23 ژوئن ، روز جهانی زنان بیوه

مجموعه: مناسبتها در ایران و جهان

حدود 81 میلیون زن بیوه در جهان از سوء استفاده و آزار و اذیت جسمی ‌رنج می‌برند

(23 ژوئن)، روز جهانی زنان بیوه
23 ژوئن مقارن با دوم تیر ماه، روز جهانی زنان بیوه است. یکی از گروه‌های خاص زنان که همواره حقوق بشر و آزادی‌های اساسی‌شان در جوامع مختلف؛ به‌ویژه کشورهای کمتر توسعه‌یافته در معرض تضییع قرار گرفته است، حقوق زنان بیوه است.

از این‌رو، شاهد آن هستیم که جامعه بین‌المللی به منظور پایان دادن به وضعیت نامناسب موجود و خاتمه دادن به نقض‌های ارتکابی حقوق بشر زنان بیوه، روز بیست و سوم ژوئن هر سال را تحت عنوان «روز جهانی زنان بیوه» نام‌گذاری کرده است تا بتوان از این رهگذر، همکاری‌های بین المللی را در جهت حمایت بیشتر از زنان بیوه و پایان دادن به نقض مستمر حقوق بشر آنان ارتقا بخشید.

زنان بیوه، یکی از آسیب‌پذیرترین اقشار زنان در رویه نهادهای بین‌المللی
بر طبق گزارشات و مستندات ملل متحد، شاید بتوان گفت که در کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه‌ یافته، حقوق و آزادی‌های هیچ گروه دیگری، بیش از زنان بیوه در جوامع مختلف در معرض تضییع و نقض قرار ندارد.

در گزارشاتی که در طول 25 سال اخیر در چارچوب نهادها و ساز و کارهای حقوق بشری مختلف و متعدد ملل متحد ارائه شده است، همواره بر نقض حقوق بشر زنان بیوه تأکید شده است. هر جا سخن از فقر، بیماری و بسیاری معضلات حقوق بشری دیگر در میان بوده است، یکی از اقشار و گروه‌های آسیب‌پذیر نیز زنان بیوه بوده‌اند.

یکی از نکات حائز اهمیت این است که به‌رغم وضعیت بسیار اسف‌بار و نامساعد زنان بیوه در کشورهای در حال توسعه، اما در این کشورها، آمار و اطلاعات دقیق و قابل اتکایی در خصوص این گروه از زنان و وضعیت آنان وجود ندارد و همین امر، بر وخامت وضعیت زنان بیوه در کشورهای در حال توسعه می‌افزاید؛ این در حالی است که در کشورهای توسعه‌یافته، آمار و اطلاعات دقیقی در خصوص سن و شمار زنان بیوه و وضعیت آنان از جنبه‌های مختلف وجود دارد.

مقابله با تبعیض علیه زنان بیوه در کشورهای در حال توسعه، به عنوان یکی از اولویت‌های نهادها و ارکان حقوق بشری مختلف ملل متحد قلمداد شده است. به‌رغم اینکه در کشورهای در حال توسعه، آمار و اطلاعات دقیقی در خصوص تعداد زنان بیوه وجود ندارد، اما بر طبق برآوردهای ملل متحد، به طور تقریبی در تمامی ‌کشورها، بالغ بر 7 تا 16 درصد کل جمعیت زنان بالغ را بیوگان تشکیل می‌دهند. با این همه، این آمار در برخی از کشورها، بیشتر هم می‌شود.

در برخی از جوامع، زنان برای مدتی به قبر شوهر خود غل و زنجیر می‌شوند

در کشورهای توسعه‌یافته، بیوگی عمدتاً موضوعی مرتبط با زنان سالخورده است، در حالی‌که در کشورهای در حال توسعه، زنان جوان نیز با این موضوع مواجه می‌شوند و حتی در برخی از مناطق، دختران قبل از رسیدن به بلوغ، بیوه شدن را تجربه می‌کنند.

ارتکاب رویه‌های غیرانسانی و تبعیض‌آمیز علیه زنان بیوه
در برخی از کشورهای در حال توسعه، زنان بیوه با یک سلسله قواعد و عرف‌های تبعیض‌آمیز مواجه هستند و حتی در برخی از فرهنگ‌ها، زنان بیوه، قربانی اشکال مختلف آزار و اذیت؛ اعم از آزار و اذیت جسمی، روانی و جنسی واقع می‌شوند.
در حال حاضر، میلیون‌ها زن بیوه، در سراسر جهان، از فقر مفرط، خشونت، افراط‌گرایی، بی‌خانمانی و تبعیض رنج می‌برند. به‌رغم اینکه همواره این امر به ذهن متبادر می‌شود که زنان بیوه، سالخورده‌اند، اما موضوعاتی نظیر وقوع مخاصمات مسلحانه و نیز شیوع ویروس ایدز، سبب شده است که برخی از زنان در سنین جوانی و یا میانسالی، با معضل بیوه شدن مواجه شوند.

در گزارش صندوق جمعیت ملل متحد، برخی از رویه‌های زیانبار برای زنان بیوه در بعضی از کشورها مورد اشاره قرار گرفته است به عنوان مثال:

* در برخی از جوامع، زنان برای مدتی به قبر شوهر خود غل و زنجیر می‌شوند.

