بیوگرافی فرح اصولی: بازآفرینی نگارگری ایرانی در هنر معاصر

مجموعه: هنر و هنرمند

فرح اصولی

فرح اصولی و روایت زنان در نقاشی‌هایش

بیوگرافی فرح اصولی

بیوگرافی فرح اصولی، نقاش معاصر ایرانی

فرح اصولی (زادهٔ ۱۹ مرداد ۱۳۳۲، زنجان) یکی از برجسته‌ترین نقاشان معاصر ایرانی است که با تلفیق هنر مدرن و نگارگری سنتی ایرانی، سبکی منحصربه‌فرد خلق کرده است. آثار او که اغلب با مضامین اجتماعی، به‌ویژه مسائل زنان، و الهام از ادبیات فارسی و تاریخ هنر ایران و جهان شکل گرفته‌اند، در موزه‌های معتبر جهانی مانند موزه متروپولیتن نیویورک، موزه هنر مدرن لس‌آنجلس، موزه ویکتوریا و آلبرت لندن و موزه هنرهای معاصر تهران نگهداری می‌شوند. اصولی با رویکردی نوآورانه به مینیاتور ایرانی، توانسته است جایگاهی ویژه در هنر معاصر ایران و جهان به دست آورد.

نگارگری ایرانی

زندگی شخصی و خانوادگی

فرح اصولی در سال ۱۳۳۲ در شهر زنجان به دنیا آمد. او از طرف مادر، نبیره حاج میر بهاءالدین زنجانی، از تجار و خیرین دوره قاجار، است. در کودکی تحت تأثیر نقاشی‌های خاله‌اش، روحی میربها، به هنر علاقه‌مند شد و این علاقه او را به سمت تحصیل در رشته‌های هنری سوق داد. اصولی در سن ۲۴ سالگی (۱۳۵۴) با خسرو سینایی، کارگردان برجسته ایرانی، ازدواج کرد و همسر دوم او شد. این زوج صاحب دو فرزند به نام‌های سام و آلما شدند. خسرو سینایی در سال ۱۳۹۹ بر اثر ابتلا به کرونا درگذشت.

نقاش ایرانی

تحصیلات و فعالیت‌های اولیه

فرح اصولی تحصیلات خود را در هنرستان هنرهای زیبای دختران بهزاد در تهران آغاز کرد و در سال ۱۳۵۰ دیپلم نقاشی گرفت. سپس در سال ۱۳۵۶ از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در رشته گرافیک فارغ‌التحصیل شد. در دوران دانشجویی، او به شاخه‌های مختلف هنر از جمله بازیگری تئاتر در گروه تئاتر پیاده، طراحی صحنه، عکاسی تئاتر و حتی ساخت انیمیشن پرداخت. همچنین به مدت چند سال با خسرو سینایی همکاری کرد و در نقش‌های مختلفی مانند عکاس، منشی صحنه، گرافیست و دستیار کارگردان در پروژه‌های سینمایی او حضور داشت. 

زندگینامه فرح اصولی

سبک هنری و ویژگی‌های آثار

سبک نقاشی فرح اصولی ترکیبی خلاقانه از نگارگری سنتی ایرانی و عناصر مدرن است. او با الهام از مینیاتورهای ایرانی، به‌ویژه مکاتب تبریز، شیراز و صفوی، توانسته است زبانی معاصر برای بیان مفاهیم امروزی خلق کند. آثار او اغلب با استفاده از تکنیک‌های گواش و آبرنگ خلق می‌شوند و مضامینی مانند مسائل اجتماعی زنان، عشق، هجرت، خیر و شر، و داستان‌های اسطوره‌ای مانند سیاووش از شاهنامه فردوسی را به تصویر می‌کشند.

