ترموستات خودرو چیست؟ اهمیت و عملکرد ترموستات در خودرو

مجموعه: اصول تعمیر و نگهداری خودرو

ترموستات درجه حرارت موتور را تنظیم می کند

آشنایی با ترموستات خودرو و نشانه های خرابی آن 

مفهوم کلی ترموستات

ترموستات یکی از قطعات سازنده ی خودرو می باشد که میان موتور و رادیاتور خودرو مقرر است. وظیفه ی اصلی این قطعه در اتومبیل نزدیک سازی دمای حرارت به دمای عملکرد موتور می باشد. به عبارتی دیگر ترموستات حرارت موتور را تنظیم می کند.

هشدار بالا رفتن میزان دمای ماشین با روشن شدن چراغ چک و آمپر نمایش داده می شود. توصیه می شود برای دوام و سالم نگه داشتن موتور خودرو این هشدار را جدی بگیرید.

هشدارهایی که بیانگر خراب شدن ترموستات هستند

اهمیت ترموستات در خودرو

سیستم های خنک کننده در روند عملکرد خودرو بسیار حائز اهمیت هستند. در صورت وجود اختلال در این روند، فشارها و آسیب های غیرقابل جبرانی به موتور اتومبیل تحمیل می شود. سیستم تهویه خودرو متشکل از کمپرسور، کندانسور، ریسیور درایر، سوپاپ انبساط گرمایی، گاز مبرد، فیلتر کابین و اواپراتور می باشد؛ علاوه بر موارد ذکر شده، ترموستات نیز در تنظیم دمای داخلی اتومبیل نقش دارد.

همان طور که بیان کردیم، اختلال در عملکرد هر کدام از قطعات تنظیم دما و تهویه خودرو موجب بالا و پایین شدن دما و در نهایت کاهش بازدهی موتور می شود.

درحقیقت دمای آغازین واستاندارد برای موتور خودرو 85 درجه است؛ یعنی ، زمانی سیستم تنظیم کننده وارد میدان می شود که  دمای آب در گردش داخل موتور به دمای 85 سانتی گراد نزدیک شود. 

بالا رفتن دمای اتومبیل و گرم شدن بیش از حد خاصیت روانکاوی و رقیق شدن روغن را از بین می رود. متقابلا کاهش دما و سرد شدن موتور باعث غلیظ شدن روغن داخل موتور و اختلال در عملکرد قطعات موتور می شود.

ترموستات مسیر پیشروی آب به رادیاتور را باز می کند

نحوه عملکرد ترموستات در خودرو

مسئولیت ترموستات داخل موتور خودرو، ایجاد هماهنگی اتوماتیک میان دمای حرارت و عملکرد موتور است. برای این منظور ترموستات در مواقعی که دمای موتور خودروپایین است، با انبساط مسیر ورودی آب مانع نفوذ آب سرد به رادیاتور ها می شود. در طی این روند آب در گردش تنها در اطراف سیلندر ها نفوذ می یابد. این قطعه پس از رسیدن دما به حد استاندارد( 85 درجه سانتی گراد) مسیر پیشروی آب به رادیاتور را باز می کند. در نهایت موجب گردش و خنک شدن آب می گردد.

پس از کاهش حرارت ترموستات برای ثابت نگه داشتن درجه سیکل قطع و وصل کردن را دوباره تکرار می کند.

انبساط ترموستات به وسیله ی یک محفظه مدیریت می شود. داخل این محفظه پودری مومی وجود دارد که با دمایی مقرر ذوب می شود. با بالا رفتن دما موم پودری به ماده ای مایع تبدیل شده که میله ی داخل سیلندر را به سمت بیرون حرکت می دهد.

درنهایت سوپاپ ترموستات باز می شود. به عبارتی دیگر میان باز شدن سوپاپ ها و افزایش دما رابطه ای متقابل وجود دارد که با منبسط شدن توسط محفظه روند قطع و وصل شدن آب صورت می گیرد.

انواع مختلف ترموستات

• ترموستات الکترومکانیکی: این ترموستات به وسیله ی رابط های مکانیکی، فرمان حسگر حرارتی را به میکروسوئیچ منتقل می کند و موجب قطع و وصل جریان آب می شود.

ترموستات الکترومکانیکی از دو نوع حسگر دما تشکیل شده است.

نوع اول: ترموستات مویین یا دیاستیت متشکل از لوله مویین، دیافراگم و سنسور یا حسگر است. روند عملکرد این قطعه طبق فرمول انبساط مایع صورت می پذیرد.

نحوه عملکرد حسگر ترموستات مویین: با بالا رفتن دمای حرارت داخل سنسور، مایع به وسیله لوله مویین داخل دیافراگم به گردش در می آید و موجب انبساط کاری می گردد. سپس توسط این انبساط کاری فنری به راه می افتد که مدار را در امر باز و بسته شدن کنترل می کند.

