چگونه از آزمون های فرافکن برای بررسی شخصیت استفاده می شود؟



مقایسه آزمون های عینی و فرافکن, آزمون فرافکن آنلاین, آزمون فرافکنی در روش تحقیق

تعریف آزمون های فرافکن

 

آزمون های فرافکن: ابزاری برای سنجش بخش های پنهان و ناخودآگاه ذهن

آزمون های فرافکن تست های شخصیت شناسی هستند که روان شناسان با استفاده از تصاویر مبهم یا داستان سازی درباره صحنه ها یا نقاشی کشیدن ، ویژگی های شخصیتی نهفته فرد را مورد بررسی قرار می دهند. 

آزمون های فرافکن ( به انگلیسی : Projective Tests ) نوعی تست شخصیت هستند که در آن فرد باید به صحنه ها ،  کلمات یا تصاویر مبهم نگاه کند و به سوالاتی که از او می شود پاسخ دهد. در برخی موارد از فرد خواسته می شود که نقاشی بکشد. 

انواع مختلفی از آزمون های فرا فکن تصویری وجود دارد که امروزه مورد استفاده قرار می گیرند مثل لکه های جوهر ، خانه ، درخت و شکل انسان . 

 

تست های فرافکن محدودیت سنی ندارند ولی معمولا از تست های گرافیکی و نقاشی برای کودکان استفاده می شود و از آزمون رورشاخ و درک موضوعی برای بزرگسالان استفاده می شود. 

 

در این مقاله آزمون های فرافکن را به شما معرفی می کنیم و نحوه کار آن ها و انواع طبقه بندیتست های تصویری مختلف و نمونه های گرافیکی را با شما در میان می گذاریم و مزایا و معایب آن ها را با هم بررسی می کنیم و حتی کارکرد آن ها در آزمون های استخدامی و مصاحبه های کاری را با هم بررسی می کنیم. 

 

آزمون فرافکن چیست؟

در تست های فرافکن یا Projective Tests بر خلاف آزمون های عینی ، پاسخ ها بسیار متفاوتند و هیچ پاسخ صحیح یا غلطی برایشان وجود ندارد. 

آزمون های فرافکن بر اساس مکتب روانکاوی بنا شده است که عقیده دارد افکار دارای افکار و انگیزه های ناخودآگاه هستند که از طریق تفسیر پاسخ های ازمون های فرافکن میتوان احساسات ، درگیری ها و خواسته های ناخودآگاه فرد که باعث ایجاد مشکل شده اند را آشکار کرد. 

 

با وجودی که آموزش های گسترده و دستورالعمل های زیادی برای تصحیح تست های فرافکن وجود دارد ولی ممکن است دو متخصص مختلف با توجه به تجربیات متفاوتی که دارند از یک آزمونن به نتیجه متفاوتی برسند که در آزمون های عینی غیر ممکن است. 

 

هدف از آزمون های فرافکنی ، شناخت ساختار و عملکرد فرد و کشف احساسات یا تعارضات درونی فرد با توجه به پاسخ هایی است که به طرح های مختلف می دهد و بر اساس آن روان درمان گر می تواند با دقت بیشتری روی هدایت فرد کار کند. 

 

با وجود اختلاف نظری که در مورد استفاده از تست های تصویری وجود دارد ولی هنوز هم کاربرد گسترده ای در زمینه های بالینی و ارزیابی مجرمان در پزشک قانونی دارد. 

در واقع تست رورشاخ  یا لکه های جوهر سومین آزمون پر استفاده بین روانشناسان اسپانیایی است. 

 

با این که آزمون های فرافکن تفاوت زیادی با هم دارند ولی مفروضات اساسی آن ها مشترک است از جمله :

1 - فرد دارای شخصیت پایه و پایدار است . این سازه از ابعاد ، ویژگی ها یا سازه هایی تشکیل شده که به صورت منحصر به فرد سازماندهی شده اند که میتواند این سازماندهی را از طریق پاسخ به آزمون های تصویری مورد مطالعه قرار داد. 

 

2 - بین غیرقابل مشاهده بودن ساختار درونی و تظاهرات رفتاری فرد ، رابطه ای وجود دارد که همین امر باعث می شود تجزیه تحلیل ساختار درونی امکان پیش بینی رفتار بیرونی فرد در آینده را فراهم کند.

 

3 - هر پاسخی به آزمون های فرافکن قابل توجه است و به عنوان نشانه ای از شخصیت فرد در نظر گرفته می شود. 

