درد دنبالچه: 9 علت احتمالی و نحوه تسکین آن

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

دنبالچه استخوانی کوچک در انتهای ستون فقرات است

درد دنبالچه؛ رهایی از این درد آزاردهنده با روش‌های ساده 

آیا از کمردرد رنج می برید؟ با علل احتمالی درد دنبالچه و درمان‌ها و اقدامات ممکن برای رفع آن آشنا شوید.

درد دنبالچه، که به کوکسیدینیا نیز شناخته می‌شود، در انتهای ستون فقرات، درست جایی که باسن شروع می‌شود، ایجاد می‌شود. شدت این درد متغیر است، اگرچه گاهی اوقات ناراحتی هنگام نشستن یا قرار گرفتن در موقعیت‌های خاص بیشتر می‌شود.

علل آن متنوع است، از جمله آسیب‌دیدگی‌ها و وضعیت بدن نامناسب. ممکن است برای درمان به مسکن نیاز باشد، اما گاهی اوقات نیز به طور خود به خود یا با اعمال برخی اقدامات خانگی برطرف می‌شود.

درد دنبالچه در زنان شایع‌تر است

شیوع درد دنبالچه

دنبالچه یا استخوان خاجی، استخوانی است که از سه یا پنج مهره جوش خورده تشکیل شده است. این استخوان در انتهای ستون فقرات، در قاعده و درست پایین‌تر از خاج قرار دارد.

دنبالچه به همراه قسمت پایین لگن، استخوان تحمل کننده وزن هنگام نشستن است. در بزرگسالان، دنبالچه تمایل کمی به خم شدن دارد. اما خم شدن بیش از حد آن می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.

یکی از این مشکلات درد دنبالچه است که با نام‌های دیگری مانند درد استخوان خاجی، درد دنبالچه‌ای، کوکسیدینیا، کوکسیگودینیا یا کوکسیاگلیا نیز شناخته می‌شود. طبق تحقیقات، درد دنبالچه حدود 1 درصد از مشاوره‌های مربوط به مشکلات ستون فقرات را تشکیل می‌دهد.

این درد در زنان شایع‌تر است. تصور بر این است که این تفاوت ممکن است به دلیل موقعیت دنبالچه در زنان باشد که بیشتر به سمت عقب متمایل است یا بیشتر در معرض ضربه قرار دارد.

علائم همراه درد دنبالچه

درد در دنبالچه معمولا به صورت یک حس تیر کشنده و مداوم در استخوان احساس می‌شود. گاهی اوقات نیز با لمس ناحیه یا نشستن احساس می‌شود. این درد ممکن است به کمر نیز تیر بکشد.

معمولا با نشستن یا ایستادن طولانی مدت (فعالیت‌هایی که فشار بیشتری به استخوان وارد می‌کنند) و حرکت ناگهانی تشدید می‌شود. گاهی اوقات ممکن است در حین دفع مدفوع یا رابطه جنسی نیز درد وجود داشته باشد. در زنان، این درد می‌تواند در دوران قاعدگی نیز باعث ناراحتی شود. دیگر علائمی که ممکن است همراه با درد دنبالچه باشند عبارتند از:

• ایجاد کبودی

• احساس فشار یا بی حسی در باسن

• کاهش کیفیت خواب

زایمان می‌تواند باعث درد دنبالچه شود

علل احتمالی درد دنبالچه

دلایل متعددی می‌توانند منجر به بروز درد در ناحیه خاجی یا دنبالچه شوند. از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. آسیب یا ضربه مکرر: در اثر افتادن روی باسن یا ضربه خوردن به ناحیه کمر، ممکن است دچار آسیب یا ضربه‌ای شویم که باعث درد در دنبالچه شود. لازم به ذکر است که شکستگی این استخوان چندان شایع نیست، اما همچنان رخ می‌دهد. در این موارد ممکن است به زمان بهبودی طولانی‌تری نیاز باشد.

۲. حرکت تکراری: درد ممکن است به دلیل انجام فعالیتی باشد که فشار ثابتی روی استخوان ایجاد می‌کند، مانند اسب سواری یا دوچرخه سواری. حتی دویدن یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها هم می‌توانند باعث درد شوند.

۳. حرکت نادرست یا فشار بیش از حد:  یکی دیگر از شرایط مرتبط با بروز درد دنبالچه، حرکت نادرست هنگام خم شدن یا فشار بیش از حد هنگام بلند کردن اجسام سنگین است.

