صفحه کلاچ خودرو چیست و چه کاربردی دارد؟

مجموعه: اصول تعمیر و نگهداری خودرو

سیستم صفحه کلاچ فقط در خودروهای دنده دستی کاربرد دارد

همه چیز درباره صفحه کلاچ خودرو 

سیستم کلاچ چیست؟

موتور خودرو از تعداد قطعات بسیاری ساخته شده است که یکی از قطعات سازنده ی موتور، کلاچ است. اصطلاح کلاچ در زبان آلمانی به معنی اتصال می باشد. وظیفه ی اصلی کلاچ قطع و وصل نیرو در سیستم انتقال است. به عبارتی دیگر نیرو و توان حاصل از موتور در کنترل کلاچ قرار دارد.

سیستم صفحه کلاچ مخصوص اتومبیل هایی است که دنده دستی دارند، پدال کلاچ به صفحه کلاچ وصل است و نیروی موتور از پدال به بخش های دیگر سرایت می کند. این قابلیت، امکان به حرکت در آوردن خودرو و تعویض دنده را در اختیار راننده می گذارد.

اگر انتقال قدرت به طور متوالی شکل بگیرد و کنترل آن از دسترس خارج شود ومتعلقات صفحه کلاچ  آن را قطع نکنند، تعویض دنده ها برای خودرو امکان پذیر نمی شود.

صفحه کلاچ در درون گیربکس قرار دارد که به شکل دایره و پوشیده از لنت می باشد که مانند دیگر قطعات پس از مدتی ساییده می شود و به تعویض نیاز می یابد. به طور معمول پس از طی کردن هر 60 هزار کیلومتر کلاچ خودرو باید تعوض گردد.

صفحه کلاچ خودرو ها در مقابل سایر قطعات عملکرد بیشتری دارد بدین جهت بیشتر در مقابل سایش ها و فشار ها قرار دارد. 

نحوه استفاده از کلاچ خودرو

به طور کلی راننده عاملی برای محرک خودرو است. حال برای استفاده و به کار انداختن سسیستم کلاچ راننده باید با پای چپ پدال کلاچ را تا انتها فشار دهد و برای به راه انداختن ماشین دنده را در حالت یک قرار دهد. سپس برای جلوگیری از جستن خودرو و حرکت ماشین، همزمان با فشاردادن پدال گاز به آرامی پای خود را از پدال کلاج بردارد. 

خلاصی ماشین؛ عبارت است از گرفتن کلاچ و درگیری کلاچ، به معنی رها شدن کلاچ در هنگام شتاب ماشین است.

یکی از بخش های مهم سیستم کلاچ ، صفحه کلاچ است

قطعات تشکیل دهنده کلاچ خودرو

به طور کلی سیستم کلاچ خودرو از مجموع چند قطعه ساخته شده است. در ادامه آن ها را نام می بریم:

• صفحه دنده

• صفحه کلاچ

• بلبرینگ کلاچ

• دو شاخه کلاچ

• شاخک ها

• اهرم

• دیسک کلاچ

در میان موارد ذکر شده، اجزای اصلی سیستم را صفحه کلاچ، دیسک کلاچ و بلبرینگ کلاج شکل می دهند.

در میان قطعات ماشین، موتور خودرو انرژی را تولید می کند و به صفحه فلایول خودرو منتقل می کند. صفحه کلاچ با چسبیدن به فلایول انرژی را دریافت و به گیربکس منتقل می کند که در نهایت موجب حرکت خودرو می شود.

با فشاردادن کلاچ، سیستمی اهرمی، به بلبرینگ کلاچ نیرو وارد می کند. بلبرینگ نیز فشار وارده را به دیافراگم دیسک کلاچ منتقل می کند که باعث می شود صفحه کلاچ خودرو از دنده فلایول فاصله بگیرد و انتقال قدرت قطع شود.

اگر در هنگام رها کردن پدال کلاچ و اتصال صفحه به فلایول، انتقال قدرت به خوبی صورت نگیرد، سیستم نیز ضعیف تر عمل می کند.

