واقعیت‌های پنهان عفونت‌های مقاربتی؛ آنچه باید بدانید

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

عفونت‌های منتقله از راه جنسی (STI) از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند

عفونت‌های منتقله از راه جنسی (STI): راهنمای جامع

بیماریهای جنسی ، که گاهی به آن‌ها بیماری‌های منتقله از راه جنسی (STD) نیز گفته می‌شود، گروهی از عفونت‌ها هستند که عمدتاً از طریق فعالیت‌های جنسی، از جمله رابطه واژینال، مقعدی و دهانی، منتقل می‌شوند. این عفونت‌ها می‌توانند توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌ها ایجاد شوند و اغلب بدون علامت هستند، که این امر آن‌ها را بسیار مسری و چالش‌برانگیز برای کنترل می‌کند.

طبق اطلاعات سازمان بهداشت جهانی، STI‌ها تأثیر عمیقی بر سلامت جنسی و باروری افراد دارند و می‌توانند منجر به عوارض جدی مانند ناباروری، سرطان و افزایش خطر ابتلا به HIV شوند. با توجه به آمار جهانی، STI‌ها یکی از مشکلات عمده سلامت عمومی هستند و نیاز به آگاهی، پیشگیری و درمان به‌موقع دارند.

سوزاک و کلامیدیا از شایع‌ترین STIهای باکتریایی هستند

انواع عفونت‌های منتقله از راه جنسی

STI‌ها متنوع هستند و بیش از ۳۰ نوع پاتوژن شناخته‌شده می‌توانند از طریق تماس جنسی منتقل شوند. شایع‌ترین انواع عبارتند از:

• کلامیدیا (Chlamydia): عفونت باکتریایی که اغلب بدون علامت است اما می‌تواند منجر به عفونت‌های لگنی شود.

• سوزاک (Gonorrhea): عفونت باکتریایی که مقاومت دارویی آن در حال افزایش است.

• سیفلیس (Syphilis): عفونت باکتریایی با مراحل مختلف، از جمله مرحله نهفته بدون علامت.

• تریکومونیازیس (Trichomoniasis): عفونت پارازیتی که اغلب با ترشحات غیرعادی همراه است.

• تبخال تناسلی (Genital Herpes - HSV): عفونت ویروسی مادام‌العمر با زخم‌های دردناک.

• ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): عامل زگیل تناسلی و سرطان دهانه رحم.

• هپاتیت B: عفونت ویروسی که می‌تواند به سرطان کبد منجر شود.

• HIV/AIDS: عفونت ویروسی که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند.

• سایر انواع: مانند هپاتیت C، شپش ناحیه تناسلی، و عفونت‌های نوظهور مانند آبله میمونی یا زیکا که می‌توانند از طریق جنسی منتقل شوند.

برخی STI‌ها مانند کلامیدیا، سوزاک، سیفلیس و تریکومونیازیس قابل درمان هستند، در حالی که عفونت‌های ویروسی مانند HIV و HSV نیاز به مدیریت مادام‌العمر دارند.

علائم و علل عفونت‌های مقاربتی

بسیاری از STI‌ها بدون علامت هستند، اما علائم شایع شامل:

• ترشح غیرعادی از واژن یا آلت تناسلی.

• زخم، برآمدگی یا زگیل در ناحیه تناسلی، دهان یا مقعد.

• خارش، سوزش یا درد هنگام ادرار یا رابطه جنسی.

• علائم عمومی مانند تب، خستگی، بثورات پوستی یا زردی.

علل اصلی STI‌ها شامل باکتری‌ها (مانند کلامیدیا و سوزاک)، ویروس‌ها (مانند HPV و HIV) و انگل‌ها (مانند تریکومونیازیس) هستند. انتقال از طریق مایعات بدن مانند خون، منی، ترشحات واژینال یا تماس پوست به پوست رخ می‌دهد. عوامل خطر شامل روابط جنسی بدون محافظت، شریک‌های متعدد، استفاده از مواد مخدر تزریقی و عدم غربالگری منظم است.

ویروس HIV از طریق خون، مایعات جنسی و شیر مادر منتقل می‌شود

تشخیص عفونت‌های مقاربتی

تشخیص STI اغلب بر اساس علائم، سابقه پزشکی و آزمایش‌ها انجام می‌شود.

آزمایش‌های رایج شامل: 

• آزمایش ادرار، خون یا سواب از ناحیه تناسلی/مقعدی/گلو.

• آزمایش‌های سریع برای سیفلیس، HIV و هپاتیت B در محیط‌های با منابع محدود.

• آزمایش‌های مولکولی دقیق در کشورهای پیشرفته برای تشخیص عفونت‌های بدون علامت.

WHO توصیه می‌کند غربالگری منظم برای جمعیت‌های پرخطر مانند کارگران جنسی، مردان همجنس‌گرا و زنان باردار. در کشورهای با درآمد کم، رویکرد "مدیریت سندرمیک" بر اساس علائم استفاده می‌شود، اما ادغام آزمایش‌های آزمایشگاهی برای دقت بیشتر ضروری است.

درمان عفونت‌های مقاربتی

درمان STI بسته به نوع آن متفاوت است:

• STI‌های باکتریایی و پارازیتی (کلامیدیا، سوزاک، سیفلیس، تریکومونیازیس) با آنتی‌بیوتیک‌های تک‌دوزی یا چنددوزی قابل درمان هستند.

