تشدید کسادی بازار
- مجموعه: اخبار اقتصادی و بازرگانی
- تاریخ انتشار : چهارشنبه, 16 آذر 1401 09:02
به گزارش جهان‌صنعت ؛ میزان فروش شرکت‌ها و واحدهای صنعتی روزبه‌روز در حال کاهش است. این موضوع اگرچه از کاهش قدرت خرید مردم و ناآرامی‌های اخیر تاثیر گرفته، اما بی‌ارتباط با نوسانات نرخ ارز، سیاست‌های نسنجیده اقتصادی و بی‌توجهی دولت به حل مشکلات و چالش‌های صنعتگران هم نیست. مدت‌هاست که تولیدکنندگان و صنعتگران در کشور نسبت به سیاست‌های محدودکننده و دست و پاگیر دولت هشدار می‌دهند و از عدم توجه سیاستمداران به توصیه‌های بخش خصوصی گله‌مندند اما متاسفانه تغییری در خودتحریمی‌های داخلی ایجاد نشده است.
این موضوع در کنار نوسانات اخیر نرخ ارز، کمبود شدید نقدینگی و سرمایه در گردش و همچنین افزایش فشار تحریم‌های بین‌المللی، شرایط فعالیت‌ها را برای فعالان حوزه تولید و کسبوکار دشوار کرده است. در این میان کاهش قدرت خرید مردم به دلیل روند افسارگسیخته تورم شرایطی را ایجاد کرده است که در بازار و حوزه فروش نیز با وضعیت نامناسبی روبه‌رو باشیم.
بر همین اساس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران از رسیدن شامخ اقتصاد به ۳۹/۴۷ واحد خبر داده که ۸/۲ واحد کمتر از مهرماه است. افت این شاخص بیش از هر چیز نتیجه کاهش میزان فعالیت‌های ناشی از رکود در بخش‌های ساختمان، خدمات و کشاورزی است. طبق این بررسی‌ها در بخش صنعت همچنان شرکت‌ها با کمبود تقاضای ناشی از کاهش قدرت خرید و اتفاقات اخیر کشور روبه‌رو هستند و میزان فروش شرکت‌ها با کاهش روبه‌رو است که منجر به افزایش موجودی انبار شده است. به‌طورکلی در آبان ماه شرکت‌ها همچنان با کاهش شدید تقاضا به‌ویژه در بخش خدمات و کشاورزی و کاهش در میزان فروش روبه‌رو بودند.
افزایش رکود
گزارش شامخ آبان‌ماه شامل دوره سی‌وهشتم طرح شاخص مدیران خرید (PMI) کل اقتصاد و گزارش دوره پنجاهم طرح شاخص مدیران خرید بخش صنعت توسط مرکز پژوهش‌های اتاق ایران و با اتکا به نظرسنجی از فعالان و بنگاه‌های اقتصادی منتشر شد.
بر اساس آخرین گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد در آبان‌ماه به رقم ۳۹/۴۷ واحد رسیده که ۸/۲ واحد کمتر از شامخ مهرماه است. با این میزان افت، شاخص آبان‌ماه به کمتر از ۵۰ واحد نزول کرده و در واقع نشان از کاهش میزان فعالیت‌های کسب‌وکارها و افزایش رکود دارد. در این ماه به‌جز مؤلفه سرعت انجام و تحویل سفارش و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده سایر مؤلفه‌های اصلی کمتر از ۵۰ ثبت شده‌اند.
طبق این گزارش، شاخص میزان فعالیت‌های کسبوکار در آبان ماه به‌واسطه رکود فعالیت در بخش‌های ساختمان و خدمات و کشاورزی به کمترین میزان ۱۵ ماه اخیر (به‌غیراز فروردین‌ماه) رسیده و شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان نیز برای دومین ماه پیاپی و با شیب بیشتری افت کرده است.
همچنین در آبان‌ماه شاخص میزان صادرات کالا یا خدمات برای پنجمین ماه پیاپی کاهشی بوده و شاخص میزان فروش کالاها و خدمات نیز برای دومین ماه پیاپی افت کرده است.