اصولی در آثارش از ترکیب‌بندی‌های هندسی و بافت‌های تزئینی الهام‌گرفته از گلیم و گبه استفاده می‌کند و به جای متن‌های سنتی مینیاتور، از بلوک‌های رنگی بهره می‌برد. او با تکنیک‌هایی مانند افشاندن لایه‌های رنگی و قلم‌گیری‌های ظریف، به بازآفرینی نگارگری ایرانی در قالبی مدرن پرداخته است. یکی از ویژگی‌های بارز آثارش، روایت‌گری است که ریشه در علاقه اولیه او به نویسندگی دارد.

مینیاتور مدرن

فعالیت‌های حرفه‌ای و نمایشگاه‌ها

فرح اصولی از سال ۱۳۵۷ با نمایش آثارش در گالری خانه آفتاب تهران وارد عرصه نمایشگاه‌های حرفه‌ای شد. او در طول فعالیت هنری خود در نمایشگاه‌های متعدد انفرادی و گروهی در ایران و جهان شرکت کرده است. برخی از نمایشگاه‌های مهم او عبارتند از:

نمایشگاه‌های بین‌المللی:

موزه متروپولیتن نیویورک (۱۳۷۰)

آرت‌فر آرت‌اکسپوی پکن (۱۳۷۶)

موزه کودکان آمستردام (۱۳۸۲)

گالری توتال آرت دبی (۱۳۷۶-۱۳۷۷)

موزه آسیا و اقیانوسیه ورشو (۱۳۸۴)

گالری شیرین نیویورک (۱۳۹۳)

نمایشگاه‌های داخلی:

ششمین بینال نقاشی معاصر تهران (۱۳۸۲، به‌عنوان دبیر)

جلوه‌های نگارگری در نقاشی معاصر ایران، موزه امام علی (۱۳۸۶)

شرق خیال، موزه هنرهای معاصر تهران (۱۳۸۵)

او همچنین یکی از بنیان‌گذاران گروه هنری دنا (۱۳۸۰) بود که به فعالیت‌های زنان هنرمند در ایران و جهان اختصاص داشت. این گروه نمایشگاه‌های متعددی در کشورهای مختلف از جمله سوئیس، لهستان، بلژیک و ایران برگزار کرد.

دستاوردها و جوایز

فرح اصولی جوایز متعددی در طول فعالیت هنری خود دریافت کرده است، از جمله:

جایزه نمایشگاه «آینه در آینه»

جایزه نمایشگاه «زنان نام‌آور ایران»

جایزه «زنان هنرمند ایران»

در سال ۲۰۲۳، مجموعه آثار او در کتابی با عنوان بال‌های سوزان: چهار دهه اخیر (Burning Wings: Last Four Decades) توسط انتشارات اسکیرا منتشر شد. همچنین فصل‌هایی از دو کتاب دیگر به زندگی و آثار او اختصاص یافته است: Good Morning... Good Night (انتشارات Tre Lune Edizioni، ایتالیا، ۲۰۱۸) و کتاب دیگری نوشته طرلان رفیعی.

نقش در آموزش و کیوریتوری

علاوه بر فعالیت‌های هنری، فرح اصولی در زمینه آموزش و کیوریتوری نیز نقش مهمی داشته است. او بین سال‌های ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۵ در استودیو دیزاین و سپس از ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۷ در استودیو معاصر (که با همکاری گیزلا وارگا سینایی تأسیس کرد) به تدریس نقاشی پرداخت. او همچنین در سال ۱۳۸۲ دبیر ششمین دوسالانه نقاشی معاصر تهران بود و در جشنواره‌های مختلف هنری مانند جشنواره هنرهای تجسمی دامون‌فر و جایزه هنر معاصر مجیک آوپرشیا به‌عنوان داور و کیوریتور حضور داشت.

دیدگاه‌ها و تأثیرات

فرح اصولی معتقد است که هنر اگر صادقانه خلق شود، ماهیتی معنوی خواهد داشت. او همچنین به تصویرسازی قصه‌های قرآنی برای آشنا کردن نسل آینده با مفاهیم عمیق دینی علاقه‌مند است. رویکرد او به مینیاتور ایرانی نه به معنای بازگشت به گذشته، بلکه تلاشی برای بازآفرینی این هنر در بستر مدرنیته است. او با مطالعه هنرهای دیگر کشورها، به‌ویژه ژاپن، و پژوهش در تاریخ هنر ایران، توانسته است به زبانی شخصی و معاصر در نقاشی دست یابد.

