حکم جلب چیست و چه شرایطی دارد؟

مجموعه: نکات و قوانین حقوقی

حکم جلب چیست و چه شرایطی دارد؟

همه چیز درباره حکم جلب:

حکم جلب چیست؟

در پرونده های قضایی، در مواردی که نیاز به حضور شخص متهم یا محکوم علیه باشد و او از حضور امتناع کند، طبق شرایطی می توان حکم جلب او را صادر کرد و او را به حاضر شدن نزد قاضی مجبور کرد. حکم جلب، دستور دستگیر کردن شخصی است که متهم است و یا در دعاوی حقوقی، محکوم شده است. 

بنابراین می توان گفت قرار جلب در دو حالت صادر می شود:

گاهی قاضی دادگاه در روند اجرای حکم، برای مجبور کردن فرد به اجرای حکم، قرار جلب صادر می کند.

 گاهی نیز فرد هنوز متهم نشده و قاضی جهت رسیدگی به حکم و انجام تحقیقات بیشتر، دستور جلب کسی را که از او شکایت شده است، صادر می کند. در این صورت، هنوز مشخص نیست که فرد متهم است یا خیر و فقط اتهام به وی توجه دارد و به این علت قاضی این قرار را صادر می کند.

انواع حکم جلب

• عادی: چنانچه محل سکونت متهم مشخص باشد، قاضی پیگیری دستور جلب را به کلانتری آن محل ابلاغ می کند و فقط کلانتری آن محل اجازه ی پیگیری جلب را دارد.

• سیار: در صورتی که متهم فراری بوده و یا آدرسی از وی نباشد، قاضی پرونده حکم جلب را به همه کلانتری ها ابلاغ می کند.

• حکم جلب حقوقی و کیفری

حکم جلب در دعاوی به دو نوع حقوقی و کیفری تقسیم می شود و صدور، دریافت و استعلام آن با کد ملی طبق شرایطی صورت می گیرد.

در دعاوی حقوقی از جمله بدهکاری مالی، در صورت اثبات اعسار فرد بدهکار، حکم وی صادر می شود. اما در دعاوی کیفری، جهت بازجویی از متهمان، مطلعان و شاهدان و در واقع جهت تحقیقات و رسیدگی به پرونده، حکم جلب افراد توسط قاضی پرونده صادر می شود. البته لازم به ذکر است که قبل از جلب، احضاریه ای به آنها جهت حضور در دادگاه ابلاغ می شود.

در صورت عدم توجه به آن و حضور نیافتن در دادگاه بدون دلیل موجه، حکم جلب آنها صادر می شود. در دعاوی کیفری، به محض ارتکاب جرم میتوان مجرم را جلب کرد ولی در دعاوی حقوقی ارائه درخواست توسط شاکی، بعد از صدور حکم و شروع اجرائیه امکان پذیر است.

حکم جلب کیفری

حکم جلب کیفری قراری است که در هر مرحله از دعوا به دستور قاضی رسیدگی کننده به جهت دستگیری افراد صادر می شود و به موجب آن افراد در دادگاه حاضر می شوند.

حکم جلب کیفری در دو مورد صادر می گردد که آن دو مورد عبارت است از:

1. اجبار فرد به اجرای حکم: مورد اول زمانی است که حکمی علیه فرد صادر شده و در مرحله اجرا می باشد و قاضی دستور می دهد تا فرد را برای اجرا نمودن حکم جلب نمایند.

2. انجام تحقیقات بیشتر: مورد دوم زمانی صادر می گردد که هنوز اتهامی علیه فرد ثابت نشده است. ولی قاضی مبادرت به صدور قرار جلب میکند تا بتواند با حضور فرد تحقیقات بیشتری نموده و به پرونده رسیدگی کند. در این حالت فرد هنوز به عنوان مجرم شناخته نشده است ولی دلایلی وجود دارد که اتهام را متوجه او می کند. در این حالت قبل از جلب فرد را به دادگاه دعوت می نمایند. ولی اگر دعوت دادگاه را اجابت نمود آنگاه برای جلب وی از جانب قاضی رسیدگی کننده قرار جلب صادر خواهد شد.

