واکنش یک اقتصاددان به فرمول خاندوزی برای کاهش متغیرها؛ پایه پولی بر تورم موثرتر است تا نقدینگی

مجموعه: اخبار اقتصادی و بازرگانی

تاریخ انتشار : چهارشنبه, 27 دی 1402 09:44

روزنامه توسعه ایرانی نوشت: دستاوردسازی‌های دولت سیزدهم اکنون به کاهش نقدینگی و پایه پولی رسیده است و سخنگوی اقتصادی دولت نیز به آن اشاره و تاکید کرده است که « لنگرگاه تورم را از نرخ ارز به سمت نقدینگی تغییر دادیم.» دیروز، احسان خاندوزی در نشست خبری گفت: طبق اعلام بانک مرکزی، نرخ رشد نقدینگی در ۱۲ ماهه منتهی به آذر امسال به ۲۷ درصد رسیده است. هم‌چنین رشد پایه پولی ۱۲ ماهه در ادامه روند نزولی خود، از ۴۵ درصد فروردین امسال به ۳۳.۵ درصد در پایان آذر ۱۴۰۲ کاهش یافته است. او افزود: روند ماهانه افزایش نقدینگی در سال جاری در اکثر ماه‌ها نصف و به یک‌سوم رسیده و از ابتدای امسال رشد ماهانه نقدینگی 1.7 درصد بوده و این مقدار در سال 1400 ماهانه حدود 2.5 درصد بوده است و شاهد کاهش رشد نقدینگی هستیم. این مسئله چشم‌انداز ثبات اقتصاد کلان نشان می‌دهد. وزیر اقتصاد در ادعایی عجیب تاکید کرد: اینکه روند رشد پایه پولی منفک از رشد نقدینگی می‌تواند بر تورم اثر بگذارد چندان واقعی نیست. تا شرایط از سمت نقدینگی در حال کنترل است، ارتباطی بین پایه‌ پولی و تورم نیست.

نقدینگی آذرماه افزایش یافت

اما طبق آخرین آمارهای بانک مرکزی، رشد نقطه‌به‌نقطه نقدینگی در آذرماه 1402 نسبت به ماه قبل افزایشی بوده و به 27 درصد رسیده است. 

به گزارش ایرنا، بانک مرکزی اعلام کرد: با اجرای سیاست‌های پولی بانک مرکزی، رشد پایه پولی 12‌ماهه در ادامه روند نزولی خود از ابتدای سال جاری از ۴۵ درصد در فروردین به ۳۳.۵ درصد در آذرماه کاهش یافت. نرخ رشد 12ماهه نقدینگی نیز از ۳۳.۴ درصد در پایان آذرماه ۱۴۰۱ طی یک روند نزولی به ۲۷ درصد در پایان آذر ۱۴۰۲ کاهش یافته است.

همچنین پایه پولی در آذرماه سال ۱۴۰۲ رقم ۱۰۲۳۱.۹ هزار میلیارد ریال را به ثبت رساند. بر این اساس پایه پولی در پایان آذرماه سال جاری رشدی معادل ۱۹ درصد را نسبت به پایان سال ۱۴۰۱ تجربه کرد. لازم به اشاره است ضریب فزاینده نقدینگی نیز در پایان آذرماه ۱۴۰۲ نسبت به پایان سال ۱۴۰۱، معادل ۰.۶ درصد کاهش یافت و به رقم ۷.۳۲۸ رسید.

بانک مرکزی مدعی شده است که کاهش قابل‌ملاحظه رشد نقدینگی از ۴۲.۸ درصد در مهرماه ۱۴۰۰ به ۲۷.۰ درصد در پایان آذرماه ۱۴۰۲ حاکی از تحقق اهداف برنامه پولی تنظیم شده و توفیق بانک مرکزی در اجرای سیاست کنترل مقداری رشد ترازنامه بانک‌ها در دوره اخیر است.

پایه پولی رابطه نزدیکتری با تورم دارد

یک اقتصاددان در واکنش به ادعای دیروز وزیر اقتصاد درباره رشد پایه پولی منفک از رشد نقدینگی عنوان کرد: پایه پولی خود عامل رشد نقدینگی است. وقتی پایه پولی رشد می‌کند، به تبع آن نقدینگی نیز رشد می‌کند. اما گاهی اوقات می‌توان شدت اثرگذاری رشد پایه پولی به نقدینگی را کمتر کرد. مرتضی عزتی درباره تاثیر افزایش پایه پولی بر تورم بیان کرد: بسیاری از تحقیقات در ایران نشان داده‌اند که رابطه پایه پولی با تورم بسیار نزدیکتر از رابطه نقدینگی با تورم است. طبق این تحقیقات، نسبت رشد تورم با رشد نقدینگی ممکن است نزدیک نباشد اما نسبت رشد تورم با رشد پایه پولی بسیار نزدیکتر بوده است.