 

4 - هر چه ویژگی های ازمون فرافکنی مبهم تر باشد ، شخصیت فرد بیشتر منعکس می شود. 

 

5 - فرد از ارتباط بین پاسخ های خود و تفسیر دنیای درونش آگاه نیست بنابراین ارائه اطلاعات نادرست کار دشواری می شود. 

 

6 - تحلیل پاسخ ها جهانی است. 

 

تست فرافکنی HTP, آزمون فرافکن زوجی, آزمون های فرافکن

آزمون های فرافکن نقاشی شکل انسان

 

روش کار آزمون های فرافکن

در آزمون های فرافکنی ، شرکت کننده باید به محرک های بسیار مبهم مثل تصاویر ، کلمات و غیره پاسخ دهد. 

پاسخ ها اغلب ساختاری ندارند و گزینه ای برای  علامت زدن وجود ندارد ولی می توانید اولین چیزی که به ذهنتان می رسد را بگویید. 

 

هر چه پرسش ها و پاسخ ها ساختارمند تر باشند ، ذهن خود اگاه دخالت بیشتری داشته و بهتر می تواند نتیجه را پنهان کند بنابراین کلید اصلی آزمون های فرافکنی ، ابهام محرک است. با توجه به نظریه زیربنایی آزمون ، هر چه ابهام بیشتر باشد بیشتر میتواند دنیای درونی مراجعه کننده را منعکس کنند.

 

در آزمون های شخصیت شناسی عینی در اغلب موارد فرد می تواند پاسخ های قابل قبول و مطلوب از نظر اجتماع را تشخیص دهد بنابراین حتی با وجود ارزیابی علت این مطلوبیت ها باز هم پاسخ ها گمراه کننده خواهد شد. 

 

به عقیده طرفداران آزمون های فرافکن ، زمانی که فرد در معرض سوالات و محرک های مبهم قرار می گیرد نمی داند چه پاسخی از نظر اجتماعی مطلوب است و جعل پاسخ بسیار دشوار خواهد شد بنابراین بر اساس عمیق ترین انگیزه ها و نگرش خود پاسخ می دهد. 

 

انواع آزمون های فرافکن

تست های فرافکن را میتوان به صورت زیر طبقه بندی کرد :

 

• ساختاری : مطالب بصری بسیار انتزاعی به فرد نشان داده می شود که فرد باید چیزی که در تصویر می بیند را بیان مثل تست رور شاخ یا Rorschach .

 

• موضوعی : مطالب بصری با درجات توصیفی مختلف با محتوای انسانی یا غیر انسانی که باید در مورد آن ها داستانی تعریف شود مثل تست تات یا TAT .

 

• اظهاری : دستورالعمل هایی برای نقاشی کشیدن مثل تست درخت، شکل انسان و خانه. 

 

• ساختاری : مواد بتنی به سوژه داده می شود و از او خواسته می شود چیزی بسازد. 

 

• مصاحبت : سوژه باید به صورت شفاهی در یک گفتگو شرکت کند یا کلمات را کامل کند یا عبارات و داستان ها را بر اساس دستورالعملی که داده شده کامل نماید. 

 

در ادامه متداول ترین تست های فرافکن را به طور مختصر برایتان توضیح می دهیم :

 

آزمون های فرافکن, انواع آزمون های فرافکن, تست شخصیت

آزمون های فرافکن لکه های جوهر رورشاخ

 

آزمون فرافکن رورشاخ

لکه های جوهر رورشاخ ( به انگلیسی : Rorschach ink stains ) یکی از اولین آزمایش های تصویری ساخته شده است که همچنان کاربرد گسترده ای دارد. این آزمون توسط روانپزشک سوئیسی هرمان رورشاخ در سال 1921 طراحی شد. 

 

این آزمون شامل 10 کارت مختلف با لکه های جوهر مبهم است و از شرکت کننده خواسته می شود تصویری که روی کارت ها می بیند را بگوید و کدام ویژگی تصویر باعث شده که چنین فکری بنماید. 

 

برای تجزیه و تحلیل نهایی تست رورشاخ ، پاسخ ها به صورت کامل نوشته شده یا ضبط می شوند. ژست ها ، لحن صدا و سایر واکنش ها هنگام پاسخ دادن در نظر گرفته می شود.

