احتمال قانونی شدن فروش بنزین اضافی

مجموعه: اخبار اقتصادی و بازرگانی

تاریخ انتشار : شنبه, 18 اسفند 1397 18:04

تحولات بازار انرژی در ایران این روزها ابعاد متفاوتی پیدا کرده است. بعد از منتفی شدن افزایش نرخ حامل‌های انرژی در سال آینده که می‌توانست به انفجار قیمتی شدید در همه سطوح منجر شود، اخیرا صحبت از طرحی در میان است که برای افراد صرفه جو در بخش انرژی می‌تواند دارای منافع و سود مالی باشد.

جدیدترین آمار رسمی در خصوص مصرف بنزین در ایران نشان می‌دهد که روزانه 88 میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف می‌شود. گرچه با راه‌اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ایران خودکفایی خود در تولید بنزین را اعلام کرده و حتی به عنوان صادرکننده بنزین مطرح شده اما به نظر می‌رسد نگرانی از تداوم بی رویه مصرف به خصوص در فصل تابستان از هم اکنون مسئولان امر را به چاره جویی واداشته است.

بنزین اضافی خود را بفروشید!

در همین راستا طرحی در دست بررسی قرار گرفته که بر اساس آن اگر کسی سهمیه بنزین خود را صرفه جویی کند، می‌تواند مازاد آن را به صورت آزاد به فروش برساند؛ البته این امر در صورت تحقق اجرای سهمیه بندی بنزین اعمال خواهد شد.

این طرح قرار است با عنوان راه‌اندازی «بازار انرژی صرفه‌جویی شده» در دستور کار قرار بگیرد که بر اساس آن در صورت اعمال سهمیه‌بندی بنزین مردم می‌توانند آن بخش از بنزین یا گازوئیل خود را که صرفه جویی کرده‌اند در بازار خاصی که اعلام می‌شود به فروش برسانند.

یکی از نقاط ضعف مهم در اجرای طرح مذکور، نبود زیرساخت‌های لازم از جمله اجرای دقیق قانون هدفمندی یارانه‌ها طی سالهای اخیر بوده است. چنانچه این قانون به درستی اجرا می‌شد، نرخ بنزین باید در مدت پنج سال به قیمت فوب‌خلیج فارس می‌رسید، این در حالی است که در سال 93 قیمت بنزین در ایران یک هزار تومان و بهای بنزین فوب خلیج فارس معادل یک هزار و 250 تومان بود که اگر همان زمان مقدمات اجرای درست قانون هدفمندی فراهم می‌شد مسیر واقعی سازی قیمت بنزین هم هموارتر می‌شد.

با این حساب اکنون با توجه به اینکه در خصوص بنزین، هیچ سناریوی مشخصی برای سال 98 تدارک دیده نشده، به نظر می‌رسد اعمال سهمیه‌بندی که زیر ساخت‌های آن از سوی جایگاه داران نیز آماده و فراهم شده و به عبارتی آنها در آماده باش اعلام آن هستند، زمینه تشکیل بازار مورد نظر را برای افرادی که در مصرف سوخت قناعت کنند فراهم خواهد آورد.

تلاشی برای صرفه جو کردن مردم

رضا یوسفی کارشناس اقتصاد در گفت‌و‌گو با آفتاب یزد، در خصوص تبعات راه‌اندازی چنین بازاری می‌گوید: تردیدی نیست که نیاز کشور به در اختیار داشتن نقشه راه انضباط انرژی یک ضرورت غیرقابل انکار است اما متاسفانه از زمان اجرای قانون سهمیه بندی در زمان احمدی نژاد تا به امروز مدیریت مصرف سوخت در کشور صحیح نبوده و همین امر موازنه میان مصرف و تولید را بر هم خواهد زد.

وی افزود : چندی قبل اعلام شد حفظ عنوان خودکفایی تولید بنزین در صورتی ماندگار خواهد بود که میزان مصرف کنترل شود و اگر مصرف بالا برود یعنی از 88 میلیون لیتر در روز به بالای 100میلیون لیتر در روز برسد موازنه تولید و مصرف به هم می‌خورد در نتیجه به نظر می‌رسد ساماندهی مصرف اصلی ترین ضرورتی است که باید به آن پرداخته شود.

