استپر موتور چیست؟ شیوه کارکرد استپر موتور در خودرو

مجموعه: اصول تعمیر و نگهداری خودرو

یکی از قطعات مهم خودرو در سیستم تولید گشتاور استپر موتور است

استپر موتور چیست و چه وظیفه ای در خودرو دارد؟ 

مفهوم کلی استپر موتور 

یکی از قطعات مهم خودرو در سیستم تولید گشتاور، استپر موتور است. استپر موتور موظف به مدیریت و تنظیم دور آرام موتور می باشد و با عنوان سوپاپ کنترل هوا نیز شناخته می شود. در واقع استپر، دور موتور خودرو را براساس شرایط (زمانی که خودرو در حالت درجا کار می کند) افزایش و کاهش می دهد. 

کارکرد استپر به وسیله ماژول کنترل موتور تنظیم می گردد. این قطعه دور آرام موتور را براساس پارامتر هایی نظیر بار سیستم الکتریکی و دمای موتور تنظیم می سازد. در حقیقت استپر موتور یک عمل گر است که کارکرد آن تحت تأثیر کامپیوتر خودرو قرار دارد. 

اکثر استپر ها بر روی چند راهه یا منیفولد ورودی خودرو تعبیه می شوند و دارای شکل موتوری یا دریچه موتور دار هستند. 

استپر موتور متشکل از اجزا مختلفی اعم از بوش جدا کننده، کلاهک، موتور الکتریکی، فنر نگه دارنده و شفت استپر می باشد. بهتر است بدانید مدل و شکل استپر موتور در خودرو های مختلف به صورت یکسان تعبیه می شود. علاوه بر این، با خراب شدن استپر کارکرد موتور خودرو به مخاطره می افتد و آلایندگی یا میزان مصرف سوخت دوچندان می شود. 

استپر موتور به وسیله ی ECU یا کامپیوتر خودرو کنترل می شود

شیوه کارکرد استپر موتور در خودرو 

استپر موتور به وسیله ی ECU یا کامپیوتر خودرو کنترل می گردد. استپر در طی حرکت رو به جلو و عقب، میزان ورودی هوا در پیشرانه را کنترل می کند. روند کارکرد استپر به وسیله ی چهار ترانزیستور کنترل می گردد.

کامپیوتر خودرو پس از دریافت دمای موتور فرمان باز شدن دریچه استپر را به ترانزیستور ها ارسال می کند. دریچه های استپر تا زمانی باز می مانند که با کاهش دمای موتور، دمای هوا در حالت نرمال قرار گیرد. در برخی موارد احتمال دارد به موجب نیاز موتور به هوا حتی در صورت عدم فشردن پدال گاز، دریچه استپر باز شود و هوای مورد نیاز موتور تأمین گردد. 

عمده وظایف استپر موتور 

اصلی ترین وظیفه استپر موتور در سیستم تولید گشتاور، روشن نگه داشتن موتور خودرو در دور های آرام است. با این وجود استپر در مکانیزم خودرو وظایف گسترده ای را بر عهده دارد. 

زمانی که بار اضافی در خودرو به وجود می آید استپر دور موتور را بر اساس بار اضافی تنظیم می سازد. به طور مثال زمانی که سیستم تهویه را روشن می سازید، به صورت مستقیم بار اضافی به موتور تحمیل می شود. استپر برای جلوگیری از تحمیل بار به موتور، دور موتور را افزایش می دهد. 

در طی افزایش و کاهش دور موتور، فرد در راستای تعویض دنده اقدام می نماید. استپر در حین تعویض دنده سرعت خودرو را تنظیم می سازد. در واقع زمانی که راننده برای تعویض دنده پا را از روی پدال گاز بر می دارد، استپر به منظور جلوگیری از بسته شدن مسیر هوا، سرعت را تنظیم می کند. 

علاوه بر این، استپر در هنگام سرد بودن موتور، با تنظیم سوزن، در راستای روشن شدن خودرو با اولین استارت کمک شایانی می کند. 

عوامل دخیل در کارکرد استپر موتور 

گسترده ترین عاملی که سبب ایجاد تداخل در کارکرد استپر موتور می گردد، آلودگی به موجب تجمع کربن و رسوبات می باشد. 

• معیوب شدن شمع 

• انسداد فیلتر هوا 

• تجمع رسوبات بر روی انژکتور سوخت 

معیوب شدن شمع موجب خرابی استپر موتور می گردد

نشانه های معیوب شدن استپر موتور 

خاموش شدن ناگهانی خودرو

یکی از نشانه های متداول خراب شدن استپر موتور، خاموش شدن موتور خودرو است. این رویداد زمانی رخ می دهد که خرابی استپر در آخرین مرحله قرار بگیرد و موتور برای کارکرد هوای مورد نیاز را دریافت نکند. لذا زمانی که موتور در حال کارکرد درجا است، به صورت ناگهانی خاموش می گردد.

