازه گیری 

واژه M دربردارنده ویژگی هایی نظیر Meaningful ، Measurable و Motivating با معانی معنی دار، قابل انداه گیری و انگیزه بخش است. در واقع ضرورت دارد یک هدف قابل اندازه گیری باشد و از سطح معیوب، معیار و روش اندازه گیری معینی پیروی کند. 

بهتر است برای هر هدف یک معیار در نظر بگیرید. شما می توانید بر اساس معیار ها میزان پیشرفت و میزان نزدیک شدن به اهداف را مورد نقد و بررسی قرار دهید. 

زمانی که اهداف قابل اندازه گیری باشند، فرد به طور مشخص می تواند تشخیص بدهد با دستیابی به هدف چه احساسی خواهد داشت. 

قابل دست یافتنی 

واژه A به عنوان یکی از حروف تشکیل دهنده  SMART بیانگر ویژگی های Attainable و Agreed  در معنی قابل دست یابی و مورد قبول می باشد. 

هنگامی که فرد به تعیین اهداف می پردازد، یک تصویر ذهنی از خود را ترسیم می نماید. برای بررسی قابلیت دست یافتن به هدف می بایست میزان واقع گرایی و تطابق هدف با توانایی های فردی را مورد وارسی قرار دهید. 

جالب است بدانید در صورتی که فرد از استعداد، هزینه و زمان مناسب برای دستیابی به هدف برخوردار نباشد، به طور قطع با شکست مواجه می گردد. علاوه بر این، شما می توانید حتی برای اهداف غیر ممکن، به صورت هوشمندانه برنامه ریزی نمایید و به آن دسترسی پیدا کنید. بدین ترتیب بهتر است در تعیین اهداف، در عین به چالش کشیدن توانایی های کارکنان سازمان، از انتخاب هدف هایی که دست نیافتنی هستند، پرهیز کنید. 

واقع گرایانه 

واژه R حکایت از معیار های Realistic ، Results-base ، Resourced  و Relevant با معانی واقع گرایانه، مبتنی بر نتیجه، دارای منبع و مناسب دارد.

یک هدف می تواند واقع گرایانه و بلند پروازانه باشد. جالب است بدانید فرد برای دسترسی به اهداف بلند پروازانه از انگیزه بالایی برخوردار است و با تلاش بیشتر به آن هدف جامه عمل می پوشاند. 

مشخص کردن اینکه یک هدف بلند پروازانه یا واقع گرایانه است امری دشوار تلقی می شود. شما می توانید واقع گرایانه بودن هدف را با ایمانی که نسبت به دسترسی به آن دارید، بررسی کنید. 

علاوه بر این سعی کنید به تعیین اهدافی بپردازید که با برنامه ریزی استراتژیک تطابق داشته باشد. اهداف فرعی سبب گمراهی و حواس پرتی تیم سازمان می گردد. 

تعیین محدوده زمانی و هزینه 

حرف T بیانگر Cost Limited، Time Limited، Timely ، Time-bound  و Time-sensitivee با معانی محدود به هزینه، مبتنی بر زمان، به موقع، محدود به زمان و حساس به زمان است.

اگر در راستای تعیین هدف به محدوده زمانی توجه نداشته باشید، در زمان مناسب برای عملی سازی هدف اقدام نمی کنید و روز آغاز فعالیت را به آینده موکول می کنید. 

مزیت های بهره گیری از اهداف SMART

هدف گذاری SMART تمرکز و انگیزه لازم را در خصوص تمرکز، وضوح و انگیزه ارائه می کند. این ابزار در افزایش توانایی های فرد در راستای دستیابی به اهداف به وسیله تعیین تاریخ تکمیل و تعریف مقصد نقش بسزایی دارد. 

شکل گیری ذهنیت مثبت 

ممکن است اهداف SMART به موجب عدم انعطاف پذیری خلاقیت را از بین ببرد

به طور کلی زمانی که چگونگی تعیین اهداف SMART آموزش داده می شود، ذهنیت فرد متحول می گردد و انگیزه وی در خصوص دستیابی به هدف بهبود پیدا می کند. 

بدین ترتیب فرد با در دست گرفتن زمام امور در زمان حال و آینده درباره اجرا سازی فعالیت های مختلف در کسب و کار اقدام می کند. 

تقویت کننده اعتماد به نفس

در برخی موارد تمرکز درباره اهداف بلند مدت از ذهن به دور است. یکی از راه کار های مؤثر در خصوص از بین بردن طرز فکر عدم دسترسی به هدف، ایجاد چشم انداز بلند مدت و تعیین اهداف SMART به صورت کوتاه است. 

هنگامی که پس از هدف گذاری، به اهداف سازمانی جامه عمل می پوشانید، به خاطر احساس رضایتی که عاید شما می گردد، اعتماد به نفس شما تقویت می شود. در واقع شما با هدف گذاری به روش SMART با نتیجه های حاصل از اهداف کوچک تر، به صورت بهتری بر امور مختلف تمرکز خواهید داشت و دیگر مجبور نیستید تا به صورت مکرر اهداف را یادآوری نمایید. 

معایب بهره گیری از اهداف SMART

تفسیر های مختلفی از روش هدف گذاری SMART وجود دارد. احتمال می رود اهداف SMART به مرور زمان کارآمدی مناسب را از دست بدهند و به کج فهمی مبتلا گردند. 

عده ای بر این باور هستند که ممکن است SMART به موجب عدم انعطاف پذیری خلاقیت را از بین ببرد و در بلند مدت عملکرد مناسبی نداشته باشد. 

لذا بهتر است در طول تعیین اهداف پروژه با دید باز به مسائل نگاه کنید و انعطاف پذیری را به کار ببندید تا در شرایط لازم به اصلاح آن بپردازید. 

مهم ترین علت های دخیل در کار نکردن هدف گذاری SMART 

هدف افراد از اندازه گیری اهداف SMART شناسایی میزان موفقیت است

تمرکز بیش از اندازه 

تمرکز بیش از اندازه در اهداف SMART زمینه ساز عدم عملکرد آن می شود. در واقع زمانی که سازمان تنها به اهداف تمرکز داشته باشد، پتانسیل شکل گیری مشکلات و کاهش عملکرد هدف گذاری SMART مهیا می گردد. 

بهترین عملکرد در خصوص ارائه دید بهتر، تعبیه اهداف SMART در چهارچوب هدف های مشارکتی و رقابتی است. 

شکل گیری انگیزه اشتباه ناشی از اندازه گیری موفقیت و شکست 

همان طور که بیان کردیم با قابلیت اندازه گیری می توانید میزان پیشرفت در مسیر دستیابی به هدف را ارزیابی کنید. با این وجود استفاده از معیار های یکسان اندازه گیری زمینه ساز ایجاد انگیزه های اشتباه است. 

اصلی ترین هدف افراد از  اندازه گیری اهداف SMART شناسایی میزان موفقیت است. بدین ترتیب زمانی که نتیجه اندازه گیری مطابق میل نباشد، به یک عامل بازدارنده مبدل می گردد و سبب کاهش انگیزه می شود. 

گردآوری:بخش روانشناسی بیتوته