در آبان‌ماه، شرایط بخش صنعت باوجود اثرپذیری فعالیت‌های این بخش از تحولات اقتصاد کلان، اندکی مساعدتر بوده و فعالیت‌های صنعتی با رشد بسیار اندک روبه‌رو بوده‌اند؛ هرچند در این بخش نیز شاخص موجودی مواد اولیه خریداری‌شده برای چهارمین ماه پیاپی کاهشی بوده و هم‌زمان شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان نیز برای دومین ماه پیاپی کاهشی و البته با شدتی کمتر، افت کرده است. ضمن اینکه در آبان‌ماه، شاخص میزان فروش محصولات بخش صنعت نیز برای پنجمین ماه پیاپی همچنان زیر ۵۰ ثبت شده، اما در مقایسه با مهرماه با شدت کمتری کاهشی است.
میزان سفارشات مشتریان با شیب بیشتری کاهش داشته است
طبق نظرسنجی انجام‌شده از بنگاه‌های اقتصادی کشور، شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای کل اقتصاد ایران در آبان ماه ۳۹/۴۷ محاسبه شده است و در مقایسه با ماه قبل کاهش در میزان فعالیت‌های کسب‌وکارها و رکود را نشان می‌دهد. در این ماه به‌جز مؤلفه سرعت انجام و تحویل سفارش و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده سایر مؤلفه‌های اصلی کمتر از ۵۰ بوده‌اند.
شاخص میزان فعالیت‌های کسبوکار در آبان ماه (۲۴/۴۶) کاهش داشته و از شهریورماه ۱۴۰۰ به کمترین میزان ۱۵ ماه اخیر (به غیر از فروردین‌ماه) رسیده است. کاهش میزان فعالیت‌ها ناشی از رکود در بخش ساختمان و خدمات و کشاورزی بوده است.
شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در آبان ماه (۹۱/۴۳) برای دومین ماه پیاپی و با شیب بیشتری کاهش داشته است. این شاخص در هر سه بخش کاهش داشته اما بیشترین کاهش را در بخش خدمات و کشاورزی ثبت کرده است.
روند کاهشی شاخص میزان استخدام
همچنین شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی در آبان (۸۸/۴۸) کاهش داشته و به کمترین میزان ۸ ماه اخیر از فروردین‌ماه رسیده است. این کاهش بیشتر در بخش خدمات و کشاورزی و ساختمان بوده است.
شاخص قیمت خرید مواد اولیه و لوازم موردنیاز (۴۹/۷۸) با شیب بیشتری نسبت به ماه قبل افزایش داشته و به بالاترین مقدار ۵ ماهه خود از خردادماه رسیده و بیشترین افزایش شاخص در بخش خدمات و کشاورزی بوده است. این در حالی است که شاخص قیمت فروش محصولات (۴۷/۵۵) با شیب کمتری نسبت به ماه قبل افزایش داشته است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران از شاخص قیمت مصرف‌کننده در آبان نرخ تورم نقطه‌ای آبان ماه ۱۴۰۱ در مقایسه با ماه قبل ۵/۰ واحد درصد کاهش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» با کاهش ۳ واحد درصدی به ۷/۶۷ درصد و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش ۸/۰ واحد درصدی به ۹/۳۶ درصد رسیده است.
شاخص میزان صادرات کالا یا خدمات در آبان ماه (۶۹/۴۵) همچنان برای پنجمین ماه پیاپی کاهشی است و در آبان با شدت بیشتری نسبت به ماه قبل کاهش داشته است.
کاهش شدید تقاضا
شاخص میزان فروش کالاها یا خدمات در آبان‌ماه (۲۱/۴۸) برای دومین ماه پیاپی در رکود بوده اما شدت کاهش کمتری را نسبت به ماه قبل ثبت کرده است. این شاخص در بخش خدمات و کشاورزی و صنعت با کاهش همراه بوده اما فعالان بخش ساختمان افزایش فروش را به ثبت رسانده‌اند. شاخص انتظارات در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده (۶۲/۵۲) در مقایسه با ماه قبل با شدت بسیار کمتری افزایش داشته است. با وجود انتظارات خوش‌بینانه به بهبود فعالیت‌ها در بخش صنعت، فعالان اقتصادی در بخش ساختمان، انتظار کاهش شدید فعالیت‌ها را در آذرماه دارند.