توجه داشته باشید که در برخی خودرو ها، خراب شدن استپر سبب متوقف شدن موتور به محض استارت زدن می شود. 

خاموش شدن موتور در طی افزایش بار اضافی

همانطور که بیان کردیم زمانی که مشکل از استپر باشد، موتور در حین کارکرد درجا خاموش می گردد، اما در مواردی احتمال دارد با افزایش بار بر روی موتور، کارکرد آن دچار اختلال شود. 

به طور مثال زمانی که استپر موتور معیوب است و شما با روشن کردن بخاری سعی در گرم کردن دمای هوای داخل کابین دارید، به یک باره موتور کارایی خود را از دست می دهد. 

کارکرد خشن موتور خودرو 

یکی از نشانه های صحت و سلامت استپر موتور خودرو، کارکرد نرم و روان موتور است. لذا با معیوب شدن استپر روند کارایی نرم موتور به خشن مبدل می شود و حتی در دور های آرام نیز به صورت سخت، خشن و همراه با لرزش های شدید همراه می شود. 

علت شکل گیری لرزش های شدید در خودرو به عدم تأمین هوای مناسب به موتور خودرو باز می گردد. 

عدم پایداری دور موتور

رایج ترین نشانه ی خراب شدن استپر خودرو، دور آرام نامنظم یا عدم پایداری دور موتور می باشد. استپر در خصوص تنظیم و حفظ دور موتور در سرعت ثابت طراحی شده است. 

در صورتی که استپر معیوب شود و کارایی را از دست دهد، سرعت دور آرام و منظم موتور به طور غیر طبیعی بالا و پایین می رود. در مواردی نیز حالت تناوبی پیدا می کند و با کارکرد سریع، به صورت ناگهانی کاهش پیدا می کند. 

روشن شدن چراغ چک موتور خودرو 

زمانی که ماژول کنترل موتور به شناسایی مشکل در استپر بپردازد، چراغ چک موتور خودرو در صفحه نمایش روشن می گردد. مشکلات متعددی در اتومبیل سبب روشن شدن چراغ چک موتور می شوند. لذا برای کسب اطمینان خاطر از وجود مشکل، می بایست اسکن رایانه و بررسی کد صورت بگیرد. 

توجه داشته باشید در صورت معیوب بودن استپر اسکنر کد "PO505" را به نمایش می گذارد. علاوه بر این با وجود مشکل در استپر به صورت مستقیم در اجزاء موتور خودرو اختلال ایجاد می شود. 

کارکرد خشن موتور خودرو از نشانه های خرابی استپر موتور است

پاکسازی استپر موتور در راستای رفع عیب 

همانطور که گفتیم اصلی ترین عامل خراب شدن استپر موتور، از تجمع رسوبات کربن یا سوخت نشأت می گیرد. برای پاک سازی این قطعه کاربردی می توانید از اسپری و محلول های پاک کننده موتور بهره بگیرید. 

برای پاک سازی استپر موتور ابتدا مجرای ورودی هوا را از دریچه گاز جدا نمایید. زین پس وارد کابین شوید و استارت بزنید. پس از روشن شدن خودرو، دنده را در حالت خلاص قرار دهید و با فشردن پدال گاز، دور موتور را در حالت درجا به 1000 الی 1500 برسانید. 

تمیز کننده را بر روی دریچه گاز اسپری نمایید تا هوا قادر شود از ورودی به سمت بیرون جریان پیدا کند. پس از اتمام مرحله اسپری پاک کننده، موتور خودرو را خاموش کنید و بالغ بر 3  دقیقه صبر کنید تا تمیز کننده، مسیر های مختلف را پاک سازی نماید. 

مجددا با روشن کردن خودرو روند اسپری کردن محلول را تکرار نمایید. این بار پس از خاموش کردن موتور، مجرای ورودی هوا را به دریچه گاز وصل نمایید. سپس موتور را روشن نمایید و با گاز دادن دور موتور را در حالت درجا به 1000 و 1500 دور در دقیقه برسانید. این روند را تا جایی تکرار کنید که دود سفید از اگزوز خارج گردد.

در صورتی که پس از رفع رسوبات استپر همچنان با نوسان و اختلال در عملکرد موتور مواجه شدید، برای تعویض این قطعه اقدام نمایید. 

توجه داشته باشید که تعویض استپر موتور با وجود آسان بودن نیاز به مراجعه به مکانیک دارد.

گردآوری:بخش مجله خودرو بیتوته