 

آزمون درک موضوعی TAT

در آزمون درک موضوعی یا TAT ( به انگلیسی : Thematic Apperception Test ) از فرد خواسته می شود که مجموعه ای از تصاویر را مشاهده کند و برای هر کدام داستانی بگوید و سعی کند آنچه که اتفاق افتاده است و آنچه که در حال رخ دادن است و آنچه قرار است در آینده اتفاق بیوفتد را بازسازی کند. همچنین فرد باید نحوه تفکر و احساس سخصیت های مختلف را توصیف نماید. 

 

روانشناس  براساس نیازها ، انگیزه ها و اضطراب های شخصیت اصلی و چگونگی پایان داستان به آزمون نمره می دهد. 

براساس کتابچه راهنمای تست TAT ، این تکنیک به مشاور امکان میدهد ، تکانه ها ، عواطف ، احساسات و درگیری های فرد را بشناسد و جنبه ها یا گرایش های بازدارنده و زمینه ای فرد که از آن ها مطلع نیست را تشخیص دهد.

 

این آزمون مبتنی بر این است که افراد با مشاهده تصاویر ، داستان هایی را خلق می کنند که با تجربیات گذشته ، تمایلات ، احساسات یا نیاز های فعلی به صورت خودآگاه و ناخودآگاه مرتبط است. 

 

انواع آزمون های فرافکن, تست شخصیت, آزمون فرافکن چیست

آزمون های فرافکن درک موضوعی TAT و داستان سرایی در مورد تصاویر

 

آزمون های تصویری بیانی یا گرافیکی

مانند سایر آزمون های تصویری ، آزمون های بیانی به  دلیل عدم اعتبار مورد انتقاد زیاد هستند. تست های نقاشی در این گروه قرار می گیرند . برخی از روان شناسان معتقدند که جنبه های خاصی از نقاشی نشان دهنده گرایش های نوان شناختی خاص است و برخی دیگر معتقدند نقاشی به دلیل این که وابستگی زیادی به مهارت فردی دارد قابل استناد نیست. 

 

در این آزمون ها ویژگی های خاص طرح در نظر گرفته می شود و آزمونگر کاری به کیفیت و مهارت نقاشی ندارد.  متداول ترین تست های گرافیکی عبارتند از :

 

• تست فرافکنی درخت : این تست اطلاعاتی در مورد دیدگاه فرد نسبت به خود ، منابع و ساختار شخصیتش به ما میدهد و با نگاه کردن به شکل تنه ، ریشه ، خاک ، میوه ها ، شاخه ها ، برگ ها و گره های چوب ارزیابی می شود. 

 

• تست فرافکنی شکل انسان : طرح کشیده شده با توجه به اندازه قسمتهای مختلف بدن ، ویژگی های خاص ، سطح جزئیات و شکل کلی ارزیابی می شود. از این  تست معمولا برای اندازه گیری هوش کودکان استفاده می شد که البته با مقایسه با تست هوش وکسلر متوجه شدند که ارتباط کمی بین این دو وجود دارد بنابراین روان شناسان برای تست هوش دیگر از این آزمون استفاده نمی کنند. 

 

• آزمون فرافکن تصویر حیوان : حیوان  میتواند نشان دهنده انگیزه ها و خواسته های ناخودآگاه ما باشد. از این تست معمولا زمانی استفاده می شود که آزمون شکل انسان باعث مضطرب شدن سوژه شود یا این که توانایی ترسیم شکل انسان را نداشته باشند.

 

از فرد خواسته می شود که حیوانی را به دلخواه بکشد و سپس نام ، سن ، جنس و نوع حیوان را بنویسد. ممکن است از سوژه خواسته شود که لیستی از حیوانات دیگری که به آن ها فکر کرده یا دوست دارد تهیه کند و در نهایت داستانی در مورد آن حیوان تعریف کند. 

 

تست فرافکنی HTP

تست فرافکنی HTP یا تست خانه – درخت – فرد ( به انگلیسی : Projective Test Home – Tree – Person ) شباهت زیادی به تست های گرافیکی قبلی دارد .

در این تست آزمونگر از سوژه میخواهد خانه ، درخت و یک شخص را تسیم کنید و سوالاتی در این مورد می پرسد. مثلا : 

 

شخص : این شخص کیست ، چند ساله است ، چه کاری را بهتر انجام می دهد ، چه چیزی را کمتر دوست دارد، چه کسی را دوست دارد ، آیا کسی به او صدمه زده است.

