کاهش سرانه مصرف و افزایش هزینه تولید لبنیات؛ از ۱۰۰۰ کارخانه فعال فقط ۳۰۰ کارخانه باقی مانده
- مجموعه: اخبار اقتصادی و بازرگانی
- تاریخ انتشار : چهارشنبه, 18 بهمن 1402 08:25
روزنامه توسعه ایرانی نوشت: لبنیات یکی از محصولاتی بود که پیش از امواج تورمی یکی دو سال اخیر، خانواده‌ها در راستای حفظ سلامتی خود و فرزندانشان، به وجود آن در سفره‌های خود تأکید داشتند؛ اما افزایش روزافزون قیمت لبنیات همزمان با گسترش دامنه فقر در جامعه؛ آمارهای مصرف محصولات لبنی را در کشور به مقدار نگران‌کننده‌ای کاهش داده و هر چه می‌گذرد، تعداد بیشتری از خانواده‌ها از مصرف آن چشم‌پوشی می‌کنند.
معاون بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، از کاهش ۳۰ درصدی مصرف لبنیات در بین ایرانیان خبر داد. به گزارش مهر، علیرضا اولیایی‌منش گفت: فرد سالم باید ۲۵۰ گرم لبنیات -حدود یک لیوان در روز- مصرف کند. او همچنین تاکید کرد که لبنیات از پوکی استخوان، دیابت و سرطان جلوگیری می‌کند.
قابل توجه است طبق آخرین اعلام مرکز ملی آمار، تورم ماهانه زیرگروه شیر، پنیر و تخم‌مرغ به 1 درصد در دی‌ماه رسیده. همچنین تورم نقطه‌به‌نقطه این زیرگروه به 28 درصد و تورم سالانه آن به 43.6 رسیده است.
قیمت شیرخشک نسبت به ماه قبل، ۷.۸ درصد رشد داشت
در دی‌ماه ۱۴۰۲، در گروه لبنیات، تخم‌مرغ و انواع روغن، بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به شیرخشک با ۷.۸ درصد بوده است. همچنین کره پاستوریزه به متوسط قیمت ۳۱۵,۸۶۶ ریال، نسبت به ماه قبل ۱.۷ درصد رشد و نسبت به سال قبل ۲۶.۲ درصد افزایش داشته است. همچنین شیر پاستوریزه با متوسط قیمت ۳۲۱.۴۱۹ ریال، نسبت به ماه قبل ۱.۶ درصد و نسبت به سال قبل ۲۷.۱ درصد رشد داشته. متوسط قیمت هر هزار گرم ماست پاستوریزه هم به ۴۲۸.۹۵۶ ریال رسیده که نسبت به سال قبل ۳۱.۱ درصد رشد داشته است.
پنیر هم با اندک تغییری نسبت به ماه قبل و با تغییر ۲۵ درصدی نسبت به سال قبل، به قیمت ۶۱۷.۲۷۵ ریال در یک بسته ۵۰۰ گرمی رسیده است.
دلایل اقتصادی و فرهنگی کاهش مصرف لبنیات
سخنگوی انجمن صنایع لبنی درباره علل کاهش مصرف سرانه لبنیات در کشور عنوان کرد: کاهش مصرف لبنیات دو علت عمده دارد: کاهش قدرت خرید مردم و افزایش هزینه تولید، از یک سو و عوامل فرهنگی و ناآگاهی مصرف‌کننده نسبت به اولویت مصرف کالاهای سلامت‌محور از سوی دیگر.
محمدرضا بنی‌طبا افزود: تورم از یکطرف منجر به کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده می‌شود و از طرفی هزینه تولید را بالا می‌برد. وقتی هزینه تولید یک محصول بالا می‌رود، طبیعتا تولیدکننده مجبور است بر قیمت محصول خود اضافه کند.
او درباره دلایل فرهنگی کاهش مصرف لبنیات گفت: اما کاهش مصرف علاوه بر دلایل اقتصادی، دلایل فرهنگی نیز دارد. نوشابه‌های گازدار و چیپس و پفک صددرصد افزایش قیمت داشتند با این حال شما گزارشی درباره کاهش خرید این دست محصولات غیر سالم مشاهده نمی‌کنید.
این مقام صنفی تصریح کرد: خانوار ترجیح می‌دهد به جای مصرف در کالای سلامت‌محور، در کالای غیرسلامت‌محور هزینه کند که این هم جزو دلایل کاهش مصرف لبنیات است.
سرانه مصرف لبنیات به مثابه شاخص توسعه
بنی‌طبا درباره اهمیت مقدار مصرف سرانه لبنیات در شاخص توسعه، مطرح کرد: مصرف لبنیات به دلیل کاهش هزینه‌های درمان خانوار در دهه‌های آینده، رشد شاخص توسعه اهمیت بسیار دارد.
او ادامه داد: هیچ کشور توسعه‌یافته‌ای را نمی‌توان پیدا کرد که سرانه مصرف لبنیات در آن پایین باشد. یعنی می‌توان سرانه مصرف لبنیات را به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی یک کشور در نظر داشت. حتی کشور‌های در حال توسعه نیز سرانه مصرف لبنیات رو به رشدی دارند. در انگلستان قدمت سیاست توزیع شیر در مدارس، ۱۲۰ سال است و در چین ۳۰ میلیون دانش‌آموز تحت‌پوشش شیر رایگان مدارس هستند.
