کاتالیست خودرو چیست و چه کاربردی دارد؟



کاتالیست خودرو چیست , کاتالیزور اگزوز,کاتالیزور اگزوز چیست

کاتالیست خودرو گازهای خودرو را به گازهای بی ضرر تبدیل می کند

 

نقش کاتالیست اگزوز در کاهش آلودگی هوا 

آلودگی هوا یکی از مشکلات جدی شهرهای بزرگ است که باعث ایجاد بسیاری از بیماری ها، تیره شدن بناها و ساختمان ها و از بین بردن لایه ی اوزون می شود. دلیل اصلی آلودگی همانطور که میدانید خودرو ها و به طور کلی وسایل موتوری می باشند. در گذشته خودرو ها تمام گازهای تولید شده حاصل از سوختن بنزین و گازوئیل را توسط اگزوز خودرو به بیرون انتقال می دادند که باعث آلودگی بسیار زیاد هوا می شد. اما بعدها وسیله ای به نام کاتالیست خودرو ساخته شد. 

کاتالیست خودرو باعث میشود که گازهای تولید شده توسط خودرو ها به گازهای دیگری تبدیل شوند که تقریبا بی ضرر هستند. این وسیله کمک شایانی به کاهش آلودگی هوا می کند. در این مطلب میخواهیم شما را با طریقه کار کردن ، اجزای تشکیل دهنده آن،زمان تعویض، دلایل خرابی و... آشنا کنیم.

 

کاتالیزور یا کاتالیست

زمانی که استارت خودرو زده می شود در سیلندر خودرو گازهایی تولید می شود که از احتراق داخل سیلندر بوجود می آیند. این گازها از طریق اگزوز از سیلندر خارج می شوند. گازهای مونواکسید کربن،اکسید نیتروژن و کربوهیدرات تولید شده توسط خودرو بسیار آلاینده هستند. کاتالیست خودرو در قسمت خروجی اگزوز اتومبیل قرار می گیرد.

 

این قطعه یک ورودی دارد و یک خروجی. از قسمت ورودی کاتالیزور گازهای تولید شده توسط اتومبیل وارد می شود و طی یک عملیات شیمیایی که در کاتالیست خودرو انجام می شود این گازهای زیان آور تبدیل به گازهای دی اکسید کربن،نیتروژن و آب می شوند که تقریبا بدون زیان می باشند.

 

مبدل کاتالیزوری در قسمت زیرین خودرو قرار میگیرد و شبیه به یک جعبه فلزی بزرگ است. دو لوله از آن خارج می شود. گازها از لوله ورودی که به موتور خودرو متصل است وارد کاتالیزور می شوند و آلاینده ها از هم جدا می شوند و گازهای کم ضرر از طریق لوله خروجی خارج می شوند.

 

وظیفه کاتالیست خودرو, تولید کاتالیست خودرو , محل کاتالیست خودرو

کاتالیست خودرو در قسمت زیرین خودرو قرار می گیرد

 

اجزای کاتالیست

کاتالیست از بخش های گوناگونی تشکیل می شود. 

 

پوسته 

پوسته همین قسمتی است که شما از بیرون میبینید و قابل مشاهده است . 

 

محفظه داخلی

محفظه داخلی کاتالیست به شکل لانه ی زنبوری ساخته می شود و این امر باعث می شود سطح تماس گازها در هنگام عبور از محفظه بیشتر شود. 

 

بستر

بسترها از دو نوع فلزی و سرامیکی ساخته میشود که در نوع فلزی سرعت واکنش بالاتر است و همچنین مدل فلزی آن دارای مقاومت بالاتری نسبت به نوع سرامیکی است.

 

پوشش داخلی کاتالیست

پوشش داخلی کاتالیست باعث می شود که دما در داخل کاتالیزور پایدارتر باشد و موجب افزایش سرعت واکنش می شود.

بخش بعدی فلزهای استفاده شده در کاتالیست به عنوان کاتالیزور است. فلزهایی مانند: پلاتین ،رودیوم و پلادیوم. این فلزها باعث انجام فرایند شیمیایی می شوند و گازهای زیان آور به گازهای دیگر تبدیل می شود. 