صفحه کلاچ با چسبیدن به فلایول ، انرژی موتور را به گیریبکس منتقل می کند

انواع سیستم کلاچ

سیستم کلاچ دارای مدل های گوناگونی از قبیل روغنی، سیمی، اهرمی، اصطکاکی، یک صفحه ای ، دوصفحه ای، خشک و اتوماتیک یا هدیرولیکی می باشد.

کلاچ هیدرولیکی: در این نوع سیستم از مایعی برای انتقال نیرو استفاده می شود.

کلاچ اصطکاکی: این نوع از سیستم انتقال قدرت از اصطکاک میان صفحات ساخته می شود.

در خودروهای امروزی دونوع کلاچ هیدرولیکی و اصطکاکی به طور گسترده ای استفاده می شوند.

خودرو های امروزی از دو نوع سیستم کلاچ هیدرولیکی و اصطکاکی ساخته شده اند

عوامل موثر در خراب شدن صفحه کلاچ خودرو

1. عدم استفاده از دنده مناسب در موقعیت های مختلف

فردی که برای آموزش رانندگی دوره های آموزشی می بیند به خوبی می داند که در چه موقعیت هایی استفاده از کدام دنده موجب عملکرد بهتر ماشین و پیشیگیری از آسیب های احتمالی به موتور خودرو می شود.

به طور مثال هنگام رانندگی در سربالایی ها بهترین دنده ی انتخابی، دنده یک و دو می باشد. اگر از دنده های سبک تر استفده کنید به سیستم موتور خودرو فشار بسیاری وارد می شود.

2. رانندگی در ترافیک

رانندگی از مسیرهایی که ترافیک سنگین دارند، به مروز زمان به دلیل تکرار در گرفتن کلاچ و ترمز موجب اصطحکاک صفحه کلاچ می شود.

3. سوار شدن سرنشینان بیشتر از ظرفیت ماشین

خودرو ها از نظر آستانه تحمل تا مقادیری قدرت تحمل وزن ها را دارند .اگر این تعداد ظرفیت را در هنگام رانندگی رعایت نکنید، به اتومبیل فشار بسیاری وارد می شود در نتیجه صفحه کلاچ هم آسیب فراوانی می بیند.

4. عدم تعویض دنده در زمان مناسب و درست

برای هر بار تعویض دنده باید کلاچ را تا انتها فشار دهید. در غیر این صورت به صفحه کلاچ آسیب جدی وارد می شود.علاوه براین، پس از تعویض دنده برای حفظ سلامتی صفحه کلاچ به طور کامل پا را از روی کلاچ بردارید.در واقع برخورد پای شما به پدال کلاچ حتی به صورت بسیار اندک، موجب کاهش عمر صفحه کلاچ خواهد شد. 

علاوه بر موارد ذکر شده ،رانندگی در جاده با شتاب بسیارنیز می تواند به صفحه کلاچ و سایر قطعات خودرو آسیب فراوانی وارد کند.

نشانه های نیاز تعویض کلاچ در اتومبیل

یکی از مهمترین نشانه ها که بیانگر فرا رسیدن زمان تعویض سیستم کلاچ است هنگامی است که ماشین در دنده یک قرار گرفته باشد و پس از رها شدن پدال کلاچ، موتور خودرو به لرزه بیوفتد و ماشین دچار نوسان گردد.همچنین اگر در سربالایی ها متوجه نیاز شدید تعویض دنده به شماره ی سنگین شدید، بهتر است صفحه کلاچ را عوض کنید.

از دیگر نشانه هایی که حاکی از  تعویض صفحه کلاچ دارند می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• خاموش نشدن خودرو در وضعیت دنده دو

برای ارزیابی وضعیت کلاچ آن را در دنده دو قرار دهید و پدال کلاچ را رها کنید. اگر خودرو خاموش نشد و به راه خود ادامه داد، بیانگر تمام شدن صفحه کلاچ می باشد. اما اگر بااین روند، اتومبیل خاموش شد به این معنی است که هنوز زمان تعویض آن فرا نرسیده است.

• سفت بودن پدال کلاچ

 زمانی که حالت فنری وارتجاعی پدال از بین برود، کلاچ سفت می شود. در این صورت باید شاخک های مربوط به امور فنی را بررسی کنید و در صورت نیاز آن ها را تیز کنید. 

