ایرج راد: با یک اداره کل نمی توان تئاتر کشور



 

ایرج راد: با یک اداره کل نمی توان تئاتر کشور را اداره کرد

 

ایرج راد: با یک اداره کل نمی توان تئاتر کشور را اداره کرد. مدیر عامل خانه تئاتر معتقد است تئاتر کشور نیازمند تشکیلات گسترده و وسیع است تا برنامه ریزی لازم برای کل تئاتر کشور داشته باشد و کلیه امکانات و بودجه تئاتر را کنترل کند.

مدیر عامل خانه تئاتر معتقد است تئاتر کشور نیازمند تشکیلات گسترده و وسیع است تا برنامه ریزی لازم برای کل تئاتر کشور داشته باشد و کلیه امکانات و بودجه تئاتر را کنترل کند.

بحث سازمان تئاتر یکی از مباحثی است که طی سال های گذشته در میان اهالی تئاتر مطرح شد ولی بدون هیچ نیتجه ای باقی ماند. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، صاحب نظران و اهالی تئاتر سازمان تئاتر می تواند راهکاری جدی برای برون رفت تئاتر از مشکلات فعلی و توسعه آن باشد. ایرج راد مدیرعامل خانه تئاتر هم در این مورد نظراتی دارد که در گفتگو با واحد فرهنگ و هنر خبرگزاری مهر آن را ارائه داده است.


▪ بحث سازمان تئاتر حدود ۲۰ سال است که مطرح شده است. ما شاهد این هستیم که عرصه تئاتر هر روز گسترده تر می شود ولی امکانات و برنامه ریزی برای اداره تئاتر محدود است و حتی مرکز هنرهای نمایشی هم به یک اداره کل تبدیل می شود. از طرفی تئاتر زیر نظر معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که علاوه بر تئاتر اداره امور هنرهای تجسمی و موسیقی را نیز برعهده دارد. این امر باعث می شود که برنامه ریزی برای تئاتر و توسعه آن به درستی شکل نگیرد. خانه تئاتر چند سالی است که بحث سازمان تئاتر را پیگیری می کند و حتی اساسنامه ای را هم برای این سازمان تهیه کرده است. شما به عنوان مدیرعامل خانه تئاتر وجود تشکیلاتی به عنوان سازمان تئاتر را تا چه حد به عنوان یک ضرورت می دانید؟

- ایرج راد: وضعیت حال حاضر تئاتر نمی تواند پاسخگوی نیازهای جامعه تئاتری و نیازهای فرهنگی و نمایشی باشد. بحث سازمان تئاتر از زمان دکتر منتظری مطرح شد که به نتیجه نرسید و همانطور باقی ماند. حدود سه سال پیش بود که ما به این فکر افتادیم که تئاتر بنا به وضعیت و احوال موجود نیازمند یک سازماندهی دقیق است. شاید بودجه پراکنده ای که برای تئاتر صرف می شود بودجه کمی نباشد ولی به دلیل موازی کاری های بسیار و پخش بودن امکانات به صورت بودجه برای جشنواره های تئاتری نهادها و سازمانهای مختلف در جامعه صرف می شوند که در جامعه اثرگذار نیستند و بازتابی ندارند. این امکانات و هزینه ها در راه توسعه تئاتر دیده نمی شود و بودجه ها در جشنواره هایی محدود با تماشاگرانی محدود و آگاهی محدودتر صرف می شوند و نتیجه ای به بار ندارند. بخشهای مختلف تئاتر نیازمند یک سازمان دهی و هدفمند بودن هستند. این نیاز نه تنها در تهران بلکه در تئاتر کل کشور احساس می شود. تئاتر کل کشور نمی تواند با یک اداره کل به اهداف خود برسد و به عنوان یک هنر ارزنده جایگاه ویژه خود را پیدا کرده و تأثیرات مطلوب خود را بگذارد.