این مقام صنفی ادامه داد: در ژاپن از سال ۱۹۴۵، یعنی حدود80 سال قبل سیاست توزیع شیر در مدارس شروع شد و این سیاست منجر به اصلاح میانگین قد نسلی شده است. در حالی که در برخی استان‌های ایران با مسئله کاهش میانگین قد به دلیل فقر و به ویژه سوءتغذیه کودکان مواجه هستیم.
سخنگوی انجمن لبنی ایران تاکید کرد: با هر ریالی که برای مصرف لبنیات هزینه شود، از هزاران ریال هزینه درمان جلوگیری می‌شود. افزایش سرانه مصرف لبنیات در کاهش بیماری‌های مرتبط با پوکی استخوان موثر است و به همین دلیل، در کشور‌های توسعه‌یافته به دلیل جلوگیری از هزینه‌های درمان، برای مصرف لبنیات هزینه می‌کنند.
بنی‌طبا با بیان اینکه سیاست‌هایی نظیر توزیع رایگان شیر مدارس، در راستای سیاست پیشگیری مهمتر از درمان است، اظهار کرد: توزیع شیر رایگان در مدارس هم به این دلیل اهمیت دارد که در آینده با حجم انبوهی از کهنسالان مبتلا به پوکی استخوان مواجه نشویم. یک سالمند سالم هزینه‌های درمان و مراقبت کمتری از یک سالمند مبتلا به پوکی استخوان دارد.
این مقام صنفی به سیر نزولی سرانه مصرف لبنیات از نیمه دوم دهه 80 اشاره کرد و گفت: نیمه اول دهه 80، رکورد سرانه مصرف لبنیات ما نزدیک ۱۰۰ کیلوگرم بوده اما از اواخر دهه 80 که سیاست هدفمندی یارانه‌ها آغاز شد، متاسفانه هدفمندترین یارانه که شیر مدارس بود، قطع شد.
او تصریح کرد: احیای شیر رایگان مدارس پس از قریب به 10 سال کار مهمی بود که امسال توسط دولت و دستور رئیس‌جمهور و همکاری خوب وزارت آموزش و پرورش و معاونت فرهنگی معاون اول و حضور صنایع لبنی به عنوان تامین‌کننده انجام شد که ادامه داشتن آن در سال‌های آتی می‌تواند به افزایش سرانه مصرف و نیز فرهنگ‌سازی نسلی کمک کند.
وظیفه تولیدکننده، پرداخت یارانه نیست
بنی‌طبا درباره علل افزایش هزینه‌های تولید محصولات لبنی بیان کرد: در کشوری که تورم ۴۰ تا ۵۰ درصد وجود دارد، ماهانه ۲ تا ۳ درصد به هزینه‌های تولید اضافه و از قدرت خرید مردم کم می‌شود. با این حال، در ابتدای سال قیمت محصولات لبنی را ثابت و یک رقم اعلام می‌کنند.
او افزود: این قیمت به شرطی درست است که سایر هزینه‌های تولید ثابت بمانند اما قیمت مواد پتروشیمی از ابتدای سال چندین بار تغییر کرده و فقط قیمت شیرخام ثابت نگه داشته شده است. هرچند در همان شیرخام، قیمت چربی نیز در معاملات عینی افزایش یافته است.
سخنگوی انجمن صنایع لبنی تصریح کرد: مولفه‌های مربوط به تولید را باید ثابت نگه می‌داشتند که قیمت محصولات ثابت بماند. وقتی چنین اتفاقی رخ نداده نمی‌توان به تولیدکننده گفت قیمت محصولات خود را ثابت نگه دارد زیرا منجر به این می‌شود که یارانه از جیب تولیدکننده پرداخت شود.
بنی‌طبا با تاکید بر اینکه یارانه دادن وظیفه دولت است و وظیفه تولیدکننده نیست، اظهار کرد: دولت اگر بگوید قیمت‌ها ثابت باشد باید مابه‌‌التفاوت را، طبق قانون خودش، پرداخت کند. طبق قانون، اگر تولیدکننده از قیمت تصویبی دولت ضرر ببیند، دولت باید عدم‌النفع آن را پرداخت کند. اما اگر پرداخت نکند نمی‌تواند به تولیدکننده اصرار کند که قیمت را ثابت نگه دارد. چرا که این کار منجر به تعطیلی کارخانه‌ها می‌شود. او اعلام کرد: از نیمه دوم دهه 80 تا امسال، نزدیک به ۱۰۰۰ کارخانه فعال وجود داشت که اکنون حداکثر به حدود 300 کارخانه فعال رسیده است.
دولت به نظام عرضه و تقاضا احترام بگذارد
این مقام صنفی درباره نقش دولت در بازار و صنعت لبنیات گفت: مهمترین کاری که دولت می‌تواند انجام دهد، عدم دخالت و پذیرش نظام عرضه و تقاضا است که انجام نمی‌دهد.
بنی‌طبا ادامه داد: دولت اگر می‌خواهد قیمت‌گذاری هم انجام دهد، باید قیمت کارشناسی اعلام کند. یعنی تحت نظارت سازمان حمایت از مصرف‌کننده، به عنوان کارشناس قیمت، باشد اما ستاد تنظیم بازار به همین قیمت کارشناسی اعلامی سازمان حمایت نیز پایبند نیست و با اعلام قیمت کمتر، عملا در فرآیند تولید کالاهای پر مصرف ضربه وارد می‌کند.
این مقام صنفی در پایان خاطرنشان کرد: از دولت توقع داریم نظام عرضه و تقاضا را بپذیرد و دست و پای خود را از بازار جمع کند و اگر هم می‌خواهد قیمت‌گذاری دستوری انجام دهد لااقل باید به ضوابطی که خود مصوب کرده، پایبند باشد.
رامتین موثق