آشنایی با انواع حکم جلب

تفاوت حکم جلب سیار با دستور جلب چیست ؟

حکم جلب عادی یا حکم جلب سیار در اصل موضوع و نحوه اجرا و همچنین ماهیت عمل حقوقی تفاوتی با یکدیگر ندارد. همانطور که پیش تر گفته شد؛ هنگامی که گفته شود دادگاه حکم صادر کرده است به این معنی است که دادگاه تصمیم خود را در خصوص دعوا گرفته است. اما زمانی که قاضی پرونده دستور جلب شخص بدهکار یا شخص متهم را صادر می کند منظور دستگیری فرد و مراجعه او به دادگاه است. شاکی با شکایت از طرف دعوا و در صورت مشخص شدن محکومیت متهم از دادگاه خواستار اجرای حکم می شود.

برای دعوای امور مالی شاکی لیست همه اموال متهم را به ارائه می دهد تا با توقیف اموال شخص را در پرداخت بدهی خود تحت فشار قرار دهند که در صورت عدم پرداخت اموال او برای پرداخت بدهی وی در مزایده فروش قرار گرفته می شود. چنانچه اموالی از وی شناسایی نشود دادگاه حکم جلب وی را صادر خواهد کرد.

پس مطابق قانون بدهکار برای پرداخت بدهی خود به دادگاه خوانده می شود و دستور جلب برای پرداخت بدهی صادر می شود اما حکم جلب زمانی است که بدهکار در هیچ شرایطی بدهی خود را پرداخت نکند در نهایت حکم جلب وی صادر خواهد شد خواه حکم جلب سیار و یا حکم جلب عادی فرقی در اصل موضوع ندارد.

چنانچه متهم نیز فوت کند بدهی او به ورثه منتقل می شود و باید وراث بدهی متوفی را پرداخت نمایند. پس دانستن این نکته بسیار حائز اهمیت است که شاید برخی دستور جلب با حکم جلب را اشتباه متصور شوند. اما در نهایت برای صدور حکم مربوطه بایستی یک سری شرایط لازم ‌وجود داشته باشد. شاید در طول متن ارائه شده متوجه شرایط صدور این حکم شده باشید اما لازم است تا بار دیگر و به صورت پیوسته این شرایط ذکر شوند.

شرایط صدور حکم جلب

در دعاوی حقوقی، محکوم علیه بعد از صدور اجرائیه، باید اموالی را که پرداخت محکوم به از طریق آن ها امکان پذیر است، معرفی کند و در صورت امتناع محکوم علیه از پرداخت، حکم جلب، صادر خواهد شد. طبق ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، در صورت اثبات اعسار، محکوم علیه بازداشت نمی شود. اگر بعد از مهلت مشخصی، امکان دسترسی به محکوم علیه وجود نداشته باشد، دادگاه حکم جلب سیار، صادر می کند. جلب توسط مامور کلانتری صورت می پذیرد.

در دعاوی کیفری، شاکی ابتدا باید شکایت خود را ثبت کند. بعد از طی مراحل بازجویی از شاکی، از متهم نیز برای تکمیل اطلاعات، بازجویی می شود. برای احضار متهم، لازم است به نشانی ای که توسط شاکی مشخص شده است، احضاریه فرستاده شود؛ سپس اگر به هر دلیلی متهم حاضر نشود، حکم جلب او صادر می شود.

حکم جلب چگونه اجرا می شود ؟

سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که پس صدور حکم جلب نحوه اجرای آن به چه صورت است؟ در این مرحله متهم پس از دستگیری، نزد مقام قضایی برده شده و به محض حضور در دادسرا و ادای توضیحات مورد نظر آن مقام قضایی، اگر اتهام به وی منتسب نباشد یا اساسا در مظان اتهام نباشد از جلب، رفعِ اثر خواهد شد.