ما نیازمند سازمان تئاتر کشور هستیم که همه این مسائل بتوانند در دل سازمان تئاتر با بودجه مناسب، برنامه ریزی های لازم، آمار و نیاز سنجی و سنجیدن امکانات بالفعل و بالقوه توانمندی های تئاتری در کشور مرتفع شوند. ما اساسنامه این سازمان را در خانه تئاتر تهیه و تنظیم کردیم. طبق این اساسنامه سازمان تئاتر دارای هیئت امنایی است که اعضای آن را نمایندگان نهادهای مختلف شکل می دهند. همچنین هیئت رییسه ای وجود خواهد داشت که پیشنهادات خود را به هیئت امنا ارائه می دهد تا در صورت تصویب این پیشنهادات اجرایی شوند. در پیش نویس اساسنامه برنامه های مختلفی را مدنظر قرار داده ایم که البته می تواند ایراداتی هم داشته باشد که می توان آن ها را در عمل برطرف کرد. خانه تئاتر در آن زمان این اساسنامه پیشنهادی را به مرکز هنرهای نمایشی، معاونت هنری، فرهنگستان هنر، شورای شهر تهران و به گمانم به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم ارسال کرد.



▪ در آن زمان که این اقدامات انجام شد جواب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا معاونت هنری وزارتخانه چه بود؟

- در آن صحبت ها گفته می شد شکل گیری این سازمان خیلی خوب است ولی در عمل به نتیجه ای نرسید. تنها جایی که بیشتر درباره سازمان تئاتر صحبت شد و تمایل برای تأسیس این سازمان وجود داشت فرهنگستان هنر بود که دکتر منتظری در آن حضور داشت. بعدها با رفتن دکتر منتظری طرح بی نتیجه باقی ماند. صحبت دیگری که برخی مسئولان فرهنگی و هنری می کردند این بود که شکل گیری سازمان تئاتر کار سختی است و به این راحتی ها امکان پذیر نیست. گفته می شد سازمان باید مصوب هیئت وزیران باشد. این در حالی است که در ایران سازمان های مختلف فعالیت می کنند و این امر عملی شده است.



▪ یکی از مشکلات جدی برای اهالی تئاتر نبود امنیت و ثبات شغلی است. آیا سازمان تئاتر می تواند این امنیت و ثبات شغلی را در جامعه ایجاد کند؟

- طبیعتا به این امر منجر می شود...


▪ یعنی تئاتر به عنوان یک حرفه تعریف می شود؟
- بله تئاتر به عنوان یک حرفه تعریف می شود و هر کدام از رشته های تئاتر جایگاه خاص خود را خواهند داشت. طی یک برنامه ریزی این چنینی ما باید به گروه های تئاتر دست یابی پیدا کنیم و از این رو گروه های تئاتری فعال می شوند و کار تئاتر به صورت مستمر شکل خواهد گرفت. با شکل گیری سازمان تئاتر همه چیز قانونمند خواهد بود و شاهد شکل گیری حرکت ها بر اساس سلایق شخصی نخواهیم بود. یکی از معضلات موجود در تئاتر این است که به دلیل قانونمند نبودن تولید و وضعیت تئاتر، هر مدیری که کار خود را آغاز می کند به دلیل نداشتن اطلاعات و تخصص لازم عملکردهایش سلیقه ای و شخصی می شود. این امر باعث ایجاد مشکلات عجیب و غریبی برای تئاتر و اهالی آن می شود.


▪ این امر به نوعی مانع از توسعه تئاتر می شود.
- بله درست است. ما دائما آزمایش می کنیم و هنرمندان تئاتر تا بخواهند با یک موقعیت جدید آشنا و سنجیده شوند موقعیتی دیگر شکل می گیرد. این امر باعث اتلاف وقت و هزینه می شود و آثار کیفیت لازم را دارا نمی شوند و هنرمند سرگشته میان سلایق مختلف به وجود آمده می شود. تا اینجا هم هنرمندان تئاتر پایمردی و ایستادگی کرده اند و از خود گذشتگی نشان داده اند و با کمبود امکانات اجرایی و نمایشی این راه را ادامه می دهند و چراغ تئاتر را روشن نگه می دارند. این بار بر دوش هنرمندان تئاتر بوده است و آن ها هستند که در تمام سختی ها و مشکلات و با همه فشارهای عجیب و غریب موجود پایمردی کرده اند و چراغ تئاتر را روشن نگه داشته اند. هنرمندان تئاتر خیلی صبورانه با این مسائل برخورد کرده اند.