• عدم برقراری ارتباط میان سرعت و دور موتور ماشین

اگر سیستم کلاچ خودرو فرسوده و دچار استهلاک شده باشد، با راه افتادن ماشین دور موتور فرا تر از میزان سرعت افزایش می یابد.به عبارتی دیگر نسبت افزایش سرعت در مقایسه با دور موتور بسیار پایین تر است. این مورد بیشتر زمانی اتفاق می افتد که در دنده 1 و2 پدال گاز را فشار می دهید اما خودرو شتاب نمی گیرد.

یکی از دلایل اصلی خرابی صفحه کلاچ عدم تناسب بین سرعت و دور موتور خودرو است

• عدم نیرو و کشش در سربالایی

اگر اتومبیل شما در جاده شتاب و کشش مناسبی دارد اما در سربالایی ها حتی با شیب ملایم کشش مناسبی ندارد، هشداری برای تمام شدن عمر مفید کلاچ است.

• پرش ناگهانی پا از پدال کلاچ

اگر در هنگام عوض کردن دنده و برداشتن پا از روی پدال، سیستم پدال کلاچ  با سرعتی حرکتی پای شما را به عقب پرتاب کرد بیانگر استهلاک صفحه کلاچ می باشد.

• جا نرفتن درست دنده

زمانی که کلاچ خودرو در روزهای پایانی عمر خود باشد، در هنگام تعویض دنده اختلال ایجاد می کند یا به قول معروف « دنده درست جا نمی رود.»

عمر مفید صفحه کلاچ چقدر است؟

به طور میانگین عمر مفید و بازدهی با کیفیفت سیستم کلاچ بین 45 الی 60 هزار کیلومتر است.البته این صفحه می تواند بیش تر از حد معمول و استاندارد نیز عمر کند.

برای افزایش طول عمر این سیستم انتقال قدرت، بهتراست در هنگام تعویض دنده فشار وارده بر پدال کلاچ را تا انتها انجام دهیم زیرا در غیراین صورت آسیب جدی به قطعات کلاچ وارد خواهد شد. همچنین رانندگی با شتاب کم و رعایت الگوهای عاقلانه، ساده ترین نکته هایی هستند که در صورت رعایت آن ها عمر صفحه کلاچ بیشتر خواهد شد.

علاوه بر مواردی که بیان کردیم، موارد بسیار متعددی نیز وجود دارند که بیانگر ساییدگی و فرسودگی کلاچ اتومبیل هستند.در ادامه برخی از آن ها را بیان می کنیم:

• عدم خلاصی کامل در صفحه کلاچ

• معیوب بودن فنر خورشیدی ناشی از خارج شدن توپی صفحه کلاچ

• بوی نامطبوع سوختگی از صفحه کلاچ

• سوختن لنت

• ضعیف شدن فنرها

• صدای غیر استاندارد

• چرب شدن لنت ناشی از خراب بودن کاسه نمد

صدمات ناشی از سیستم کلاچ خراب

اگر در اسرع وقت برای تعویض سیستم کلاچ خودرو اقدام نکنید، عملا به موتور خودرو فشار وارد کرده اید. به عبارتی دیگر زمانی که خودرو درحال حرکت است و تعویض دنده صورت می گیرد، اتصال میان صفحه کلاچ و صفحه فلایول به درستی برقرار نمی شودو فشار بسیاری به موتور اتومبیل وارد می شود.

تعویض صفحه کلاچ (دیسک و صفحه قطعه)  روندی بسیار تخصصی است که باید مواردی از قبیل تنظیم درست سیم کلاچ، روغن کاری بلبرینگ و استفاده از کاسه نمد در تعمیر ان رعایت شوند. 

علاوه براین، معمولا با تعویض صفحه کلاچ، به تعویض روغن گیربکس نیز نیاز است. لذا برای تعویض و تعمیرسیستم کلاچ، تعمیرکاری حرفه ای را انتخاب کنید.

در آخر

اگر جزو افرادی هستید که به تازگی رانندگی را یاد گرفته اید، سعی کنید در هنگام تعویض دنده، پدال کلاچ را تا انتها فشار دهید؛ ودر حال درگیری کلاچ، پای خود را از روی آن بردارید تا از آسیب های وارده جلوگیری کنید.

گردآوری : بخش خودرو بیتوته