به طور کلی در آبان ماه شرکت‌ها همچنان با کاهش شدید تقاضا به ویژه در بخش خدمات و کشاورزی و کاهش در میزان فروش روبه‌رو هستند. همانند ماه قبل کمبود نقدینگی و اتفاقات اخیر کشور در این روند کاهشی تاثیرگذار بوده است. از سوی دیگر روند صعود نرخ ارز با توجه به کمبود قدرت خرید مشتریان شرایط را برای فعالان اقتصادی مشکل می‌کند.
شاخص مدیران خرید در بخش صنعت
بر اساس داده‌های به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید صنعت (تعدیل فصلی نشده) در آبان ماه عدد ۴۹/۵۲ به دست آمده است که نشان می‌دهد فعالیت‌های بخش صنعت با رشد اندکی روبه‌رو بودند که شیب آن نسبت به مهرماه اندکی افزایش داشته است. در آبان همه مؤلفه‌های اصلی شامخ بخش صنعت به‌غیراز میزان سفارشات جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه عدد بیشتر از ۵۰ را ثبت کرده‌اند. در میان رشته فعالیت‌های صنعتی، صنایع پوشاک و چرم با بیشترین کاهش در مقدار شامخ روبه‌رو بوده‌اند.
شاخص مقدار تولید محصولات بخش صنعت در آبان ماه (۱۰/۵۴) تقریبا مشابه ماه قبل است و عدد شاخص بسیار جزئی نسبت به مهرماه (۸۶/۵۴) کمتر است. هرچند با توجه به کاهش شدید تقاضا مانند ماه قبل افزایش تولید منجر به افزایش موجودی انبار شده است.
شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در آبان ماه (۸۶/۴۹) برای دومین ماه پیاپی کاهشی است اما شدت آن نسبت به مهرماه کمتر است. به عقیده فعالان اقتصادی علاوه بر کمبود نقدینگی و کاهش قدرت خرید، صعود نرخ ارز و اتفاقات اخیر کشور و همچنین در برخی از فعالیت‌ها قطعی اینترنت نیز در کاهش تقاضا موثر بوده است.
شاخص موجودی مواد اولیه خریداری‌شده در آبان ماه (۸۱/۴۸) برای چهارمین ماه پیاپی کاهشی است و نسبت به مهرماه با شدت بیشتری کاهش داشته که همچنان نشان‌دهنده کمبود مواد اولیه است. به عقیده فعالان اقتصادی کمبود نقدینگی و افزایش نرخ ارز باعث شده تا بنگاه‌ها در تامین مواد اولیه با مشکل روبه‌رو باشند. شاخص میزان استخدام در آبان (۸۹/۵۲) نسبت به مهرماه اندکی افزایش داشته است.
این در حالی است که شاخص قیمت خرید مواد اولیه در آبان ماه (۹۹/۷۴) به بیشترین میزان ۵ ماهه اخیر رسیده است. افزایش شدید نرخ ارز در افزایش قیمت خرید مواد اولیه تاثیر داشته است. شاخص موجودی محصول نهایی در انبار در آبان ماه (۲۷/۵۳) همچنان افزایشی است، اگرچه شدت افزایش آن نسبت به مهرماه کمتر است. همچنان به دلیل پیشی گرفتن رشد تولید از رشد تقاضا و فروش، میزان موجودی انبار در این ماه نیز افزایش داشته است.
شاخص میزان صادرات کالا در آبان ماه (۷۳/۴۸) برای پنجمین ماه پیاپی همچنان روند کاهشی دارد و عدد آن تقریبا مشابه ماه قبل است.