حاشیه‌ها و مسائل اخیر

در سال ۱۴۰۳، فرح اصولی در گفت‌وگویی اعلام کرد که از سرنوشت برخی از آثارش در موزه امام علی اطلاعی ندارد و این آثار جزو کارهای خاص او بوده‌اند. این موضوع بازتاب‌هایی در فضای رسانه‌ای داشت و نگرانی‌هایی درباره وضعیت نگهداری آثار هنری در ایران ایجاد کرد.

سوالات متداول درباره بیوگرافی فرح اصولی، نقاش ایرانی

۱. فرح اصولی کیست و چه سبک هنری را دنبال می‌کند؟

فرح اصولی نقاش معاصر ایرانی، متولد ۱۳۳۲ در زنجان، است که با تلفیق نگارگری سنتی ایرانی و عناصر مدرن، سبکی منحصربه‌فرد خلق کرده است. او از تکنیک‌های گواش و آبرنگ استفاده می‌کند و مضامینی مانند مسائل زنان، عشق و داستان‌های اسطوره‌ای را به تصویر می‌کشد.

۲. تحصیلات فرح اصولی چیست و چگونه وارد دنیای هنر شد؟

او دیپلم نقاشی خود را از هنرستان هنرهای زیبای دختران بهزاد در سال ۱۳۵۰ گرفت و در سال ۱۳۵۶ در رشته گرافیک از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. علاقه او به هنر از کودکی و تحت تأثیر نقاشی‌های خاله‌اش، روحی میربها، شکل گرفت.

۳. آثار فرح اصولی در کدام موزه‌ها نگهداری می‌شوند؟

آثار او در موزه‌های معتبری مانند موزه متروپولیتن نیویورک، موزه هنر مدرن لس‌آنجلس، موزه ویکتوریا و آلبرت لندن و موزه هنرهای معاصر تهران نگهداری می‌شوند.

۴. فرح اصولی چه نقش‌هایی در آموزش و کیوریتوری هنر داشته است؟

او بین سال‌های ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۵ در استودیو دیزاین و از ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۷ در استودیو معاصر به تدریس نقاشی پرداخت. همچنین در سال ۱۳۸۲ دبیر ششمین دوسالانه نقاشی معاصر تهران بود و در جشنواره‌های مختلف به‌عنوان داور و کیوریتور فعالیت کرده است.

۵. گروه دنا که فرح اصولی در آن نقش داشت، چیست؟

گروه دنا در سال ۱۳۸۰ توسط فرح اصولی و دیگر هنرمندان تأسیس شد و به فعالیت‌های زنان هنرمند در ایران و جهان اختصاص دارد. این گروه نمایشگاه‌هایی در کشورهای مختلف مانند سوئیس، لهستان و بلژیک برگزار کرده است.

نتیجه‌گیری

فرح اصولی با تلفیق سنت و مدرنیته، نه‌تنها به بازآفرینی نگارگری ایرانی کمک کرده، بلکه با تمرکز بر مضامین اجتماعی و فرهنگی، به‌ویژه مسائل زنان، جایگاهی ویژه در هنر معاصر ایران به دست آورده است. آثار او که در موزه‌های معتبر جهانی نگهداری می‌شوند، گواهی بر تأثیرگذاری و اهمیت او در صحنه هنر بین‌المللی هستند. فعالیت‌های او در زمینه آموزش، کیوریتوری و تأسیس گروه دنا نیز نشان‌دهنده تعهد او به توسعه هنر و حمایت از هنرمندان، به‌ویژه زنان، است.

گردآوری: بخش فرهنگ و هنر بیتوته