• عفونت‌های ویروسی مانند HIV و هرپس با داروهای ضد ویروسی مدیریت می‌شوند، اما درمان قطعی ندارند.

• برای هپاتیت B، داروهای ضد ویروسی آسیب کبد را کاهش می‌دهند.

مقاومت ضد میکروبی (AMR) چالش بزرگی است؛ برای مثال، سوزاک به بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم شده است. درمان شریک جنسی برای جلوگیری از عفونت مجدد توصیه می‌شود. پس از درمان، علائم معمولاً ظرف چند روز بهبود می‌یابند، اما تکمیل دوره دارو ضروری است.

آزمایش منظم STI برای افراد فعال جنسی ضروری است

پیشگیری از عفونت‌های مقاربتی

پیشگیری کلیدی‌ترین استراتژی است. نکات اصلی عبارتند از:

• استفاده مداوم از کاندوم لاتکس در تمام روابط جنسی.

• واکسیناسیون: واکسن HPV برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم (توصیه‌شده برای سنین ۱۱-۲۶ سال، تا ۴۵ سال مفید) و واکسن هپاتیت B.

• غربالگری منظم و آزمایش قبل از رابطه با شریک جدید.

• اجتناب از الکل/مواد مخدر قبل از رابطه جنسی.

• آموزش و گفتگوی باز با شریک جنسی درباره سابقه STI.

عوارض ابتلا به عفونت‌های مقاربتی

STI‌های درمان‌نشده می‌توانند منجر به:

• ناباروری، بیماری التهابی لگن (PID) و درد مزمن در زنان.

• عفونت پروستات و بیضه در مردان.

• انتقال به جنین: مرده‌زایی، ناهنجاری‌های مادرزادی یا عفونت نوزادی.

• افزایش خطر HIV (۳ برابر با STI‌های زخمی مانند هرپس).

• سرطان‌ها: HPV باعث بیش از ۳۱۱,۰۰۰ مرگ ناشی از سرطان دهانه رحم در سال می‌شود؛ هپاتیت B منجر به ۱.۱ میلیون مرگ در ۲۰۲۲ شد.

روابط جنسی محافظت‌نشده خطر ابتلا به STI را افزایش می‌دهد

سوالات متداول 

1. آیا همه STI‌ها علائم دارند؟

خیر، بسیاری از STI‌ها بدون علامت هستند (به‌ویژه کلامیدیا، HPV و سیفلیس در مراحل اولیه). این موضوع باعث می‌شود افراد بدون آگاهی از بیماری، آن را به دیگران منتقل کنند. به همین دلیل غربالگری منظم مهم است.

2. چگونه می‌توانم بفهمم که STI دارم؟

از طریق آزمایش‌های پزشکی مانند آزمایش خون، ادرار، سواب ناحیه تناسلی یا گلو، و معاینه فیزیکی توسط پزشک. اگر از نظر جنسی فعال هستید، توصیه می‌شود سالانه یا هر ۳ تا ۶ ماه (در صورت داشتن شریک‌های متعدد) آزمایش شوید.

3. آیا می‌توانم STI را به فرزندم منتقل کنم؟

بله، برخی STI‌ها مانند سیفلیس، HIV و هپاتیت B می‌توانند در طول بارداری، زایمان یا شیردهی از مادر به جنین منتقل شوند و منجر به عوارضی مانند مرده‌زایی، ناهنجاری‌های مادرزادی یا عفونت نوزادی شوند. زنان باردار باید فوراً با پزشک مشورت کنند.

4. آیا استفاده از کاندوم ۱۰۰٪ از STI جلوگیری می‌کند؟

خیر، کاندوم خطر را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد اما محافظت کامل نیست، به‌ویژه برای STI‌هایی که از طریق تماس پوست به پوست منتقل می‌شوند (مانند تبخال تناسلی یا HPV). استفاده از کاندوم به همراه سایر روش‌های پیشگیری مانند واکسیناسیون و غربالگری بهترین رویکرد است.

5. چرا باید شریک جنسی خود را از STI مطلع کنم؟

اطلاع دادن به شریک جنسی به آن‌ها اجازه می‌دهد آزمایش و درمان شوند، که از گسترش عفونت و عفونت مجدد جلوگیری می‌کند. این کار همچنین اعتماد و سلامت عمومی را تقویت می‌کند.

6. آیا می‌توانم پس از درمان دوباره به STI مبتلا شوم؟

بله، درمان STI‌های قابل درمان (مانند کلامیدیا یا سوزاک) شما را از عفونت مجدد مصون نمی‌کند. استفاده از کاندوم و آزمایش منظم می‌تواند خطر را کاهش دهد.

7. آیا STI می‌تواند از طریق تماس غیرجنسی منتقل شود؟

بله، برخی STI‌ها مانند هپاتیت B و سیفلیس می‌توانند از طریق انتقال خون غیرایمن، استفاده از سوزن‌های مشترک (مثل خالکوبی یا تزریق مواد مخدر)، یا از مادر به جنین منتقل شوند.

نتیجه‌گیری

STI‌ها مشکلی جهانی هستند که با آگاهی، پیشگیری و دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی قابل کنترل‌اند. اگر علائمی مشاهده کردید یا در معرض خطر هستید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. با رعایت اصول پیشگیری، می‌توان از بسیاری موارد جلوگیری کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.

گردآوری:بخش سلامت بیتوته