*در برخی دیگر از جوامع، زنان بیوه برای مدتی معین از هرگونه خرید و رفت و آمد به بازار برای تأمین مایحتاج خویش منع می‌شوند.

* در برخی دیگر از جوامع، وضعیت بسیار تأسف‌آور است و در صورت فوت شوهر، زن بیوه مورد تعرض جنسی و تجاوز به عنف از سوی 10 مرد قرار می‌گیرد.

* همچنین در برخی از جوامع، زن بیوه از هرگونه دخل و تصرف مالی و برخورداری از حق مالکیت محروم می‌شود.

در تمامی‌ موارد مذکور، اگر زنان قربانی به پلیس و نهادهای قضایی ذی‌ربط جهت دادخواهی و مطالبه جبران خسارت مراجعه کنند، با این پاسخ مواجه خواهند شد که این مسائل و امور، خانوادگی و خصوصی است و پلیس نمی‌تواند مداخله کند. آنچه مسلم است اینکه زنان بیوه در بسیاری از جوامع، قربانی اقدامات، عرف‌ها و رویه‌های تبعیض‌آمیزند.

عدم کارآیی مکانیسم‌های حمایتی موجود برای زنان بیوه
بنا به گزارش صندوق جمعیت ملل متحد، به‌رغم آنکه در حال حاضر در بسیاری از کشورها؛ به‌ویژه کشورهای آفریقایی، قوانین حمایتی نسبتاً خوبی در رابطه با بیوگان به تصویب رسیده است، لیکن در عمل و در رویه، شاهد آن هستیم که حقوق و آزادی‌های زنان بیوه به رسمیت شناخته نمی‌شوند و آنان در جوامع مختلف، قربانی نقض حقوق مختلف واقع می‌شوند.

بر طبق گزارشات منتشره توسط دیده‌بان زنان در تعدادی از کشورهای آفریقایی از جمله اینوگا، اِدو و اویو قوانینی در خصوص ممنوعیت نقض حقوق بشر و آزادی‌های زنان بیوه به تصویب رسیده است. با وجود این قوانین حمایت‌کننده، اما در دهه گذشته، همچنان ارتکاب نقض حقوق زنان بیوه استمرار داشته است.

در برخی از جوامع در صورت فوت شوهر، زن بیوه مورد تعرض جنسی قرار می‌گیرد

دبیرکل ملل متحد طی پیامی بر لزوم حمایت از حقوق زنان بیوه در سراسر جهان تأکید کرد و خاطرنشان ساخت: «وقتی فردی، شوهرش را از دست می‌دهد، نباید حقوق خود را نیز از دست بدهد.» همچنین در پیام دبیرکل به مناسبت فرارسیدن روز جهانی زنان بیوه در سال 2013، خاطرنشان شده است که اکنون بالغ بر 115 میلیون زن بیوه در فقر زندگی می‌کنند و 81 میلیون زن بیوه نیز از سوءاستفاده و آزار و اذیت جسمی ‌در رنج به‌سر می‌برند.

برخی از مهم‌ترین مصادیق حقوق بشر زنان بیوه که در کشورهای مختلف در سراسر جهان، در معرض نقض قرار دارد، عبارتند از:

حق سلامت، حقوق اقتصادی و به‌طو رخاص حق برخورداری از مالکیت و استقلال اقتصادی، حق حیات، حق کرامت و حق برخورداری از حداقل استانداردهای مطلوب زندگی و سایر موارد.
بنا به اذعان نهادهای بین‌المللی، اساساً روز جهانی بیوگان، با هدف حمایت از حقوق بیوگان و مبارزه با فقر و بی‌عدالتی موجود علیه بیوگان به رسمیت شناخته شده است، ولی در عمل، نتوانسته است به طور مطلوب به هدف مورد نظر خود برسد. بر طبق گزارشات صندوق جمعیت ملل متحد، بسیاری از زنان بیوه در کشورهای فقیر و در حال توسعه و کمتر توسعه‌یافته، مجبورند برای تأمین معاش خود و فرزندان‌شان، در مشاغل و کارهای جنسی از جمله فحشا اشتغال داشته باشند و همین امر، به‌شدت آنان را در قبال نقض حقوق، آسیب‌پذیرتر کرده است.

نتیجه‌گیری
در حال حاضر، صندوق جمعیت ملل متحد و نهاد زنان ملل متحد، برای حمایت از حقوق بیوگان، برنامه‌های بین‌المللی مستمری را دنبال می‌کنند. همچنین صندوق جمعیت ملل متحد بر لزوم حمایت مضاعف از بیوگان جوان و حتی نوجوان که در سنین بسیار پایین ازدواج کرده و بیوه شده‌اند، تأکید کرده است.

دولت‌ها باید با وضع قوانین و مقررات مقتضی و نیز اجرایی‌کردن این قوانین، از بیوگان حمایت کنند. همچنین نهادهای جامعه مدنی نیز می‌توانند نقش مؤثری در حمایت از زنان بیوه داشته باشند و بی‌تردید، فقط در پرتو همکاری دولت‌ها در سطوح ملی و بین‌المللی و مشارکت نهادها و سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای جامعه مدنی در کشورهای سراسر جهان، می‌توان به خاتمه یافتن نقض حقوق بیوگان امیدوار بود.
منبع : mehrkhane.com