سکته مغزی چیست؟ علل، عوارض، پیشگیری و درمان آن

مجموعه: اخبار پزشکی

تاریخ انتشار : یکشنبه, ۱۸ خرداد ۱۴۰۴ ۱۱:۳۵

سکته مغزی عوارض مختلفی دارد که بستگی به شدت سکته مغزی دارد و سکته مغزی باعث ناتوانی های حرکتی و عملکردی می شود و همچنین سکته مغزی مشکلات روانی و شناختی پدید می آورد.

برای درمان سکته مغزی انواع درمان های پزشکی و توانبخشی وجود دارد، توانبخشی سکته مغزی که شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی می باشد جز مهم ترین درمان های سکته مغزی می باشد. کلینیک توانبخشی سکته مغزی نشاط به صورت تخصصی به توانبخشی و درمان بیماران سکته مغزی در سطح تهران می پردازد.

سکته مغزی یا همان قاتل خاموش که متاسفانه اکثر افراد جامعه شناختی در مورد آن ندارند و زمانی با سکته مغزی آشنا می شوند که خودشان یا کسی در اطرافیانشان دچار سکته مغزی شود، همین شناخت کافی نداشتن در مورد سکته مغزی باعث شده است که افراد جامعه اقدامات پیشگیری از سکته مغزی را جدی نگیرند و آمار سکته مغزی در جوامع امروزی رو به افزایش است و سالانه تعداد زیادی از افراد جامعه دچار سکته مغزی شوند و سکته مغزی یکی از چند مورد اول دلایل مرگ و میر در اکثر جوامع می باشد، از این رو می بایست بدانیم که سکته مغزی چیست و در مورد علل، عوارض و همچنین در مورد نحوه ی پیشگیری از سکته مغزی و روش های درمان سکته مغزی اطلاعات کافی را داشته باشیم.

سکته مغزی به صورت ناگهانی اتفاق می افتد و اکثر افرادی که دچار سکته مغزی شده اند تا چند ساعت قبل از حمله ی سکته مغزی حالت نرمال و طبیعی داشته اند و سکته مغزی خبر نمی دهد که چه زمانی قرار است اتفاق بیافتد و بعضی بیماران سکته مغزی شب و هنگام خواب دچار سکته مغزی شده اند. هر کسی که علل زمینه ای سکته مغزی را داشته باشد امکان دارد که دچار سکته مغزی شود و بسیاری از بیماران سکته مغزی هیچ وقت فکر نمی کردند که روزی دچار سکته مغزی شوند.

سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی یعنی آسیب یا مرگ سلول های مغزی در اثر نرسیدن جریان خون به یک ناحیه از مغز و در نتیجه نرسیدن اکسیژن و مواد مغذی به سلول های مغزی. سلول های مغزی اگر خونرسانی کامل نداشته باشند دچار آسیب یا حتی مرگ می شوند و وظایف و عملکرد مغز به عنوان مرکز پردازش و کنترل اعمال بدن دچار اختلال می شود. سکته مغزی چند نوع می باشد که در زیر انواع سکته مغزی را برایتان آورده ایم:

سکته مغزی از نوع لخته ی خون یا سکته مغزی ایسکمیک

زمانی که لخته ی خونی در مسیر خونرسانی مغز وجود داشته باشد و باعث انسداد مسیر خونرسانی مغزی شود، سکته مغزی از نوع لخته ی خون و یا سکته مغزی ایسکمیک اتفاق می افتد. اکثر سکته مغزی هایی که اتفاق می افتد از نوع سکته مغزی ایسکمیک می باشند.

سکته مغزی از نوع پارگی رگ های مغزی و خونریزی مغزی و یا سکته مغزی هموراژیک

زمانی که در مسیر خونرسانی مغزی، رگ های خونی مغز دچار پارگی رگ شوند و خونریزی مغزی اتفاق بیافتد، باعث می شود که خونرسانی مغز مختل شود و به یک ناحیه از مغز خون نرسد و در نتیجه سلول های مغزی دچار آسیب و مرگ شوند و علائم سکته مغزی در بدن آشکار شوند.

سکته مغزی کوچک و یا سکته مغزی گذرا(TIA)

سکته مغزی گذرا زمانی اتفاق می افتد که به صورت موقت جریان خون به مغز مختل شود و در اکثر مواقع دلیل این قطع جریان خون وجود لخته ی خون می باشد که به سرعت برطرف می شود. سکته مغزی گذرا همان علائم سکته مغزی را ایجاد می کنند ولی این علائم موقتی می باشند و بعد گذشت یک مدت برطرف می شود، سکته مغزی های کوچک همانند هشدار می باشند و خبر از وقوع سکته مغزی های شدیدتر در آینده می دهند و اکثر کسانی که سکته مغزی کوچک را تجربه کرده اند، در آینده دچار سکته مغزی شدیدتر شده اند. از این رو زمانی که سکته مغزی گذرا افتاد می بایست فرد اقدامات پیشگیرانه را انجام دهد و اگر بیماری زمینه ای دارد که باعث سکته مغزی  در وی می شود را سریعا کنترل و درمان کند.