▪ آیا برای شکل گیری سازمان تئاتر با کمیسیون فرهنگی مجلس و یا نهاد های مربوطه صحبت شده است یا نه؟

- به صورت ضمنی با کمیسیون فرهنگی مجلس صحبت شده است و در جلساتی این موارد را عنوان کرده ایم. ولی باز هم با این مسئله برخورد کردیم که سازمان تئاتر باید مصوب هیئت وزیران باشد. چرایی این امر را من نمی دانم و اینکه چرا نمی تواند مصوبه مجلس باشد؟ هر چه هست می تواند مطرح شود و با پیگیری به نتیجه برسد.


▪ آیا وجود سازمان تئاتر می تواند پیوندی بین نهادهای مختلفی که بودجه ای برای تئاتر دارند و به برگزاری جشنواره ها اختصاص می دهند، ایجاد کند؟
- کار سازمان در حقیقت همین است و زمینه های مختلفی را به وجود می آورد. بسیاری از سازمان هایی که فعالند علاوه بر اعتباراتی که دارند امکانات دیگری را برای خود به وجود آورده اند که از آن طریق سرمایه سازمان و توان گسترش سازمان را بالا می برند. اگر سازمان مدیریت درست و محکمی داشته باشد می تواند توانمندی بالایی به دست آورد. در خصوص هنرهای نمایشی اگر سازمانی وجود داشته باشد از درون خود می تواند با امکانات بالقوه هنرمندان کسب درآمدهایی علاوه برای ردیف بودجه سازمان داشته باشد و توان مالی خود را گسترده و هنرمندان خود را از هر جهت تغذیه کند. سازمان تنها به بودجه سالیانه خود وابسته نیست و می تواند در دل خود نیز فعالیت کند و درآمدزایی داشته باشد. از این طریق می توانیم به کارهای فرهنگی بخصوص کارهای نمایشی در سطحی گسترده برسیم.


▪ می توان با این توضیحات به این نتیجه رسید که سازمان تئاتر می تواند راهی برای استقلال تئاتر باشد؟
- تئاتر تنها از طریق سازمان تئاتر می تواند مستقل باشد.


▪ آیا همین استقلال تئاتر باعث نمی شود که دولت به دلیل اینکه مایل نیست نظارت کامل خود را بر تئاتر از دست بدهد با شکل گیری سازمان تئاتر موافق نباشد؟
- سازمان تئاتر در حقیقت تنها بخش خصوصی نیست. اگر سازمان وارد بخش خصوصی شود دیگر ردیف بودجه نخواهد داشت و سالن ها و امکانات هم به بخش خصوصی واگذار نمی شوند. حمایت و پشتیبانی معنوی دولت از تئاتر باید وجود داشته باشد و این پشتیبانی معنوی همین شکل گیری و راه اندازی سازمان تئاتر خواهد بود. تئاتر خصوصی هم به معنای واقعی می تواند تحت پوشش سازمان تئاتر کشور شکل بگیرد. همه جای دنیا بخش خصوصی هم از کمک های بسیار گسترده دولتی برخوردار است و یک سرمایه گذار نمی تواند به تنهایی برنامه های گسترده فرهنگی و نمایشی را تدوین و اداره کند.


