بچه ها از چه سنی باید تنها بخوابند؟
- مجموعه: روانشناسی کودکان
بچه از چند سالگی باید تنها بخوابد
سن تنها خوابیدن کودک
کودک از چند سالگی باید جدا بخوابد؟
تولد کودک به سه دوره تقسیم میشود: ابتدا به دنیا آمدن اوست. دومین دوره ادراک خود کودک است یعنی اینکه کودک خود متوجه میشود که موجودی جدا از مادر است. این مرحله در چند هفته اول پس از زایمان و با رشد سیستم عصبی رخ می دهد. دوره سوم، تولد اجتماعی کودک است که در آن کودک با اجتماع مواجه میشود. اجتماع اولیه هم مسلما والدین و خواهر و برادر است و بعد مدرسه.
توصیه به جدا خوابیدن، به تولد اجتماعی کودک كمک می‌كند و چنانچه این کار در زمان مناسب انجام نشود، پیوستگی بیمارگونه‌ای در کودک به وجود می آورد که در آن مرتب احتیاج به فرد دیگری دارد.
سن تنها خوابیدن کودک
جدا كردن اتاق كودک از والدین
همراهی مادر
نخستین چیزی كه برای جدا كردن اتاق كودک از والدین احتیاج است، همراهی والدین به خصوص مادر خانواده است. آرامش مادرانه بدون تردید به حل هرچه زودتر این مشكل كمك خواهد كرد. نباید از یاد برد كه در جدا نشدن کودک و والدین یک میل دوطرفه وجود دارد؛ یعنی همان گونه که کودک نمی‌خواهد از والدینش جدا شود، والدین نیز چندان میل چندانی به جدا کردن او ندارند، پس باید این بررسی شود و مادران بدانند که برای سلامت کودک لازم است این اتفاق بیفتد.
برخی از مادران نیز از روی اهمالی این كار را انجام نمی دهند و به جای روبرو شدن با واكنش‌های كودك به این جدایی، ترجیح می‌دهند صورت‌مسئله را پاك كنند. ولی باید دقت كرد كه هر چیزی هزینه‌ای دارد و باید قدری نیز زحمت کشید.
نخست اعتماد، سپس خودمختاری
دو دوره مهم در دو دورره زمانی تولد تا ۲ سالگی و بعد از آن ۲ تا ۴ سالگی وجود دارد. در دوره اول اعتماد کودک شکل می‌گیرد. به این شکل که والدین همیشه دردسترس هستند و امنیت مناسبی را برای او برقرار میکنند. مرحله دوم خودمختاری است. به این صورت که کودک حس میکند فضای شخصی خود را دارد. این دو مرحله با جدا خوابیدن رابطه مستقیم دارد و این روشهای تربیتی است که به کودک این حس را میدهد چون کودک از اول با یک ذخیره ژنتیک معینی به دنیا آمده و باقی رفتارهای او باتوجه به اصول تربیتی كه به او فهمانده میشود ساخته میشود.
جدا کردن نوزاد پیش از ۶ماهگی ممنوع!
به چند علت اصلان توصیه نمی‌شود کودک زیر ۶ ماهگی از والدین جدا شود. نیاز او به تغذیه شبانه، حس امنیت و البته آسیب‌پذیر بودن نوزاد در ماه‌های پس از تولد، بهترین علت برای بودن او در كنار پدر و مادر است. در سال اول تولد، نگرانی‌هایی در مورد سندرم مرگ ناگهانی شیرخواران وجود دارد که در آن کودک امکان دارد دچار مشکل تنفسی شده و نتواند نفس بکشد و همین مسئله باعث مرگش شود. به همین علت باید محل خواب او در دید والدین باشد. از طرف دیگر مادران چون نسبت به فرزندان‌شان حساس هستند اغلب هوشیار می‌خوابند، پس در صورت پیدا شدن مشکل زودتر اقدام می کنند.
از چه سنی اتاق کودک را جدا کنیم
علل جدا نخوابیدن کودک
اضطراب جدایی
اضطراب جدایی، در نوزادان و کودکان خیلی متداول است. نوزادان اغلب از ۴ یا ۵ ماهگی به مرحله دوام یا پایداری شئ میرسند یعنی متوجه میشوند که شئ یا شخصی که مدام در کنار آنها بود، اکنون نیست و امکان دارد این مسئله آنها را ناآرام و آشفته کند. به همین علت چنانچه نوزاد جدا را بخوابانید و از او دور شوید، او گریه میکند تا هنگامی که شما بازگردید و او را در آغوش بگیرید. چنانچه وقت خوابیدن نوزاد باشد یا نوزاد گرسنه یا بیمار باشد امکان دارد اضطراب جدایی و ناآرامی‌ها بیشتر و شدیدتر میشوند. در خیلی از کودکان نوپا پس از ۴ یا ۵ ماهگی، اضطراب جدایی برطرف میشود.
چطور اضطراب جدایی را کمتر کنیم؟
- تلاش کنید پیش از خداحافظی از کودک، به او محبت و توجه زیادی بکنید، چند دقیقه در کنارش بنشینید، او را در آغوش بگیرید و ببوسید. برای کودک یک عروسک یا بالش کوچک تهیه کنید و هنگامی که از او جدا میشوید، آن عروسک یا بالش را به کودک بدهید تا در آغوش بگیرد.