او تاکید کرد: به طور معمول ممکن است در مقطع کوتاه، اثر کوتاه‌مدت رشد پایه پولی به علت برخی سیاست‌های خاص کاهش پیدا کند اما در مجموع با اثر حدود ۷ برابری، نقدینگی را افزایش می‌دهد و در مجموع اگر نقدینگی افزایش پیدا کند، تورم نیز افزایش می‌یابد.

نقدینگی با کاهش سهم تولید کم شده است

این استاد دانشگاه تربیت مدرس درباره رشد نقدینگی از ابتدای امسال، گفت: دولت بانک‌ها را وادار کرده است که تسهیلات اعطا نکنند و بدهی‌های خود را به بانک مرکزی پرداخت کنند. این سیاست‌ها نقدینگی را کاهش داده است. 

عزتی اظهار کرد: بخش عمده‌ای از نقدینگی، که حدود ۹۵ درصد می‌شود، تسهیلاتی است که بانک‌ها به مجموعه گیرندگان می‌دهند. حدود ۱۵ درصد از این تسهیلات به بخش دولتی داده می‌شود، ۸۵ درصد آن هم متعلق به بخش خصوصی است. او ادامه داد: آن بخش از تسهیلات بانک‌ها که به دولت اعطا می‌شود در این مدت افزایش داشته و سهم دولت در خلق نقدینگی افزایش یافته است؛ اما تسهیلات بانک‌ها به بخش خصوصی، اعم از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، بسیار کاهش پیدا کرده است.

این اقتصاددان با اشاره به اینکه نسبت به یک سال قبل، سهم دولت از نقدینگی دوبرابر شده، اما سهم بخش خصوصی کاهش داشته است، بیان کرد: با این تعبیر اگر بخواهیم بگوییم چه چیزی باعث کاهش نقدینگی شده باید بگوییم کاهش تسهیلات‌دهی بانک‌ها به تولید و بخش خصوصی بوده است.

نرخ ارز تاثیر مستقیم بر تورم دارد

عزتی در ادامه درباره تغییر لنگر تورمی خاندوزی از نرخ ارز به نقدینگی عنوان کرد: هر دوی این عوامل بر تورم در ایران تاثیرگذارند؛ اما در مقطعی، و به ویژه مقاطعی که فشارها و جهش‌های یکباره در نرخ ارز رخ می‌دهد، هرچقدر نرخ ارزهای خارجی افزایش پیدا کرده‌اند، دست‌کم تورم به همان تناسب ایجاد شده. اما رشد نقدینگی به اندازه خود تورم ایجاد نکرده است.

او اضافه کرد: نرخ ارز مستقیما تورم ایجاد کرده است؛ اما در گذشته اینطور نبود. در دهه‌های ۶۰ و ۷۰، تاثیر افزایش نرخ ارز بر تورم بسیار کمتر بود، اما از نیمه دوم دهه ۸۰ به بعد، این رابطه نزدیک شده است.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی تصریح کرد: وقتی تورم ایجاد می‌شود، به این صورت است که تورم خود به دلیل کاهش ارزش پول ملی در داخل، بر نرخ ارز تاثیرگذار است. یعنی تورم و نرخ ارز یک چرخه ایجاد کرده‌اند. تورم ایجاد می‌شود و نرخ ارز بالا می‌رود و با بالا رفتن نرخ ارز، تورم دوباره افزایش می‌یابد.

عزتی وجود این چرخه بین تورم و نرخ ارز را ناشی از عدم امنیت بخش تولید در اقتصاد ایران دانست و گفت: اگر بخش تولید قوی باشد، نرخ ارز نمی‌تواند به این صورت بر تورم تاثیرگذار باشد.

با سیاست‌های بانک مرکزی تورم جهش پیدا می‌کند

این اقتصاددان درباره سیاست‌های بانک مرکزی مطرح کرد: بانک مرکزی تمام سیاست‌های خود را معطوف به بخش کوچکی از نقدینگی کرده است در حالی که می‌تواند از ارزهایی که وارد کشور می‌شود استفاده و ذخایر خارجی خود را تنظیم کند. یعنی با ترکیب تنظیم ذخایر خارجی و اوراق قرضه، بهتر می‌تواند تورم را کنترل کند.

عزتی افزود: اما شرط تاثیرگذاری چنین سیاستی، بهبود قدرت خرید مردم و افزایش سرمایه‌گذاری در بخش تولید است. اگر تولید تقویت شود و درآمد مردم افزایش یابد، این سیاست می‌تواند اثرگذار باشد.

او در پایان خاطرنشان کرد: اگر این مسیر طی نشود، دولت موقتا هم به نقدینگی فشار وارد کند و آن را کاهش دهد و بنگاه‌ها را در مضیقه تامین مالی قرار بدهد، موجب کاهش تولید می‌شود و از طریق کاهش تولید، موقتا تورم را کنترل می‌کند که به علت کاهش بیشتر تولید در مراحل بعدی، تورم باز جهش پیدا خواهد کرد.

رامتین موثق