▪ متأسفانه شاهد این هستیم که پشتیبانی از تئاتر بسیار کم است. وقتی نگاه به گونه ای است که تئاتر دارای معاونت مجزا نیست و حتی مرکز هنرهای نمایشی به اداره کل تنزل پیدا می کند نشان دهنده نگاه جزیی و مختصر موجود به تئاتر است. آیا با این نگاه می توان صاحب سازمان تئاتر شد یا نه باید شاهد تغییر نگاه در سطح مدیران و مسئولان بالاتر فرهنگی کشور باشیم؟

- باید این نگاه تغییر پیدا کند و نگاهی حمایتی وجود داشته باشد. باید تئاتر به عنوان هنری ارزشی جایگاه ویژه ای داشته باشد. متأسفانه در حال حاضر هنر را به عنوان یک شغل پذیرا نیستیم و در وزارت کار و امور اجتماعی هنر به عنوان یک شغل تعریف شده نیست. در سازمان امور استخدامی کشور نیز تئاتر به عنوان یک شغل جایگاهی ندارد. این نشان دهنده آن است که خیلی جدی با هنر تئاتر برخورد نمی شود. طی همین سال ها نه تنها به سالن ها و امکانات تئاتری اضافه نشده است بلکه سالن هایی که حتی به فعالیت های آماتوری اختصاص داشت نیز گرفته شده است. سالن هایی نظیر سالن های تئاتر لاله زار هم که می شد با یک مرمت و بازسازی مورد استفاده و بهره برداری قرار گیرند به مخروبه تبدیل شده اند.


▪ به دلیل عدم توسعه مناسب و عدم وجود امکانات کافی تئاتر به سمت تجاری شدن حرکت می کند. آیا به نظر شما اگر این روند ادامه پیدا کند آیا شاهد یک آتراکسیون دیگر در تئاتر خواهیم بود؟
- شاید نتوان نام آن را آتراکسیون گذاشت اما احتمال دارد تئاتر به سمت سطحی گرایی و نوعی شوخی کشیده شود. البته برای جوانان مستعد و توانمند تئاتری که نگاه و دیدگاه خاصی دارند خیلی سخت است که به آن سمت و سو کشیده شوند در نتیجه مجبور می شوند تئاتر را رها کنند و به دنبال کارهای دیگری بروند که با نگاه و تفکرشان همخوانی داشته باشد.
طبیعتا با این شرایط میدان برای تعدادی افراد سودجو و منفعت طلب که از نگاه و تفکر فرهنگی برخوردار نیستند باز می شود.


▪ آیا مدیریت به نوعی تئاتر را به همین سو سوق نمی دهد؟ همه ساله بسیاری از فارغ التحصیلان تئاتر به دلیل کمبود امکانات و فرصت حضور از تئاتر دور شده و جذب تئاتر نمی شوند.
- گفته می شود سالانه حدود یک هزار فارغ التحصیل دانشگاهی تئاتر داریم. آیا ما توان این را داریم که برای دو درصد این جوانان اشتغال زایی کنیم؟ آیا جوانی که زمان و انرژی و هزینه خود را صرف تحصیل رشته تئاتر کرده حال که فارغ التحصیل شده امکان جذب شدن به تئاتر برایش وجود دارد؟ وقتی جوانی با این شور و اشتیاق جذب کار تئاتر نمی شود گرفتار سرخوردگی هایی خواهد شد که باعث لطمات روحی و روانی بسیاری می شوند.

▪ به عنوان مدیرعامل خانه تئاتر آیا باور دارید که حسن نیت لازم برای شکل گیری خانه تئاتر از طرف مدیران و مسئولین دولت وجود دارد یا نه؟

- فکر نکنم به این راحتی ها بتوان سازمان تئاتر را شکل داد اما ما با امیدواری به همه قضایا نگاه می کنیم تا به سرانجام برسند. ما تلاش می کنیم و امیدواریم که روزی سازمان تئاتر شکل بگیرد.... / مصاحبه : خبرگزارى مهر

 

 

کالا ها و خدمات منتخب

    تازه ترین خبرها(روزنامه، سیاست و جامعه، حوادث، اقتصادی، ورزشی، دانشگاه و...)

    سایر خبرهای داغ

      ----------------        سیــاست و اقتصــاد با بیتوتــــه      ------------------

      ----------------        همچنین در بیتوته بخوانید       -----------------------