۴. وضعیت بدن بد : حفظ وضعیت نامناسب بدن هنگام نشستن برای مدت طولانی، مثلاً هنگام کار با کامپیوتر یا رانندگی، نیز عاملی مرتبط با بروز درد دنبالچه است.

۵. بارداری و زایمان: در ماه‌های آخر بارداری، استخوان‌های ناحیه کمر به طور متفاوتی قرار می‌گیرند. آن‌ها انعطاف‌پذیرتر یا متحرک‌تر می‌شوند. همچنین، در حین زایمان، سر نوزاد ممکن است به برخی ساختارها آسیب برساند.

۶. اضافه وزن یا چاقی: حفظ وزن بالاتر از حد مناسب برای قد یا شاخص توده بدنی (BMI) بالا (حدود ۳۰) نیز فشار روی دنبالچه را افزایش می‌دهد.

۷. بیرون زدگی دیسک: در برخی موارد، درد دنبالچه ممکن است نتیجه‌ی جبران درد ناحیه‌ی دیگری باشد، به این معنا که فرد برای جلوگیری از ناراحتی، نحوه نشستن یا ایستادن خود را تغییر می‌دهد. این اتفاق مثلا زمانی می‌افتد که فرد دچار بیرون زدگی دیسک در ناحیه‌ی کمر باشد.

۸. فرآیندهای تخریبی مفصلی: فرآیندهایی مانند استئوآرتریت (DJD) غضروف‌هایی را که مفاصل و ساختارهای استخوانی را می‌پوشانند، تحت تاثیر قرار می‌دهند. اگر این اتفاق در ناحیه کمری-خاجی رخ دهد، ممکن است در دنبالچه درد ایجاد شود.

۹. علل دیگر: به ندرت، درد دنبالچه ممکن است به دلیل تومور، کیست یا بیماری پیلونیدال (عفونتی ناشی از تجمع مو و سلول‌های مرده زیر پوست) ایجاد شود.

انجام حرکات تقویتی منظم می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به درد دنبالچه کمک کند

درمان درد دنبالچه

درد دنبالچه ممکن است طی چند روز به خودی خود برطرف شود. با این حال، گاهی اوقات این درد مزمن شده و برای هفته‌ها ادامه پیدا می‌کند. در چنین مواردی، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود. متخصص بهداشت ناحیه را برای علائم شکستگی، وجود توده یا عفونت بررسی می‌کند. او همچنین از بیمار در مورد اینکه آیا ضربه‌ای خورده است یا عادت‌های او چیست، سوالاتی خواهد پرسید. ممکن است به عنوان یک اقدام تکمیلی، درخواست انجام آزمایش‌های تصویربرداری تشخیصی مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن یا ام آر آی را بدهد.

درمان بسته به علت و شدت علائم متفاوت خواهد بود. ممکن است ترکیبی از چندین گزینه زیر در نظر گرفته شود:

• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و سایر موارد، درد و التهاب را کاهش می‌دهند.

• تزریق بی‌حسی و استروئید ممکن است زمانی که درد بسیار شدید است، توصیه شود.

• فیزیوتراپی: این شامل ماساژ، درمان کایروپراکتیک و تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) و غیره می‌شود.

• جراحی: گاهی اوقات برای برداشتن بخشی یا کل استخوان دنبالچه جراحی انجام می‌شود. با این حال، این روش تنها زمانی توصیه می‌شود که سایر گزینه‌ها موثر نبوده باشند. اگرچه این یک عمل جراحی ساده است، اما بهبودی آن می‌تواند چند ماه طول بکشد.

برای جلوگیری از درد دنبالچه افراد چاق باید وزن خود را کاهش دهند

سایر اقدامات برای کاهش یا پیشگیری از درد دنبالچه

علاوه بر درمان‌های ذکر شده در بالا، می‌توان توصیه‌های متعددی را برای کاهش درد دنبالچه یا حتی پیشگیری از آن در نظر گرفت. با این حال، درمان‌های خانگی فقط در صورت تایید پزشک و پس از مشخص شدن علت درد قابل اعمال هستند. در این راستا، گزینه‌های زیر در دسترس هستند:

• استراحت: فعالیت‌های بدنی سنگین که بر ستون فقرات تأثیر می‌گذارند باید متوقف شوند.

• استفاده از کمپرس یخ: کمپرس یخ را به طور موضعی روی پایین کمر خود قرار دهید. همچنین به صورت متناوب از گرما با کمپرس استفاده کنید.

