نماز نفل چیست و به چه صورت خوانده می شود؟

مجموعه: اعمال مستحبی

نماز نفل چیست و به چه صورت خوانده می شود؟

نماز نفل به چه صورت است؟

نماز نفل چیست؟

نماز نفل که از نمازهای مستحبی می باشند خواندنشان در زمان های مشخص تاکید شده است اما اگر شخصی آن را در زمان خاص خودش نخواند و قضا شد خواندن نماز قضای آن واجب نمی باشد. علمای دینی اهل سنت، این نماز‌ها را بر طبق سیره زندگی رسول اکرم (ص) سفارش کرده‌اند و نمازهای بسیاری برای خواندن معرفی کرده اند که معروفترین آنها نماز‌های تحیه المسجد، اوابین، تحیه الوضو و صلاه التسبیح می باشند.

نماز نفل اهل سنت چیست ؟

پیامبر گرامی اسلام (ص) علاوه بر اقامه نماز‌هایی که در قرآن کریم امر شده است، نماز‌های دیگری نیز اقامه می کردند. حضرت محمد (ص) دسته ای از این نمازها را به صورت مرتب و بدون ترک و دسته‌ای دیگر را به صورت گاه گاه اقامه می کردند. هدف از اقامه این نمازها، نزدیکی هرچه بیشتر به خداوند متعال بوده است. این دو دسته نماز، با نام های "نماز‌های موکد" و "نماز‌های غیر موکد" نامیده شده اند.

۱) نماز‌های موکد

نماز‌های موکد که نماز‌های سنت نیز نامیده می شوند، مجموعا دوازده رکعت است. چنانکه گفته شد، حضرت محمد این نماز‌ها را مانند نماز‌های واجب روزانه ادا می کردند و هیچ گاه آن ها را ترک نمی کردند. اقامه این نماز‌ها برای مسلمانان اهل سنت واجب است. گفتنی است که تعداد رکعت نماز‌های موکد، ده یا دوازده است.

۲) نماز‌های غیر موکد

نماز‌های غیر موکد، نماز‌های مستحب یا نوافل، نماز‌هایی هستند که حضرت محمد (ص) آن ها را به صورت گاه به گاه اقامه می کرده اند. با توجه به این مسئله، اقامه این نماز‌ها بر مسلمانان واجب نیست و قضا نیز ندارد.

تفاوت نماز های غیر موکد با نمازهای موکد

نمازهای موکد که نمازهای سنت نیز نامیده می شوند، مجموعا دوازده رکعت است. چنانکه گفته شد، حضرت محمد (ص) این نمازها را مانند نمازهای واجب روزانه ادا می کردند و هیچ گاه آن ها را ترک نمی کردند. اقامه این نمازها برای مسلمانان اهل سنت واجب است. گفتنی است که تعداد رکعت نمازهای موکد، ده یا دوازده است. نمازهای غیر موکد، نمازهای مستحب یا نوافل، نمازهایی هستند که حضرت محمد (ص) آن ها را به صورت گاه به گاه اقامه می کرده اند. با توجه به این مسئله، اقامه این نماز ها بر مسلمانان واجب نیست و قضا نیز ندارد.

تفاوت نمازهای نفل موکد و غیر موکد

انواع نماز نفل و نحوه خواندن آن ها

نماز‌های نفل یا غیر موکد انواع بسیاری دارد. در این قسمت از مقاله، ما تعدادی از نماز‌های نفل را برمی شماریم :

نماز نفل پیش از نماز عصر

این نماز چهار رکعت است؛ درباره نحوه اقامه این نماز باید گفت که پیش از نماز عصر باید اقامه شود. همچنین باید گفت که این نماز با یک سلام همراه است.

نماز نفل پس از نماز مغرب

این نماز شش رکعت است؛ مانند دیگر نماز‌های روزانه که رکوع و سجده دارند، اقامه می شود.

نماز نفل پیش از نماز خفتن

این نماز چهار رکعت است.

نماز نفل پس از نماز خفتن

نماز نفل پس از نماز خفتن (عشا) چهار رکعت است؛ بر روی هم رفته، نماز خفتن دارای هشت رکعت نماز نفل است.

نماز تحیه المسجد

زمانی که وارد مسجدی می شوید، برشماست که دو رکعت نماز به جا آورید.

نماز تحیه الوضو

زمانی که وضو می گیرید، مناسب است که دو رکعت نماز نفل بجا آورید؛ این نماز از جمله سنت های پیامبر گرامی اسلام (صل) است. اقامه این نماز مطابق با بیان حضرت محمد (ص)، فضیلت بسیاری دارد.

نماز اشراق

بعد از اقامه نماز بامداد، به ذکر و عبادت مشغول شوید و تا طلوع خورشید از جای خود برنخیزید. زمانی که مقداری از قرص آفتاب در آسمان نمایان شد، دو یا چهار رکعت نماز نفل بجا آورید؛ این نماز، اشراق نامیده می‌شود. همچنین می توانید پس از اقامه این چهار رکعت، مقداری صبر کنید و دو یا چهار رکعت دیگر نیز بجا آورید؛ به این نماز، چاشت می گویند. هر دو این نماز‌ها از جمله سنت های گرانقدر پیامبر گرامی اسلام هستند.