نحوه تشخیص سکته مغزی؟

برای اینکه تشخیص دهیم سکته مغزی اتفاق افتاده است یا نه باید به علائم فرد توجه کنیم و با گرفتن تست FAST می توانیم تشخیص دهیم که سکته مغزی اتفاق افتاده است و بهترین کاری که می توانیم انجام دهیم این است که سریعا با اورژانس تماس بگیریم و فرد را به مراکز درمانی برای اقدامات و درمان های اورژانسی انتقال دهیم. تستی که با آن سکته مغزی را تشخیص می دهند تست FAST نام دارد و نحوه گرفتن تست تشخیص سکته مغزی به شکل زیر است:

F: به صورت و حالت چهره ی فرد نگاه می کنیم و در صورت کجی صورت این مورد مثبت می باشد.

A: از فرد می خواهیم که دست خورد را بلند کند و درصورتی که یکی از دست ها حرکت نکرد این مورد نیز مثبت می شود.

S: از فرد سوال می کنیم و در صورتی که نتواننست صحبت کند و یا نامفهوم صحبت کرد این مورد نیز نشانه ی سکته مغزی است.

T: زمان بسیار مهم است و در صورت مثبت بودن موارد بالا سریعا اورژانس را خبر می کنیم و فرد را به مراکز درمانی انتقال می دهیم.

علل سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی علل متفاوتی می تواند داشته باشد و ما در زیر از اصلی ترین دلایلی که باعث سکته مغزی می شود را برایتان آورده ایم:

• فشار خون بالا

• غلظت خون بالا

• مشکلات قلبی و عروقی

• چاقی و عدم تحرک کافی

• رژیم غذایی ناسالم

• استرس و فشارهای روانی 

• استعمال دخانیات و مشروبات الکلی

• زمینه ی ارثی

• جنسیت(احتمال سکته مغزی در آقایان بیشتر می باشد)

• عوارض برخی داروها

• قند خون بالا و بیماری دیابت

علائم و عوارض بعد از سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی می تواند عوارض و مشکلات فراوانی را در بیماران ایجاد کند که بستگی به شدت سکته مغزی دارد و اینکه سکته مغزی در کدام ناحیه از مغز اتفاق افتاده و وسعت آسیب مغز در سکته مغزی چقدر می باشد، با توجه به این موارد عوارض سکته مغزی متفاوت است و ما در زیر مهم ترین عوارض و مشکلات پس از سکته مغزی را برایتان آورده ایم:

• فلجی و بی حرکتی یک سمت بدن

• ناتوانی در ایستادن و راه رفتن

• بی حرکتی دست و انگشتان

• مشکلات گفتاری و تکلم

• مشکلات بلع و غذا خوردن

• عدم کنترل ادرار و مدفوع

• اختلالات شناختی و مشکلات حافظه

• اسپاسم و گرفتگی عضلات و اندام ها

• مشکلات حسی

• مشکلات بینایی و تاری دید و دوبینی

پیشگیری از سکته مغزی

یکی از مهم ترین جملاتی که در حیطه ی پزشکی وجود دارد این است که همیشه پیشگیری بهتر از درمان می باشد، این جمله در مورد سکته مغزی نیز صدق می کند و پیشگیری از سکته مغزی بسیار مهم می باشد زیرا سکته مغزی صدمات فراوانی را به افراد وارد می کند و در موارد حتی زندگی افراد را به مخاطره می اندازد. متاسفانه سالانه افراد زیادی به دلیل سکته مغزی فوت می کنند و سکته مغزی یکی از اصلی ترین دلایل مرگ و میر در جوامع می باشد. به گفته پزشکان اکثر سکته مغزی ها قابل پیشگیری هستند و با رعایت نکات ساده از بروز بسیاری از سکته مغزی ها می توان جلوگیری کرد.

برای پیشگیری از سکته مغزی می بایست افرادی که یکی یا چند مورد از دلایل سکته مغزی را دارند می بایست این موارد را کنترل کنند، به عنوان مثال افرادی که فشار خون بالا دارند یا دیابت دارند می بایست به طور مداوم بیماری خود را کنترل و در سطح نرمال نگه دارند و یا افرادی که سبک زندگی ناسالم دارند و رژیم غذایی ناسالم دارند و دخانیات و الکل مصرف می کنند می بایست تغییری در سبک زندگی و رژیم غذایی خود بدهند تا این موارد باعث سکته مغزی در آنها نشود. همچنین افرادی که استرس و اضطراب دارند و یا فشارهای روانی زیادی را تحمل می کنند می بایست این مشکلات روحی و روانی را در خود درمان کنند تا دچار سکته مغزی نشوند.