 

وظیفه کاتالیست خودرو, تولید کاتالیست خودرو , محل کاتالیست خودرو

کاتالیست خودرو در زمان مشخص شده باید تعویض شوند

 

زمان تعویض و دلایل خرابی کاتالیست

پلاتین یا فلز پلادیوم که باعث انجام فرایند شیمیایی و تبدیل گازها می شوند در طی این فرایند ماهیت خود را از دست نمی دهند، اما توانایی خود را نسبت به قبل کم کم از دست می دهند و با این کاهش توانایی باید کاتالیست تعویض گردد. زمان مناسب برای تعویض کاتالیست خودرو معمولا حدود هفتاد هزار کیلومتر است که در این هفتاد هزار کیلومتر به طور طبیعی 30 تا 40 درصد از توانایی کاتالیست کاهش می یابد. 

 

عوامل مختلفی می تواند طول عمر کاتالیست را کاهش دهد مانند : رانندگی در شهرها با آلودگی بالا ، بد کار کردن موتور به دلیل خرابی شمع و وایرها یا انژکتور خودرو و ...

بالا رفتن درجه حرارت ، ضربه خارجی که سبب پارگی یا خرابی کاتالیست شود. در مواردی هم کاتالیست ممکن است زودتر از زمان مورد نظر نیاز به تعویض پیدا کند یا به اصطلاح خراب شود.

 

دلایلی که باعث خرابی سریع این قطعه می شود عبارتند از: چون کاتالیست در زیر خودرو قرار دارد ممکن است به آن ضربه ناگهانی وارد شود که باعث از کار افتادن کاتالیست شود. اگر سر سیلندر خودرو مشکل داشته باشد و به اصطلاح خودرو آب روغن قاطی کرده باشد ، آب وارد موتور شده و از آنجا وارد کاتالست می شود و این قطعه کارایی خود را از دست می دهد.

 

برای اینکه کاتالیست به درستی کار کند و وظیفه خود را انجام دهد باید از سوخت استاندارد و بدون سرب استفاده کرد زیرا سرب موجود در سوخت های متداول کاتالیست را مسموم می کند به طوری که کاتالیست دیگر قدرت جذب آلاینده های موجود در گازهای خروجی را نخواهد داشت.

 

 توجه داشته باشید که کاتالیست ها در زمان مشخص شده باید تعویض شوند یا اگر خراب شده است تعویض شوند. در صورت عدم تعویض مشکلاتی برای خودرو به وجود می آید که به برخی از آن ها اشاره میکنیم .

 

اولین مشکلی که با عدم تعویض کاتالیزور برای خودرو شما پیش می آید کاهش شتاب خودرو است  زیرا کاتالیست طی این مدت که کار خود را انجام می داده قسمت های اسفنجی آن دچار گرفتگی شده  و به درستی گازهای تولید شده را از خودرو خارج نمی کند که به اصطلاح به آن گرفتگی کاتالیست می گویند.

 

مشکل بعدی که به وجود می آید افزایش ناگهانی صرف سوخت خودرو است زیرا گازها به درستی تخلیه نشده و احتراق ناقص انجام می شود.

تغییر بوی خودرو مشکل بعدی است و این بو به مرور زمان بیشتر شده و شما را آزار می دهد. این بو شبیه به بوی تخم مرغ گندیده است.

 

هنگامی که کاتالیست خراب شود یا زمان تعویض آن به تعویق افتاده باشد خودرو در هنگام روشن بودن بد کار می کند و می تواند با لرزش موتور همراه باشد که این نیز به دلیل احتراق ناقص سوخت داخل موتور می باشد.

 

در بعضی از خودرو ها این مشکل خود را اینگونه نشان می دهد که هنگام استارت زدن خودرو به راحتی روشن نمی شود و باید چندین بار استارت زده شود تا خودرو روشن شود.

در صورتی که کاتالیست خودرو خراب باشد یا نیاز به تعویض داشته باشد چراغ چک در خودرو روشن می شود.

 

زمانی که شما تست آلایندگی برای معاینه فنی خودرو می دهید اگر کاتالیست خراب باشد خودرو شما در این تست مردود می شود. 

یکی دیگر از نشانه های خرابی کاتالیست خودرو پایین بودن دمای آن است زیرا کاتالیست ها معمولا در دمای بالای 300 درجه کار می کنند.

