پدیده چراغ گاز : چگونه آن را تشخیص دهیم و آن را خاموش کنیم

مجموعه: برای زندگی بهتر

در مورد پدیده چراغ گاز بیشتر بدانیم

پدیده چراغ گاز یا Gaslighting در روانشناسی چیست؟

در پدیده چراغ گاز یک فرد با تلقین، احساسات و افکار فرد مقابل را مورد هدف قرار می دهد، قربانی، اعتماد به نفس و هویت خود را از دست می دهد. در واقع در چنین شرایطی شخص کنترل گر با دروغ های متعدد یک باور غلط در ذهن قربانی شکل می دهد تا فرد متوجه کارهای غلط و ناشایست کنترل گر نشود. 

شخص کنترل گر با دروغ های متعدد تصویر نادرستی از دوستان و اطرافیان در ذهن قربانی ایجاد می کند، شخص کنترل گر شاید در ابتدا با گفتن یک سری جملات طرف مقابل خود را تحسین و تشویق کند تا از این طریق اعتماد فرد را جلب کند و قربانی، آن فرد را به عنوان محرم اسرار خود قبول کند و همه اسرارهای خود را با او در میان بگذرد. به مرور زمان فرد کنترل گر با دروغ های متعدد مالک ذهن شخص قربانی می شود و تمام رفتارهای او را تحت کنترل خود قرار می دهد. 

در برخی از خانواده ها پدیده چراغ گاز قابل مشاهده است که این موضوع موجب می شود تا فرزندان رشد یافته در این خانواده ها به صورت ناخودآگاه این رفتار را دنبال کنند و به دنبال راهی برای تسلط بر روی رفتار فرد مقابل خود باشند، این افراد با حیله گری، کنترل رفتار و افکار شخص مقابل را به دست می گیرند که اگر چنین رفتاری به صورت ناخودآگاه توسط فردی انجام گیرد باز هم قابل توجیه نیست و عملاً رفتاری زشت و بسیار اشتباه خواهد بود. 

پدیده چراغ گاز چیست

نشانه های قربانی پدیده چراغ گاز

قربانیان پدیده چراغ گاز حس می کنند که نسبت به قبل حساس تر شده اند و همواره خود را مقصر می دانند. این افراد به خود اعتماد ندارند و احساس می کنند تمام کارهایی که انجام می دهند، اشتباه است به همین خاطر مدام معذرت خواهی می کنند. استرس و اضطراب از جمله ویژگی های دائمی این افراد است که موجب از بین بردن آرامش زندگی این افراد می شود. 

قربانیان نمی توانند به درستی تصمیم بگیرند و همواره به دنبال پیدا کردن ایراد کار هستند اما اغلب نمی توانند آن ایراد را پیدا کنند، فرد کنترل گر ممکن است رفتار های ناشایست و نامناسب بسیاری از خود نشان دهد که قربانی چراغ گاز در چنین شرایطی مدام بهانه های متعددی برای این رفتارهای ناشایست می تراشد تا آنها را توجیه کند. چنین افرادی دیگر از زندگی خود لذت نمی برند و دچار ناامیدی و حتی گاه افسردگی می شوند. 

گاز لایتنینگ در واقع یک رفتار کنترل کننده بیش از حد است که توسط افرادی با اختلالات روانی صورت می گیرد، این افراد معمولاً دچار خود شیفتگی هستند و چهره های مختلفی از خود را به مردم نشان می دهند. اصولاً رفتار این فرد با شخص قربانی نسبت به دیگران متفاوت است. به همین دلیل است که فرد قربانی نمی تواند  چهره واقعی شخص کنترل گر را به دیگران نشان دهد. 

باید در نظر داشته باشید که گاز لایتنینگ با خود شیفتگی متفاوت است و در واقع می توان گفت گاز لایتنینگ قسمتی از اختلال خودشیفتگی است، این افراد خود را خیلی مهم و با ارزش می دانند و نسبت به دیگران احساس برتری دارند، این افراد در درک احساسات دیگران دچار مشکل می شوند و اغلب نمی توانند با دیگران همدلی کنند. این افراد به دنبال راهی برای زیر سوال بردن رفتار های شخص قربانی هستند. 

همه چیز درباره ی پدیده چراغ گاز

چگونه فرد کنترل گر، رفتار قربانی را تغییر می دهد؟

فرد کنترل گر با تضعیف روحیه فرد مقابل به افکار و احساسات او نفوذ پیدا خواهد کرد، این موضوع باعث می شود تا قربانی رفتار و هویت خود را زیر سوال ببرد و دیگر خود را قبول نداشته باشد. این دستکاری ذهنی یک نوع سوء استفاده عاطفی محسوب می شود که نتایج بسیار منفی و بدی در زندگی فرد قربانی به وجود خواهد آورد. این افراد یک سری استراتژی های خاص دارند که مدام با استفاده از آنها زندگی فرد مقابل را تخریب و یا با احساسات او بازی می کنند. 