نماز اوابین

بعد از اقامه نماز مغرب و سنت آن، خواندن حداقل شش رکعت و حداکثر بیست رکعت نماز سفارش شده است. این نماز، اوابین نام دارد.

نماز تهجد

برای اقامه نماز تهجد، شایسته است که در نیمه شب از خواب بیدار شوید، حداقل چهار و حداکثر دوازده رکعت نماز بجا آورید. همچنین مطابق با برخی روایات، در صورتی که توانایی بیدار شدن در نیمه شب را ندارید، اجازده دارید این نماز‌ها را پس از اقامه نماز خفتن (عشا) اقامه کنید.

صلواه التسبیح

نحوه اقامه این نماز به شکل زیر است:

این نماز، چهار رکعت است و به شکل زیر اقامه می‌شود:

– ابتدا نیت کنید، سپس سبحانک الهم، اعوذ بالله و بسم الله را مانند سایر نماز‌ها زمزمه کنید.

– پس از آن، حمد و سوره را قرائت کنید.

– پس از اتمام سوره و پیش از رفتن به رکوع، پانزده مرتبه عبارت زیر را زمزمه کنید:

«سُبْحَانَ اللهِ، وَالْحَمْدُ ِللهِ، وَلاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ، وَاللهُ أَکْبَرُ»

– به رکوع بروید و بعد از گفتن ذکر رکوع، عبارت بالا را ده مرتبه زمزمه کنید.

– پس از رکوع و گفتن الحمدلله، عبارت بالا را زمزمه کنید.

– سپس مجددا به رکوع بروید و پس از ذکر رکوع، ده مرتبه دیگر عبارت بالا را زمزمه کنید.

– سپس از رکوع برخیزید، پس از “سمع الله لمن حمده”، ده مرتبه عبارت بالا را زمزمه کنید.

– پس به سجده بروید؛ پس از ذکر سجده، ده مرتبه عبارت بالا را زمزمه کنید.

– پس از سجده اول، ده مرتبه عبارت بالا را زمزمه کنید.

– سپس به سجده بروید و پس از ذکر سجده، ده مرتبه دیگر عبارت بالا را زمزمه کنید.

– پس از برخاستن از سجده دوم، ده مرتبه دیگر عبارت بالا را زمزمه کنید.

– سه رکعت دیگر نیز، مانند همین رکعت بجا آورید.

– همچنین در قعده قبل از التحیات، ده مرتبه عبارت بالا را زمزمه کنید.

تعداد رکعت های نماز نفل

نماز نفل چند رکعت دارد ؟

نماز نفل 12 رکعت دارد که خواندن آنها به سفارش و تشویق پیامبر (ص) و صحابه ایشان می باشد، خواندن 12 رکعت بعد از نمازهای واجب سفارش شده می باشد، که 2 رکعت قبل از فجر ، 4 رکعت قبل ظهر ، 2 رکعت بعد از ظهر، 2 رکعت بعد از مغرب - 2 رکعت بعد از عشا خوانده می شود.

از ابن عمر روايت است كه گفت: " من از نبى اكرم (ص) ده ركعت را حفظ كردم: دو ركعت قبل از ظهر، ودو ركعت بعد از آن، و دو ركعت بعد از مغرب در خانه شان، و دو ركعت بعد از عشاء در خانه شان، و دو ركعت قبل از نماز فجر ".

خواص نماز نفل :

درباره خواص نماز نفل این طور گفته شده است که اگر کسی بر چهار رکعت نماز پیش از نماز ظهر و چهار رکعت نماز بعد از نماز ظهر مداومت کند، آتش بر او حرام می شود.

همچنین در جای دیگر آمده است هر کس دو رکعت پیش از نماز صبح، چهار رکعت پیش از ظهر و دو رکعت بعد از آن، دو رکعت نماز پس از مغرب و دو رکعت پس از عشاء بخواند، برای او خانه ای در بهشت بنا می شود.

نماز‌های نفل در چه زمان هایی باید اقامه شوند ؟

انسان می تواند، در هر زمانی از شبانه روز، نماز نفل بخواند، مگر اوقاتی که اسلام از نماز خواندن در آن نهی نموده است؛ زیرا این اوقات زمان عبادت کافران است و نمی توان در این اوقات به جز نماز فرض قضایی و یا نوافلی که دارای سببی هستند مانند تحیة المسجد دیگر نمازی خواند. این حکم فقط درباره ی نماز است، اما در مورد دعا و ذکر خداوند اینگونه نیست و در هر لحظه می توان ذکر و دعا نمود.