 

خانه : چه کسی در آن زندگی می کند، آیا خوشحال است ؟ داخل خانه چیست ؟ شب ها چگونه است. 

 

درخت : چه نوع درختی است، چند ساله است ، چه فصلی است ، کسی سعی کرده آن را قطع کند ؟ کسی آبیاری اش می کند ؟ نور کافی برای رشد دارد ؟

 

تست فرافکن خانواده

تست گرافیکی خانواده ، روشی برای شناخت روابط  درون خانواده ، جایگاه هر کدام از اعضا ، نقش آن ها و نحوه برخورد هر کدام با سوژه است. در این آزمون جنبه هایی مثل وابستگی ، رقابت ، تعارض و دلبستگی ارزیابی می شود. 

موقعیت هر کدام از اعضا در نقاشی ، غیبت یکی از اعضا ، مطابقت با واقعیت ، عدم وجود اعضای بدن و غیر را بررسی می کند. 

 

آزمون خانواده جنبشی

آزمون خانواده جنبشی یا سینتیک برای بسط آزمون  خانواده گرافیکی انجام می شود و شامل ترسیم خود و خانواده در حال انجام کاری است.

 

آزمون فرافکن زوجی

از این آزمون برای ارزیابی نوع پیوند بین دو نفر استفاده می شود همچنین تصویری را که فرد از خود و دیگری دارد ، ارزیابی می کند. در این آزمون شرایط فعلی ، موقعیت های گذشته یا موقعیت های ایده آل به تصویر کشیده می شوند و از همه آن ها برای کشف تجبیات  متضاد احتمالی استفاده می شود.   

 

در این آزمون از فرد میخواهند که هر دو نفر را در یک برگه بکشد یعدا از او خواسته می شود که نام و سن آنها را بگوید و داستانی با این دو نفر بسازد و به این داستان ، عنوان بدهد. 

سپس سوالاتی در مورد این زوج از سوژه پرسیده می شود مثلا چه چیزی آنها را به هم نزدیک کرده یا چه چیزی می تواند آن ها را از هم جدا کند. 

 

تست تصویرسازی فردی زیر باران

در این تست از سوژه خواسته می شود که فردی را زیر باران ترسیم کند. این تست میتواند در ارزیابی سطوح افسردگی و مدیریت استرس موثر باشد. 

 

آزمون فرافکنی در روش تحقیق, آزمون فرافکن رورشاخ, تست فرافکنی HTP

آزمون فرافکن HTP

 

استفاده از آزمون های فرافکنی در مصاحبه شغلی

استفاده از آزمون های فرافکنی در مصاحبه های شغلی رایج نیست با این وجود برخی کارفرمایان تمایل به استفاده از آن ها دارند البته انتخاب یک فرد برای شغل نباید صرفا بر اساس نتایج آزمون باشد چون این آزمون ها وابستگی زیادی به شرایط عاطفی فرد در لحظه آزمون دارد و برای مهارت های شغلی چندان قابل اعتماد نیست . 

 

کاربرد آزمون های فرافکنی در مصاحبه شغلی برای موارد زیر است :

- آزمون رورشاخ : برای تشخیص اختلالات روانی . 

- آزمون TAT : برای ارزیابی نیاز فرد برای رسیدن به قدرت و موفقیت و توانایی حل مشکل . 

- آزمون HTP : برای اریابی هوش ، شخصیت و تمایلات جنسی ، کاهش اضطراب مصاحبه و کمک به مشکلات ارتباطی .

- آزمون فردی زیر باران : برای ارزیابی میزان عملکرد فرد در موقعیت های استرس زا . 

 

معایب آزمون های فرافکنی

هیچ اتفاق نظری درباره استاندارد سازی این آزمون ها و تصحیح و تفسیرشان وجود ندارد. 

ذهنیت آزمون گر تاثیر زیادی بر تفسیر نتیجه آزمایش می گذارد .

نتیجه آزمون تحت تاثیر شرایط عاطفی فرد در لحظه آزمون قرار می گیرد. 

رسیدن به مهارت کافی برای تفسیر آزمون نیاز به آموزش فشرده و گسترده دارد. 

 

گردآوری : بخش روانشناسی بیتوته

 

کالا ها و خدمات منتخب

      ----------------        سیــاست و اقتصــاد با بیتوتــــه      ------------------

      ----------------        همچنین در بیتوته بخوانید       -----------------------