شاخص قیمت محصولات تولیدشده در آبان ماه (۰۵/۵۳) افزایش داشته و به بیشترین مقدار ۵ ماهه اخیر از تیرماه رسیده است. به عقیده فعالان اقتصادی به دلیل کاهش میزان تقاضا، با وجود هزینه زیاد نهاده‌های تولید، همچنان محصولات خود را با سود کمتر به فروش می‌رسانند.
کاهش قدرت خرید مردم و افزایش موجودی انبارها
شاخص میزان فروش محصولات در آبان (۹۶/۴۹) برای پنجمین ماه پیاپی همچنان زیر ۵۰ ثبت شده اما در مقایسه با مهرماه با شدت کمتری کاهشی است. کاهش تقاضا و اتفاقات اخیر کشور باعث کاهش میزان فروش شرکت‌ها شده است.
شاخص انتظارات تولید در ماه آینده (۹۶/۵۹) تقریبا مشابه ماه قبل است به کمترین مقدار ۵ ماهه اخیر رسیده است. اگرچه همچنان نشان‌دهنده خوش‌بینی فعالان بخش صنعت برای آذرماه است.
به‌طور کلی در آبان ماه، در بخش صنعت همچنان شرکت‌ها با کمبود تقاضای ناشی از کاهش قدرت خرید و اتفاقات اخیر کشور روبه‌رو هستند و میزان فروش شرکت‌ها با کاهش روبه‌رو است که منجر به افزایش موجودی انبار شده است. از سوی دیگر، افزایش نرخ ارز و کمبود نقدینگی باعث شده تا شرکت‌ها در تامین مواد اولیه با مشکل روبه‌رو باشند.
مشکلات اصلی از دید برخی از فعالان اقتصادی در آبان ماه ۱۴۰۱
– افزایش قیمت مواد اولیه، قطعات یدکی و لوازم مورد نیاز و قیمت انرژی باعث افزایش هزینه‌های تولید شده است. (مواد شیمیایی)
– مسائل اجتماعی و نارضایتی‌ها در جامعه بر فروش شرکت‌ها تاثیر منفی گذاشته است و بسیاری از مشتریان برای خرید دست نگه داشته‌اند. از سوی دیگر روند صعودی نرخ ارز بر قیمت مواد اولیه تاثیر داشته است. (صنایع شیمیایی، صنایع فلزی و…)
– افزایش هزینه‌های مواد اولیه داخلی باعث افزایش هزینه تولید شده است، این در حالی است که قیمت محصولات وارداتی کمتر است و در نتیجه صنایع وابسته (فولادی) از محصولات وارداتی استفاده می‌کنند که این باعث کاهش سود شده است. (صنایع فرآورده‌های نفت و گاز)
– کمبود نقدینگی جهت تامین مواد اولیه در اکثر صنایع وجود دارد. (صنایع کانی غیرفلزی، صنایع فلزی و… )
– واردات محصولات مشابه از چین باعث کاهش فروش در بعضی از شرکت‌ها شده است. (صنایع کانی غیرفلزی)
– اختلال در اینترنت باعث کاهش فروش و ریزش مشتریان شده است. (صنایع چوب، کاغذ و مبلمان)
– اعتراضات اخیر در وضعیت مرزها و کاهش صادرات به عراق تاثیرگذار است. (صنایع ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی)
– خودروسازان برای افزایش تولید بر قطعه‌سازان فشار می‌آورند، اما قطعه‌سازان از طرفی با کمبود نیروی کار و از طرف دیگر با کمبود نقدینگی و منابع مالی مواجه هستند و فرآیند دریافت مطالبات به‌ویژه از زمانی که خودروساز از طریق سیستم بانکی و در قالب اعتبار اسنادی و تفاهمنامه، پول را به قطعه‌ساز می‌دهد، با توجه به عدم همکاری بانک‌ها در این مطالبه‌گری، تامین نقدینگی زمانبر شده است. (صنایع وسایل نقلیه و قطعات وابسته)
– وصول مطالبات از طرف شرکت نیروی برق با تاخیر روبه‌رو است که عدم ثبات نرخ ارز نیز این موضوع را تشدید کرده است. (صنایع فلزی)