- برای کودک توضیح دهید که الآن زمان خواب است و تا چند ساعت دیگر هنگامی که صبح شد، شما بازمی‌گردید. چنانچه برای کودک توضیح دهید، او مطمئن خواهد شد که شما برمی‌گردید و جدایی و دوری‌تان همیشگی یا طولانی مدت نیست، پس اضطرابش کاهش می یابد.
- چنانچه قرار است به سفر کاری بروید، به جای اینکه بگویید:«من سه روز دیگر برمی‌گردم.»، بگویید:«سه شب بخوابی، من برمی‌گردم.»
- در طول روز تمرین کنید. در طول روز که همراه کودک در اتاق مشغول بازی هستید، بعضی اوقات از اتاق بیرون بیایید و او را تنها بگذارید تا به تنهایی و دور شدن از شما به تدریج عادت کند. ولی پیش از ترک اتاق برایش توضیح دهید که:«من برم غذا رو آماده کنم. زود میام.»
- به قول‌تان عمل کنید. چنانچه میگویید «زود میام»، یا «چند دقیقه بعد میام» واقعا به قول‌تان عمل کنید و زود نزد کودک برگردید. چنانچه دوری از شما به جای چند دقیقه، چند ساعت طول بکشد، کودک نگران و مضطرب میشود.
کودک از چند سالگی باید جدا بخوابد
- آخر هفته‌ها بگذارید شخص قابل اعتماد دیگری مثلا مادربزرگ یا خاله، به مدت یک یا دو ساعت از کودک شما مراقبت کنند تا کودک دوری از شما را یاد بگیرد و بتواند با فرد قابل اعتماد دیگری نیز وقت بگذراند.
- در اتاق یکسان ولی در جای دیگر بخوابید. چنانچه کودکتان نسبت به جدا خوابیدن مقاومت زیادی نشان میدهد، میتوانید به مدت چند روز در اتاق یکسان ولی در جاهای متفاوت بخوابید. به طور مثال فرزندتان را روی تخت خودش بخوابانید ولی خودتان روز زمین بخوابید.
- پیش از خواب مراحل خاصی را طی کنید. به فرزندتان آموزش دهید که پیش از خواب باید مراحل ویزه ای را طی کند. اول مسواک بزند، موهایش را شانه کند، لباس‌هایش را بپوشد، چراغ مخصوص خواب را روشن کند و بعد بخوابد.
- قاطع باشید. چنانچه فرزندتان به اتاق شما آمد و گفت که ترسیده، خواب بدی دیده و میخواهد در کنار شما بخوابد، اشکالی ندارد ولی قاطع باشید و اجازه ندهید هر روز به بهانه‌ای این کار را تکرار کند. چنانچه میبینید همیشه این اتفاق تکرار میشود، فرزندتان را در آغوش بگیرید و ببوسید، با لحن صدای ملایم و آرام به او دلگرمی بدهید، سپس او را به اتاق خودش ببرید تا بخوابد. میتوانید چند دقیقه در کنار او بنشینید تا به خواب برود. مهم این است که کودکتان عادت کند در هر شرایطی باید در اتاق خودش بخوابد.
- به کودکتان پاداش بدهید. هنگامی که فرزندتان موفق شد چند شب به تنهایی بخوابد، به عنوان پاداش، برایش ناهار یا شامی که دوست دارد را درست کنید یا یک عروسک هدیه بخرید. تاکید کنید که این ناهار یا شام خاص یا این عروسک که برایش خریدید، پاداشی است برای تنها خوابیدن او، ولی پاداش دادن را بیش از اندازه تکرار نکنید. این کار را فقط در یک یا دو روز اولی که فرزندتان موفق شد تنها بخوابد، انجام دهید.
- وسایلی که خواب کودک را مختل میکنند را از اتاقش خارج کنید. برای استفاده از تلویزیون، موبایل یا تبلت برای کودک خود محدودیت زمانی مشخص کنید. پیش از خواب نگذارید کودکتان با وسایل الکترونیکی بازی کنند یا کارتون ببینند چون این وسایل، سبب بیدار و فعال نگه داشتن مغز و ایجاد اختلال در خواب کودک میشوند. پیش از خواب، کارهای آرامش‌بخشی مانند پخش کردن موسیقی ملایم، کتاب خواندن و… همراه کودک خود انجام دهید تا مغز او آماده خواب شود. حتما پیش از خواب، هرگونه وسایل الکترونیکی را از اتاق او بیرون بیاورید.
- با تهدید و زورگویی فرزندتان را جدا نخوابانید. هیچ وقت از زورگویی و تهدید برای جدا خواباندن کودک استفاده نکنید. کودک نباید حس بدی نسبت به خوابیدن داشته باشد چون امکان دارد اثرات آن تا بزرگسالی ادامه داشته باشد و سبب شود او نتواند خواب باکیفیتی داشته باشد یا دچار بی‌خوابی شود.
گردآروی: بخش روانشناسی بیتوته