در دعاوی کیفری نیز علاوه بر مرحله‌ تحقیقات، امکان صدور دستور جلب در مرحله ی اجرای رأی نیز وجود دارد. زمانی که رأی محکومیتِ قطعی در خصوص جرمی صادر شود، محکوم‌ علیه یا مجرم برای اجرای رأی به دادسرا احضار می شود. در این مرحله اگر شخص محکوم برای اجرای رأی در دادسرا حاضر نشود دستور جلب وی صادر خواهد شد و رأسا یا با معرفی شاکی هرجا که یافت شود جلب خواهد شد تا روند پرونده او در دادگاه رسیدگی شود.

استعلام حکم جلب با کد ملی امکانپذیر است ؟

یکی از سوالاتی که معمولا توسط افراد مطرح می شود این است که آیا می توان از طریق کد ملی از این که حکم جلب برای وی صادر شده است آگاه شد.

در پاسخ باید گفت افراد می توانند با ثبت نام در سامانه ثنا در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام به بررسی وضعیت پرونده نمایند.

به این صورت که با ثبت نام در سامانه ثنا و سپس با به قسمت اطلاع رسانی در پرونده در سایت adliran.ir  مراجعه کنید و سپس کد ملی و رمز شخصی را وارد کنید. و بعد رمز موقت را وارد کنید.

و از روند پرونده و اینکه آیا در اجرای احکام مدنی پرونده اجرایی تشکیل شده است آگاه شوید.

اما این نکته قابل ذکر است که این راه و طریق مطمئنی برای بررسی وضعیت صدور یا عدم صدور حکم جلب نمی باشد، زیرا ممکن است حکم جلب فردی صادر شده اما در آخرین وضعیت پرونده شخص قابل مشاهده نباشد.

شرایط اجرای حکم جلب چیست ؟

ساعت حکم جلب چه زمانی می باشد ؟

در پاسخ به این سوال که زمان حکم جلب در چه ساعاتی می باشد می توان گفت که در صورتی که زمان مشخصی در حکم جلب قید نشده باشد شخص را می توان از زمان طلوع تا غروب آفتاب جلب نمود.

مدت اعتبار حکم جلب :

دستور جلب صادر شده از سوی دادگاه تا مدت زمان خاصی اعتبار دارد و قابل اعمال می باشد که معمولاً در متن دستور مدت زمان مذکور تعیین می شود و پس از انقضای آن و عدم دستگیری محکوم می توان با درخواست مجدد نسبت به تمدید مهلت اقدام نمود.

مزایای داشتن وکیل در گرفتن حکم جلب :

به طور کلی همواره داشتن وکیل حقوقی برای حل مسائل و مشکلات حقوقی ضروری است. بهتر است کار به کاردان سپرده شود. مثلا ممکن است شخص بدهکار اموال و دارایی بسیاری داشته باشد ولی ادعای نداری کند و یا تمام اموالش را به نام یکی از نزدیکانش زده باشد تا بدهی خود را پرداخت نکند در این شرایط دو حالت پیش می‌‌آید؛

اگر بعد از شکایت طلبکار، اموالش را به نام کس دیگری زده باشد در این صورت اموالش توقیف می‌شود تا بدهی خود را پرداخت کند.

ولی اگر اموالش را قبل از اینکه شکایتی انجام بگیرد به نام دیگری زده باشد کار سخت می‌شود و وجود وکیل برای پیشبرد پرونده به سود شاکی ضروری می‌شود.

چگونه حکم جلب را لغو کنیم ؟

شاید برایتان پیش بیاید که آیا می توان حکم جلب را لغو کرد؟

جواب سوال مثبت است ولی بستگی به جرم و دادگاه تصمیم گیرنده هم دارد. در صورتی که اعسار شخص بدهکار تایید شود یعنی ثابت شود که اموالی ندارد که بدهی اش را پرداخت کند فقط در صورتی  لغو حکم جلب امکان پذیر خواهد بود که فرد با سپردن وثیقه آزاد شود تا زمانی که تکلیفش مشخص شود.

گردآوری: بخش علمی بیتوته