فرد کنترل گر در واقع فرد قربانی را شکنجه می کند و اغلب خود فرد، متوجه این موضوع نیست به همین خاطر تمامی حرف های این شکنجه گر را باور می کند، این افراد مدام به شما بی توجهی می کنند و زمانی که شما اعتراض کنید اظهار می کنند که یک بحث تکراری و غیر منطقی را پیش کشیده اید و شما را متقاعد می کنند که اشتباه می کنید و مشکل از شما است و او تقصیری ندارد. 

گاه حتی زمانی که همه چیز به وضوح به نفع شماست،  شرایط را طوری جلوه می دهند که شما را فراموش کار خطاب کنند و ثابت می کنند که نمی توانید به درستی کنترلی بر روی امور داشته باشید، این موضوع موجب تضعیف روحیه و ناراحتی شما نیز خواهد شد، اگر هم بخواهید این ناراحتی ها را با شخص شکنجه گر در میان بگذارید او شما را متقاعد می کند که سر مسئله بی اهمیتی در حال بحث با او هستید و به شما می گوید بهتر است به دنبال اصلاح رفتار خود باشید. 

این افراد اگر قولی به شما بدهند بعد از مدتی آن را انکار می کنند و با یک سری حرف های تکراری رفتارهای غلط خود را توجیه می کنند و از آنجایی که قربانی تسلطی بر افکار و رفتار خود ندارد تسلیم گفته های آن فرد می شود و دروغ ها را باور می کند. 

آنها سعی می کنند تا عزت نفس شما را خدشه دار کنند و شما را حقیر و کوچک جلوه دهند، این همه احساسات و انرژی های منفی تاثیرات بسیار بدی در زندگی فرد قربانی خواهد گذاشت، این افراد از نقطه ضعف های شما استفاده می کنند برای مثال اگر نسبت به بچه های خود علاقه زیادی دارید، آنها با گفتن دروغ های متعدد آنها را از چشم شما دور خواهند کرد و شما را آزار خواهند داد. 

آنچه که برای قربانی اهمیت دارد را نابود می کنند و با دروغ های کوچک و بزرگ، او را از واقعیت دور می کنند تا جایی که ذهن فرد به صورت ناخودآگاه این دروغ ها را باور می کند. اگر در چنین موقعیتی قرار دارید بهترین کار این است که از افراد حیله گر دور شوید تا ذهن شما متوجه حقایق شود و آنگاه بهتر از قبل می توانید تصمیم بگیرید. یکی از راه های مواجه با چنین مشکلی مشورت با متخصصان است. این افراد می توانند شما را به درستی راهنمایی کنند. 

پدیده چراغ گاز یا گس لایت در روانشناسی

ترفند جاروبرقی

گاه فرد قربانی از شرایط موجود خسته می شود و قصد دارد رابطه را به اتمام برساند اما در چنین شرایطی فرد کنترل گر ترفند جاروبرقی را اجرا می کند و سعی دارد تا به فرد قربانی امید تغییرات چشمگیر دهد و به او می گوید همه چیز درست خواهد شد و یک رابطه خوب و گرم در آینده خواهند داشت ولی این حرف ها نیز دروغ است و راه حلی جدید برای کنترل مجدد ذهن شما خواهد بود. 

این افراد با وعده وعید های زیاد ممکن است فرد قربانی را به رابطه برگردانند ولی به مرور زمان رفتارهای سلطه گرانه گذشته خود را ادامه خواهند داد و هیچ تغییری در آنها پایدار و همیشگی نخواهد بود. این افراد همواره به دنبال منفعت خود هستند. 

ترک کردن فرد کنترل گر مشکل است زیرا این افراد همواره به دنبال راهی برای برای پاگیر کردن قربانی هستند، زمانی که متوجه شوند قربانی قصد ترک کردن آنها را دارد، مدام از خودشان پیام های مثبت و محبت آمیز به فرد ارسال می کنند تا دوباره قربانی را گول بزنند و متاسفانه این ترفند آنها در اغلب موارد موفق خواهد بود، گاه نیز این افراد بعد از اتمام رابطه به دنبال فرد دیگری برای اجرای پدیده چراغ گاز خواهند رفت. 

گردآوری : بخش روانشناسی بیتوته