• نحوه نشستن: هنگام نشستن، بدن شما باید کمی به جلو متمایل شود تا وزن روی پاهایتان قرار گیرد. برای راحتی بیشتر، از بالش‌های مخصوص نشستن استفاده کنید. در صورت وجود درد، بهترین حالت خوابیدن به پهلو است.

• درمان یبوست: با نوشیدن مایعات کافی و مصرف فیبر با یبوست مبارزه کنید.

• کاهش وزن: افراد دارای اضافه وزن باید سعی در کاهش وزن داشته باشند.

• تمرینات ورزشی: برخی از تمرینات ورزشی مناسب مانند حرکات توصیه شده برای افرادی که دچار بیرون زدگی دیسک یا کمردرد هستند، برای کشش و تقویت عضلات پایین کمر وجود دارد.

چه زمانی باید برای درد دنبالچه به پزشک مراجعه کرد؟

همانطور که قبلا ذکر شد، در برخی موارد با تغییر فعالیت یا عاداتی که باعث ایجاد درد دنبالچه شده‌اند، این درد کاهش می‌یابد یا از بین می‌رود. در صورت ادامه ناراحتی یا شدت زیاد آن، مراجعه به پزشک ایده خوبی است. همچنین در صورت وجود علائم دیگر مانند التهاب، قرمزی و احساس گرما در پوست ناحیه، باید به پزشک مراجعه کنید.

علل متعددی می‌توانند منجر به بروز درد در دنبالچه شوند

سوالات متداول درباره درد دنبالچه

1. دنبالچه چیست؟

دنبالچه یا استخوان خاجی، استخوانی است که از سه یا پنج مهره جوش خورده تشکیل شده است. این استخوان در انتهای ستون فقرات، در قاعده و درست پایین‌تر از خاج قرار دارد.

2. علل درد دنبالچه چیست؟

علل متعددی می‌توانند منجر به بروز درد در ناحیه خاجی یا دنبالچه شوند. از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: آسیب یا ضربه مکرر ، حرکت تکراری ، حرکت نادرست یا فشار بیش از حد ، وضعیت نامناسب بدن  ، بارداری و زایمان ، اضافه وزن یا چاقی ، بیرون زدگی دیسک و....

3. علائم درد دنبالچه چیست؟

درد در دنبالچه معمولاً به صورت یک حس تیر کشنده و مداوم در استخوان احساس می‌شود. گاهی اوقات نیز با لمس ناحیه یا نشستن احساس می‌شود. این درد ممکن است به کمر نیز تیر بکشد. معمولاً با نشستن یا ایستادن طولانی مدت (فعالیت‌هایی که فشار بیشتری به استخوان وارد می‌کنند) و حرکت ناگهانی تشدید می‌شود. گاهی اوقات ممکن است در حین دفع مدفوع یا رابطه جنسی نیز درد وجود داشته باشد. در زنان، این درد می‌تواند در دوران قاعدگی نیز باعث ناراحتی شود.

4. آیا درد دنبالچه خطرناک است؟

در بیشتر موارد، درد دنبالچه خطرناک نیست و با روش‌های درمانی ساده قابل رفع است. با این حال، در برخی موارد نادر، ممکن است نشان‌دهنده یک بیماری جدی‌تر باشد.

5. چه مدت طول می‌کشد تا درد دنبالچه خوب شود؟

مدت زمان بهبودی درد دنبالچه بسته به علت آن متفاوت است. در  بیشتر  موارد، درد طی چند هفته به خودی خود برطرف می‌شود. با این حال، در برخی موارد، ممکن است چند ماه یا بیشتر طول بکشد تا به طور کامل بهبود یابد.

6. آیا می‌توانم برای درد دنبالچه از کمپرس یخ یا گرما استفاده کنم؟

استفاده از کمپرس یخ یا گرما می‌تواند به تسکین درد دنبالچه کمک کند. کمپرس یخ را می‌توان برای کاهش التهاب و تورم استفاده کرد، در حالی که کمپرس گرما می‌تواند به شل شدن عضلات و افزایش جریان خون کمک کند.

سخن پایانی

درد دنبالچه مشکلی شایع است که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند آسیب، حرکات تکراری، وضعیت نامناسب بدن، بارداری و چاقی باشد. علائم آن معمولاً شامل درد در ناحیه دنبالچه است که ممکن است با نشستن، ایستادن یا حرکت ناگهانی بدتر شود. درمان‌های مختلفی برای درد دنبالچه وجود دارد، از جمله داروها، فیزیوتراپی و در موارد نادر، جراحی.

اگر دچار درد دنبالچه هستید، مهم است که برای تشخیص و درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید.

گردآوری:بخش سلامت بیتوته