 

توجه داشته باشید در صورت حذف کاتالیست از اگزوز خودرو اگرچه شتاب خودرو کمی افزایش پیدا می کند اما آلایندگی خودرو حدود 30 برابر افزایش می یابد و همچنین سوخت خودرو نیز افزایش می یابد.

 

سرقت کاتالیست و راه های جلوگیری از آن

همانطور که گفته شد کاتالیست ها از فلزات گران بهایی مانند پلاتین و پلادیوم ساخته می شوند و قیمت این قطعه هم در بازار بالا می باشد. جای تعجب نیست که این کاتالیزورها اغلب هدف سارقان قرار می گیرند و چون محل قرارگیری آن زیر خودرو می باشد هم سرقت آن کمی آسان می شود.

 

در اکثر خودرو های مدرن مبدل کاتالیزور در محفظه ی سنسور اکسیژن در ناحیه اگزوز در نزدیکی بلوک موتور قرار می گیرد تا سرقت آن دشوارتر باشد . اکثرا سرقت در خودروهایی اتفاق می افتد که شاسی آن ها با زمین فاصله دارد.

 

به عنوان یک اقدام احتیاطی در برابر سرقت می توان قبل از هر چیزی در پارک خودرو خود دقت کنید. توصیه می شود ماشین خود را در یک گاراژ در بسته پارک کنید یا در صورت در دسترس نبودن گاراژ ماشین را در موقعیتی پارک کنید که کنترل کردن آن آسان باشد.

 

همچنین برای افزایش ایمنی این قطعه از بست ها و پیچ های اضافی استفاده کنید.

نصب دزدگیرهای حساس به لرزش هم می تواند باعث جلوگیری از سرقت کاتالیست شود. در مواردی هم مبدل کاتالیست را به قاب خودرو جوش می دهند که می تواند جدا کردن و سرقت آن را سخت تر نماید.

 

تولید کاتالیست خودرو , محل کاتالیست خودرو

نصب دزدگیرهای حساس به لرزش هم می تواند باعث جلوگیری از سرقت کاتالیست شود

 

اثرات زیست محیطی کاتالیست ها 

مبدل های کاتالیزوری به طور خاص برای کاهش آلودگی های مضر ناشی از احتراق سوخت های فسیلی مبتنی بر هیدرو کربن در خودروها اختراع شد. مطالعات نشان میدهد این دستگاه ها می توانند انتشار هیدرو کربن را تقریبا 87 درصد، مونواکسید کربن را 85 درصد و اکسید نیتروژن را تا 62 درصد در طول عمر انتظار خودرو کاهش دهند.

 

ارقام گفته شده نشان می دهد که  کاتالیست ها چقدر می توانند برای داشتن هوای پاک تأثیر گذار باشند. برخی از کارشناسان محیط زیست بر این باورند که اگر چه کاتالیست خودرو باعث تبدیل نیترواکسید به نیتروژن و اکسیژن می شود اما مقدار بسیار کمی نیترو اکسید هم تولید می شود البته مقدار آن کم است اما با وجود این باز هم برای محیط زیست بسیار مخرب است. در بعضی از کشورهای صنعتی اعلام شده که استفاده از کاتالیست ها در این کشورها باعث افزایش قابل توجهی گاز نیترو اکسید شده است که ممکن است در بلند مدت اثرات زیادی بر روی محیط زیست قرار دهد.

 

کلام آخر

مبدل های کاتالیستی برای کاهش آلودگی بسیار حیاتی هستند اما بسیاری از رانندگان  اقدام به حذف آن می کنند که این کار باعث افزایش چندین برابری آلایندگی خودرو می شود. لذا به رانندگان محترم توصیه می شود که از حذف این قطعه جدا خودداری کنند.   

 

گردآوری : بخش مجله خودرو بیتوته

 

کالا ها و خدمات منتخب

    تازه ترین مطالب مجله خودرو(دنیای خودرو، بازار خودرو، اصول تعمیر و نگه داری خودرو و ...)

    سایر مطالب مجله خودرو

      ----------------        سیــاست و اقتصــاد با بیتوتــــه      ------------------

      ----------------        همچنین در بیتوته بخوانید       -----------------------