یوسفی خاطر نشان کرد: بر اساس گزارش‌ها اکنون واحدهای تولید بنزین فراتر از توان خود در حال تولید هستند که این موضوع باعث فشارآوردن به تاسیسات و پروژه‌ها می‌شود و در صورت ایجاد کوچکترین خللی، روند تولید دچار مشکل خواهد شد بنابراین، سیستم تشویقی ممکن است موجب شود مردم برای نفع بیشتر و فروش مازاد سهمیه خود در بازار آزاد به سمت صرفه جویی بیشتر کشیده شوند.

طرحی که از قبل وجود داشته

به نظر می‌رسد ایجاد بازار انرژی‌های صرفه جویی شده از جمله طرح‌های جدی است که از مدتها قبل آیین نامه اجرایی آن تهیه شده و ارگان‌ها و سازمان‌های مختلفی در تهیه آن نقش دارند که مشخص نیست چرا تاکنون به اجرا گذاشته نشده است.

نصرالله سیفی مدیرعامل اسبق شرکت بهینه‌سازی سوخت به ایرنا خبر داده : امکان خرید و فروش بنزین در این بازار پیش بینی شده که مردمی که تمایل به استفاده از سهمیه بنزین خود ندارند، می‌توانند آن را در این بازار در معرض فروش بگذارند.

وی یادآور شد: این طرح مشکلاتی مانند تورم را نیز ایجاد نخواهد کرد زیرا پول دولت وارد بازار نمی‌شود، بلکه مردم هستند که خرید و فروش را انجام می‌دهند.

سیفی گفت: همچنین راه‌اندازی این بازار فرصتی را فراهم می‌کند تا علاوه بر بنزین، سایر حامل‌های انرژی نیز وارد چرخه معاملات شوند.

سناریوهای مبهم در خصوص سوخت

اما مشکلی که در راه اجرای واقعی این طرح وجود دارد این است که با وجود اینکه ثبت نام کارت سوخت پایان یافته و قرار است در آینده استفاده از کارت سوخت اجباری شود، اما هنوز حتی جزئیات طرح جدید مدیریت مصرف سوخت و سهمیه بندی اعلام نشده است.

گرچه موضوع سوخت در مجلس تاکنون به نتیجه نرسیده اما به نظر می‌رسد اکنون کارگروه‌های مختلف در دولت و مجلس در حال بررسی طرح‌ها و پیشنهادات مختلف مدیریت مصرف سوخت هستند اما هیچ طرحی تاکنون تایید نشده، حتی در جریان بررسی لایحه بودجه 98 در کمیسیون‌های تخصصی مجلس نیز همه طرح‌ها و سناریوهای ارایه شده رد شدند.

نکته قابل توجه در طرح‌های جدید مدیریت مصرف سوخت این است که در آنها تلاش می‌شود علاوه بر کاهش مصرف، یارانه بنزین به شکل عادلانه تری در بین قشرها و گروه‌های مختلف جامعه توزیع شود.

به نظر کارشناسان، شیوه کنونی عرضه یارانه بنزین عادلانه نبوده و به سود طبقات آسیب‌پذیر و دهک‌های پایین جامعه نیست، زیرا آن دسته از افرادی که خودروهای بیشتری داشته و جزو طبقات بالای مرفه شناخته می‌شوند، یارانه سوخت بیشتری را به خود اختصاص می‌دهند.

از جمله این پیشنهادات، اختصاص سهمیه سوخت به همه افراد جامعه به جای خودرو بود که طراحان آن اعتقاد داشتند اجرای آن نسبت به شیوه کنونی توزیع سوخت، عادلانه تر است.

علت مطرح شدن این پیشنهاد آن بود که تعداد زیادی از مردم خودرو ندارند اما سهم شان در این میان نادیده گرفته می‌شود و در واقع سهم آنها از سوی خودروداران مصرف می‌شود در صورتی که اگر آنها هم سهم سوخت خود را داشته باشند، می‌توانند آن را به فروش رسانده و منافع حاصل را برای خود در اختیار داشته باشند.

روزنامه آفتاب یزد