نوع دوم: ترموستات بایمتال می باشد که با انبساط فلز متسقیما کلید فنر را به راه می اندازد.

• ترموستات الکترونیکی: در ترموستات الکترونیکی از طریق جریان الکترونیکی فرمان سنسور دمایی به یک رله مینیاتوری انتقال می یابد. بدین طریق موجب قطع و وصل شدن جریان الکترونیکی می شود.

تفاوت ترموستات های مورد استفاده در گذشته و حال

در زمان های قدیم که در سال های آغازین تولید خودرو سیر می کردند،از ترموستات فانوسی در تولید خودرو استفاده می شد. در داخل محفظه ترموستات فانوسی الکل وجود داشت که با حرارت و گرم شدن منبسط می گشت.

در سال های اخیر در داخل ترموستات مومی، کپسولی شکلی قرار گرفته است. داخل این موم پودر های مخصوص کرستالی وجود دارد که با افزایش دما انبساط می یابد. با منبسط پودر، پیستون ها حرکت داده می شوند و دریچه ترموستات باز می گردد.

سیستم های خنک کننده در روند عملکرد خودرو بسیار حائز اهمیت اند

اختلالاتی که در ترموستات اتومبیل رخ می دهند، مستقیما بر روی دمای اتومبیل تاثیر می گذارند. لذا با خراب شدن ترموستات بیشترین علائم و تغییرات در نوسانات دمای موتور خودرو قابل تشخیص است.

علائم خرابی ترموستات خودرو عبارتند از:

• جوش آوردن موتور خودرو

• نیاز غیرعادی به روغن و بالا رفتن میزان مصرف

• افزایش مصرف بنزین به طور ناگهانی و غیرعادی

• ایجاد نوسان در دمای موتور اتومبیل و تغییر در درجه آمپر 

• نشتی آب از رادیات

مشکلات ناشی از نصب ترموستات بدون توجه به دفترچه راهنما

درجه ی حرارت هر خودرو توسط کارخانه ی سازنده ی  آن مقرر می گردد. برای اطلاع یافتن از میزان این درجه می توانید دفترچه ی راهنمای خودرو را مطالعه کنید. بنابراین زمانی که میزان حرارت از حد تعریف شده افزایش یا کاهش یابد، ترموستات دچار اختلال و خرابی می شود که مجبور می شوید آن را عوض کنید.

ترموستات خودرو از آن جهت که یک قطعه ی مصرفی است قابلیت تعمیر ندارد و در صورت خراب شدن باید عوض شود.

در هنگام تعویض قطعه ترموستات باید طبق دستورالعمل های ذکرشده در دفترچه راهنما دمای مشخصی را نصب کنید. درواقع عدم استفاده از ترموستات استاندارد موجب افزایش مصرف سوخت، ایجاد ناهماهنگی میان موتور و عملکرد آن، افزایش استهلاک و فرسودگی در سیلندرها و پیستون هاو...می گردد.

فرسوده شدن ترموستات خودرو ناشی از خنک کننده های آلوده است

علل ایجاد اختلال در عملکرد ترموستات اتومبیل

• تجمع رسوبات

ترکیب مایع های خنک کننده با مواد شیمیایی، خنک کننده های ناسازگار یا آلوده باعث جمع شدن رسوب ها داخل ترموستات و اختلال در عملکرد آن می شوند. 

برای ازبین بردن رسوبات و جلوگیری از تجمع مجدد رسوب، در ابتدا باید سیستم خنک کننده را شست وشو دهیم سپس اقدام به نصب ترموستات جدید کنیم.

• نصب غلط درزگیرها

یکی از علت هایی که منجر به نشتی از هوزینگ و خراب شدن ترموستات می شود،استفاده ی اشتباه از درزگیر یا واشر است.

در شرایطی که اقدام به تعویض درزگیرها می کنید، توصیه می شود سطح نصب و رینگ ها را نیز تمیز کنید و براساس لبه ها درزگیر جدید را جایگذاری کنید.

• فرسایش و زنگ زدگی

فرسوده شدن ترموستات خودرو ناشی از خنک کننده های آلوده است. علاوه براین، احتمال دارد لبه های درپوش فشارمشکل داشته باشد و به مرور زمان موجب ورود حباب هوا و ایجاد زنگ زدگی گردد.

نتیجه گیری و جمع بندی مطالب

در مطلب مذکور درباره ی اهمیت قطعه ترموستات وعلل و تاثیرات خراب شدن آن در موتور ماشین اطلاعاتی را به اشتراک گذاشتیم.

به طور کلی می توان گفت: ترموستات دمای مورد نیاز موتور را فراهم می کند. اختلال های ترموستات مستقیما به موتور خودرو آسیب وارد می کند. بنابراین در بررسی های دوره ای به این قطعه نیز توجه کنید.

گردآوری : بخش خودرو بیتوته