درمان سکته مغزی چیست؟

درمان سکته مغزی یک کار تیمی بین پزشکان و پرستاران  و کادر درمان می باشد. درمان سکته مغزی یک پروسه ی طولانی مدت می باشد و زمان طلایی درمان سکته مغزی بین 3 الی 6 ماه نخست بعد از سکته مغزی می باشد و در این مدت زمان درمان و بهبودی پیس از سکته مغزی بهتر و سریع تر می باشد و در این بازه ی زمانی مشکلات بعد از سکته مغزی راحت تر درمان می شود. در زیر درمان های اصلی سکته مغزی را برایتان آورده ایم:

درمان های اورژانسی سکته مغزی

در لحظات اولیه سکته مغزی می بایست سریعا با اورژانس تماس بگیریم و بیمار سکته مغزی را به مراکز درمانی انتقال دهیم تا درمان های اورژانسی در بیمارستان انجام شود تا از شدت عوارض سکته مغزی کاسته شود و وضعیت سلامت بیمار سکته مغزی به حالت طبیعی برسد و از مرگ بعد از سکته مغزی جلوگیری شود.

درمان های پزشکی سکته مغزی

پس از درمان های اورژانسی و اقدامات اولیه پس از سکته مغزی و طبیعی شدن وضعیت سلامتی، بیمار سکته مغزی توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب ویزیت می شود، بعضی افراد بعد از سکته مغزی نیاز به جراحی مغز دارند و در صورت تشخیص پزشک مغز و اعصاب باید عمل جراحی سر را انجام دهند.

درمان های دارویی سکته مغزی

پزشک متخصص مغز و اعصاب بعد از ویزیت بیمار سکته مغزی داروهای درمان سکته مغزی را برای وی تجویز می کند و این دارو ها متناسب با وضعیت و شدت سکته مغزی بیماران می باشد و بیمار سکته مغزی به صورت دوره ای باید توسط متخصص مغز و اعصاب ویزیت شود و در صورت نیاز داروهای وی تغییر داده شود و یا دوز داروها کم و زیاد شود.

توانبخشی سکته مغزی

سکته مغزی ناتوانی های حرکتی و عملکردی بسیاری ایجاد می کند و برای اینکه این ناتوانی های جسمی و حرکتی برطرف شود باید توانبخشی سکته مغزی انجام شود و تمرینات و ورزش های توانبخشی سکته مغزی باعث می شود بیمار سکته مغزی توانایی های حرکتی خود را بازیابی کند.

توانبخشی سکته مغزی شامل فیزیوتراپی و کاردرمانی می شود و برای درمان مشکلات حرکتی سکته مغزی باید هر دوی این درمان ها در کنار هم انجام شود به عنوان مثال بیماری که توانایی راه رفتن ندارد به کمک تمرینات فیزیوتراپی و تمرینات کاردرمانی راه رفتن را به دست می آورد و توانبخشی در روند بهبودی بیمار سکته مغزی نقش اساسی را ایفا می کند.

همچنین بیمارانی که مشکلات گفتاری و مشکلات غذا خوردن دارند می بایست گفتاردرمانی انجام دهند و به کمک متد ها و تمرینات گفتاردرمانی، مشکلات مربوط به گفتار و بلع را در خود درمان کنند.

سایر روش های درمانی سکته مغزی شامل موارد زیر است:

• ماساژدرمانی

• تحریک مغناطیسی مغز

• طب سنتی 

• طب سوزنی

• زالودرمانی

• آب درمانی

مرکز درمان سکته مغزی

برای درمان سکته مغزی می بایست پزشکان و کادر درمانی متخصص و با تجربه در این زمینه باشد و درمان سکته مغزی امری پیچیده و تخصصی می باشد و نیاز است که به صورت تخصصی بر روی بیمار سکته مغزی کار شود تا بهترین نتیجه ی درمانی و بهبودی حداکثری بعد از سکته مغزی بعمل آید، کلینیک توانبخشی سکته مغزی نشاط به صورت تخصصی در حیطه ی سکته مغزی فعالیت می کند و به بیماران سکته مغزی در سطح تهران خدمات توانبخشی از قبیل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی در کلینیک خدمات درمانی و توانبخشی ارائه می دهد و تا کنون بیماران بسیاری توسط مرکز توانبخشی سکته مغزی نشاط درمان شده اند.

همچنین کلینک توانبخشی و درمان سکته مغزی نشاط به آن دسته از بیمارانی که توانایی مراجعه حضوری به کلینیک ما را ندارند خدمات توانبخشی و درمان در منزل از قبیل، فیزیوتراپی در منزل، کاردرمانی در منزل و گفتاردرمانی در منزل در سطح تهران ارائه می دهد.