آشنایی با انواع سیستم ترمز خودرو

مجموعه: اصول تعمیر و نگهداری خودرو

ترمز خودرو یکی از اساسی ترین بخش های آن است

همه چیز درباره ترمز خودرو 

انواع سیستم ترمز خودرو

به طور کلی می توان گفت اصول کار کردن در تمامی سیستم های ترمز خودرو یکسان است.

در اغلب این سیستم ها نیرو از طریق فشار پای راننده و به کمک یک سیستم دیگر مانند سیستم های هیدرولیک، برقی یا هیبرید به ترمز ها می رسد و سپس لنت ها با ایجاد اصطکاک انرژی حرکتی چرخ ها را رفته رفته کمتر می کنند تا جایی که خودرو متوقف شود.

سیستم های ترمز هم روز به روز پیشرفته تر می شوند و بهبود می آیند. همان طور که می دانید، لنت ها با ایجاد اصطکاک در دیسک و یا کاسه چرخ باعث ایجاد گرمای زیادی می شوند.

یکی از پیشرفت های سیستم ترمز در دهه اخیر، استفاده از گرمای ایجاد شده توسط لنت ها است. در سیستم های ترمز هیبرید از گرمای ایجاد شده توسط سیستم ترمز برای شارژ باتری ها استفاده می شود تا بعدا توان از آن استفاده کرد.

در ادامه تمامی سیستم های ترمز را بررسی می کنیم و مزایا و معایب آن ها را خواهیم گفت.

• سیستم ترمز هیدرولیکی

سیستم ترمز هیدرولیکی یکی از رایج ترین سیستم های ترمز خودرو است

در این سیستم، مجموعه ای از سیلندرها به همراه روغن ترمز منجر به انتقال نیروی پای راننده به لنت ها می شوند و لنت ها نیز با ایجاد اصطکاک از سرعت خودرو می کاهند. در این سیستم به دلیل آن که سیستم هیدرولیک استفاده می شود راننده نیاز به فشار کمتری برای ترمز گرفتن نسبت به سیستم مکانیکی دارد.

همچنین نیرویی که توسط این سیستم ایجاد می شود از سیستم ترمز مکانیکی بیشتر است. به دلیل مزایای این نوع سیستم، امروزه اغلب خودروهای مدرن از سیستم ترمز هیدرولیکی استفاده می کنند.

احتمال خرابی در این نوع ترمز پایین است و به همین دلیل عمر مفید آن بالاتر از سیستم های مکانیکی است. دلیل آن این است که دیسک و یا کاسه در این سیستم به طور مستقیم بسته شده است.

• سیستم ترمز الکترومغناطیسی 

نمایی از ترمز خودرو از نوع الکترومغناطیسی

از این سیستم در بسیاری از خودرو های مدرن و هیبرید استفاده می کنند. همان طور که از اسم این سیستم مشخص است، از نیروی الکترومغناطیسی برای ترمز گرفتن استفاده می شود.

نکته جالب در مورد این سیستم ها عدم وجود اصطکاک برای ترمز گیری است! به همین دلیل هم عمر مفید این سیستم ها خیلی بیشتر می شود.

سیستم های ترمز سنتی ممکن است که تاخیر و لغزش هایی داشته باشند اما سیستم ترمز الکترومغناطیسی بسیار سریع عمل می کند و درصد خطای کمی دارد.

این سیستم به دلیل این که نیازی به روغن کاری ندارد و همچنین اندازه کوچک تری دارد، در خودرو های هیبرید استفاده می شود. خودرو های هیبرید حجم زیادی از خودرو را برای سیم کشی ها و موتور پیچیده اش اشغال می کنند و به همین دلیل هرچه اجزای دیگر ساده تر باشند کار راحت تر خواهد بود.

این نوع ترمز ها در ابتدا برای قطارها طراحی شد اما با توجه به این که عملکرد و بازده خوبی داشت برای استفاده در خودروها هم بسیار محبوب شد.

در این سیستم، یک جریان الکترومغناطیسی مخالف جهت حرکت چرخ ها ایجاد می شود و این نیرو باعث کم شدن سرعت چرخ ها و در نهایت متوقف شدن آن ها می شود.

از مزایای سیستم ترمز الکترومغناطیسی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•به دلیل این که در این سیستم از اصطکاک برای کاهش سرعت استفاده نمی شود، مقدار گرمای بسیار کمی تولید می شود. به همین دلیل گرما آسیبی به اجزای سیستم نمی زند و عمر قطعات بالا می رود.

•این سیستم ها با استفاده از نیروی الکترونیکی کار می کنند اما مصرف بسیار پایینی دارند.

•ترمز های الکترومغناطیسی بسیار سریع واکنش نشان می دهند و نسبتا ارزان هستند.

•این سیستم عملکرد بهتری نسبت به دیگر سیستم ها در سرعت های بالا و یا وزن های بالا دارد.

•در این سیستم لنت ترمز وجود ندارد و به همین دلیل نیازی به هزینه و تعویض دوره ای آن ها نیز وجود ندارد.

• سیستم ترمز سروو (Servo)

این سیستم به سیستم ترمز خلاء نیز مشهور است. در این سیستم از خلاء ایجاد شده توسط موتور های بنزینی که در لوله ورودی هوا تشکیل می شود استفاده می کنند. همچنین در موتور های دیزلی پمپ خلاء وجود دارد و از آن برای منبع استفاده می شود.

در این سیستم از خلاء برای افزایش فشار پای راننده استفاده می شود. این سیستم در اغلب خودرو های دیزلی و یا کامیون ها دیده می شود و در خودروهای شهری استفاده خیلی کمی دارد.

در این سیستم پس از این که راننده پدال ترمز را فشار می دهد، خلاء وارد قطعه ای به نام تقویت کننده و یا همان بوستر می شود و با توجه به اختلاف فشار هوای ایجاد شده، بوستر سریع تر خالی می شود و در نتیجه فشار پای راننده بیشتر می شود.

این سیستم با سیستم هیدرولیکی ترکیب می شود و به آن کمک می کند تا کارایی بیشتری داشته باشد.

• سیستم ترمز مکانیکی 

این نوع سیستم ترمز امروزه اکثرا برای سیستم ترمز دستی و یا ترمز های اضطراری استفاده می شود و کاملا مستقل از سیستم ترمز اصلی عمل می کند تا در صورت خرابی سیستم اصلی به توقف خودرو کمک کند.

در این روش نیروی دست راننده به یک اهرم و یا پدال وارد می شود و سپس آن نیرو با عبور از مجموعه ای از اهرم ها تقویت می شود و به لنت های ترمز انتقال داده می شود.

از این سیستم در ابتدا برای سیستم اصلی ترمز خودرو ها استفاده می شد اما به دلیل آن که نیروی زیادی برای توقف خودرو نیاز بود، رفته رفته سیستم های دیگر جایگزین آن شدند و امروزه اکثرا از این سیستم برای ترمز دستی و یا ترمز اضطراری استفاده می شود.

انواع ترمز خودرو

در کنار انواع سیستم ترمز خودرو، ترمز ها هم انواع مختلفی دارند

تا به اینجا انواع مختلف سیستم های ترمز را بررسی کردیم. حال می خواهیم انواع ترمز را بررسی کنیم.

• ترمز دیسکی

این نوع از ترمز ها امروزه در بسیاری از خودرو های شهری و یا مسابقه ای استفاده می شود. در این سیستم به دلیل آن که دیسک در معرض هوای آزاد است فرصت دارد که کمی خنک شود و به همین دلیل هم در اغلب خودرو های مسابقه ای که نیاز به ترمز گیری پی در پی دارند از این سیستم استفاده می شود.

جنس دیسک در خودرو های شهری و معمولی از چدن است اما در خودرو هایی با سرعت های بسیار بالا و یا خودرو های مسابقه ای، از دیسک های سرامیکی استفاده می شود. دیسک های سرامیکی نسبت به دیسک های چدن کارایی بیشتری دارند و همچنین دیرتر داغ می کنند.

در برخی از خودروهای گران قیمت نیز از دیسک هایی از جنس کربن استفاده می شود تا علاوه بر خصوصیات دیسک سرامیکی، وزن دیسک هم کاهش یابد.

دیسک ها به طور مستقیم بر روی محور متصل هستند و لنت ها در دو طرف آن ها قرار دارند. پس از این که راننده پای خود را بر روی پدال ترمز فشار می دهد لنت ها به دیسک نزدیک تر می شوند و با اصطکاک ایجاد شده سرعت چرخ ها کاهش می یابد و در نهایت خودرو می ایستد.

• ترمز های کاسه ای

 ترمز های کاسه ای نسل قبل ترمز های دیسکی هستند. این ترمز ها به دلیل نقص هایی که داشتند با ترمز های دیسکی تعویض شدند. 

در ترمز های کاسه ای، لنت ها به حالتی دایره درون کاسه ترمز قرار دارند راننده با فشار پدال ترمز باعث می شود تا لنت ها رو به بیرون باز شوند و با برخورد با کاسه ترمز و ایجاد اصطکاک عمل ترمز گیری را انجام دهند.

با توجه به این که در حال حاضر اغلب خودروهای جهان دیگر از این سیستم استفاده نمی کنند اما هم اکنون هم بسیاری از خودروهای ایرانی هنوز هم با استفاده از این نوع ترمز(معمولا در محور عقب) تولید می شوند.

نحوه نگهداری از سیستم ترمز خودرو

همان طور که می دانید، ترمز یکی از مهم ترین و واجب ترین سیستم های خودرو است و سلامت آن بسیار حیاتی است. برای این که از سلامت ترمز خودرو خود اطمینان داشته باشید، بهتر است که هر چند وقت یکبار قطعات را چک کنید تا در صورت وجود مشکل سریع تر آن را رفع کنید تا مشکل بزرگتری برای شما اتفاق نیفتد.

با توجه به اینکه اغلب سیستم های ترمز در ایران از نوع هیدرولیکی هستند، ما در این مقاله نگهداری از ترمز هیدرولیکی را برای شما قرار داده ایم.

در سیستم های ترمز هیدرولیکی، مهم ترین اجزایی که معمولا آسیب می بینند، شلنگ های انتقال روغن، پمپ روغن، بوستر و لنت ها هستند.

• تعویض لنت ها

لنت ها باید در طی دوره هایی تعویض شوند. کارایی آن ها نسبت به جنس بسیار متفاوت است و به همین دلیل نمی توان معیار خاصی برای تعویض آن ها در نظر گرفت اما شما می توانید با استفاده از چک کردن ضخامت لنت ها بفهمید که نیاز به تعویض دارند و یا خیر.

حداقل ضخامتی که لنت ها باید داشته باشند، 5 میلی متر است. همچنین وقتی که شما متوجه می شوید که ترمز گیری باعث ایجاد یک صدای غیر معمول مانند صوت زدن می شود، بازهم نشانه ای برای فرارسیدن زمان تعویض لنت ها است.

دلیل این صدا این است که بخش گوشته ی لنت به اتمام  رسیده است. در لنت ها در اواخر گوشته یک تکه ی فلزی قرار می دهند که در هنگام ترمز گیری صدایی سوت مانند ایجاد کند. این صدا در واقع هشدار اتمام لنت ها است.

همچنین شما باید به دیگر صداهای عجیبی که در هنگام ترمز گیری ایجاد می شوند نیز دقت کنید زیرا در اغلب اوقات صداهای عجیب و نا آشنا نشان دهنده یک مشکل در سیستم ترمز و یا زیر و بند هستند.

روغن ترمز نیز یکی از مهم ترین اجزای سیستم های ترمز هیدرولیکی هستند و به همین دلیل آن ها نیز باید به صورت دوره ای چک شوند. در ادامه نحوه چک کردن روغن ترمز را برای شما قرار داده ایم.

• چک کردن روغن ترمز

چک کردن روغن ترمز، یکی از اصلی ترین کارها برای نگهداری از ترمز خودرو است

روغن ترمز در سیستم های هیدرولیکی نقش انتقال نیرو و همین طور روان کاری در سیستم را دارد. همچنین در برخی از خودرو ها از روغن ترمز برای انتقال نیروی پدال کلاچ  استفاده می شود. به همین دلیل است که چک کردن آن کاملا حیاتی است.

شما باید حداقل هفته ای یک مرتبه همراه با چک کردن آب و روغن خودرو، روغن ترمز را هم چک کنید. مخزن روغن ترمز معمولا در قسمت جلوی خودرو و زیر کاپوت است. در این مخزن حداقل و حداکثر میزان روغن مشخص شده است.

شما باید هر دفعه این مخزن را چک کنید تا روغن درون آن کم نشده باشد و همیشه در حداکثر مقدار خود باشد. اگر روغن کم شده بود، باید به دنبال یک نشتی در سیستم ترمز خود باشید و پس از رفع نشتی دوباره مخزن را پر کنید.

روغن ترمز هم مانند دیگر روغن ها باید به صورت دوره ای تعویض گردد اما عمر آن بسیار طولانی است. به طور کلی نمی توان زمان دقیقی برای تعویض روغن ترمز تعیین کرد اما اگر شما در حال چک کردن مخزن روغن متوجه کدر شدن آن شدید، یعنی وقت تعویض روغن ترمز فرا رسیده است.

به طور کلی بهتر است که هر سه سال یکبار نسبت به تعویض روغن ترمز اقدام نمایید تا از مشکلات احتمالی پیشگیری کنید.

در بازار دو نوع روغن ترمز زرد و آبی وجود دارد. ترکیبات هر دوی آن ها تقریبا یکسان است ولی روغن ترمز آبی نقطه جوش بالاتری نسبت به روغن ترمز زرد دارد. به همین دلیل در رانندگی های طولانی مدت و یا در سرعت های بالا می تواند عملکرد بهتری داشته باشد.

جمع بندی مطالب و سخن پایانی

در این مقاله سعی کردیم که سیستم های مختلف ترمز و همچنین انواع ترمز ها را برای شما قرار دهیم و سپس آن ها را با یکدیگر مقایسه کنیم.

در ادامه با توجه به این که اغلب سیستم های ترمز در ایران از نوع هیدرولیکی است، نوع نگهداری از سیستم ترمز هیدرولیکی را برای شما قرار دادیم.

شما باید حداقل ماهی یکبار به سیستم ترمز خودرو سرکشی کنید تا از سلامت آن اطمینان حاصل کنید و مشکلات بزرگتری برای شما ایجاد نشود.

گردآوری: بخش خودرو بیتوته