اوقاتی که از خواندن نماز نفل نهی شده است :

• پس از نماز صبح تا آنکه خورشید طلوع نماید و در آسمان اندکی بالا آید، مقدار بالا آمدن آن را شریعت به اندازه ی یک نیزه مشخص کرده است. در سرزمین معتدل این ارتفاع تقریباً 20 دقیقه پس از طلوع خورشید ایجاد می شود. (در لحظه طلوع خورشید)

• هرگاه خورشید در بالای سر قرار گیرد و از آسمان به صورت عمود به زمین بتابد تا زمانی که زوال یابد. این مدت بسیار اندک است و قبل از داخل شدن وقت ظهر می باشد. (پیش از نماز ظهر)

• بعد از نماز عصر تا غروب خورشید.

نماز نفل برای نماز قضا :

در برخی از منابع غیر معتبر آمده است که خواندن نماز آخرین جمعه ماه رمضان به عنوان نماز نفل برای نماز قضا، می‌تواند جایگزین تمامی نمازهای قضا باشد.

در واقع نماز آخرین جمعه رمضان توسط پیامبر اکرم (ص) توصیه شده است و ثواب خواندن آن معادل با چند صد سال نماز قضا وصف شده است. اما این بدان معنا نیست که می توان این نماز نفل و مستحبی را جایگزین نمازهای قضا دانست. بلکه فقط ثوابی که شامل حال فرد می شود به اندازه چند صد سال نماز قضا خواهد بود.

نحوه ی خواندن نماز نفل

نماز نفل برای حاجت :

یکی از موارد نماز نفل برای حاجت، نماز حاجت امام صادق (ع) است که ترتیب خواندن آن به شرح زیر است:

ابتدا باید غسل کرد.

سپس دو رکعت نماز مانند نماز صبح بخوانید.

پس از پایان نماز این دعا را بخوانید:

اَللهم انتَ السَّلامُ و منک السَّلامُ و الیک یرجع السَّلامُ.

بارپروردگارا! تویی سلام و از جانب توست سلام و سلام به سوی تو بر می گردد.

اللهم صل علی محمد و آل محمد و بَلِّغ روحَ مُحمدٍ مِنّی السَّلامُ و أَرواحَ الائِمةِ الصادقینَ سَلامی

بار پروردگارا! بر محمد و آل محمد درود فرست و سلام من را به روح حضرت محمد و ارواح امامان راستگو ابلاغ بفرما

وَاردُد عَلیَّ مِنهُمُ السَّلام وَ السَّلامُ علیهِم و رَحمَتُ الله و برکاته.

و برگردان به من جواب سلام ایشان را . و درود و رحمت خداوند بر آنان

اللهم إِنَّ هاتَینِ الرَّکعَتَینِ هِدیَةٌ مِنّی إلی رَسُولِ الله صلی الله علیه و آله.

باپروردگارا ! این دو رکعت نماز که به جا آوردم هدیه ای است از جانب من به سوی رسولت که درود بر او و خاندانش باد.

فأثبِنی عَلَیهِما مَا أَمَّلتُکَ وَ رَجَوتُ فیکَ وَ فِی رَسُولـِکَ یا وَلِی المُومِنینَ.

پس برآورده فرما با این دو رکعت آنچه را که امید دارم و از تو از رسولت ای دوستدار مومنین.

سپس به سجده بروید و 40 مرتبه بگویید:

یا حَیُّ و یا قَیُّوم ، یا حَیّـًا لا یَموُت، یا حَیّـًا لا إِله َ إِلّا أنت، یا ذَالجـَلالِ وَ الإکرام، یا أَرحَمَ الرَّاحِمین

بعد از آن چهل مرتبه جانب راست خود را به زمین گذاشته و این دعا را بخوانید و سپس همین عمل را چهل مرتبه با گذاشتن جانب چپ خود روی زمین تکرار کنید.

سپس سر از سجده بردارید و دست‌ها را بلند کرده و 40 مرتبه دعا را تکرار کنید. حالا دست ها را روی گردن گذاشته و با حالتی شبیه پناه گرفتن، با انگشت سبابه خود 40 مرتبه دیگر این دعا را تکرار کنید.

بعد از تمام مراحل محاسن را در دست چپ بگیرید (بانوان بر چانه خود دست بگذارند) و با حالت گریه این دعا را بخوانید :

یا محمد یا رسول الله اشکوا الی الله و الیک حاجتی و الی اهل بیتک الراشدین حاجتی و بکم اتوجه الی الله فی حاجتی.

سپس دوباره به سجده بروید و تا نفس یاری می‌کند ذکر "یا الله" بگویید.

سپس بخوانید :

صل علی محمد و آل محمد وَافعَل بِی کذا و کذا  و به جای کلمات کذا و کذا) حاجت و خواسته خود را بیان می کنی.

امام صادق (ع) این نماز نفل برای حاجت را مفید می دانستند که فرمودند: من ضامنم بر خدای عزوجل که از جای خود حرکت نکرده ای مگر آنکه حاجت تو بر آورده شود.

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته