سقف کانورتیبل چیست؟ مزایا و معایب سقف جمع شونده خودرو

مجموعه: اصول تعمیر و نگهداری خودرو

سقف کانورتیبل در خودروها یک مکانیزم پیچیده است

سقف کانورتیبل یا جمع‌شونده خودرو چگونه کار می‌کند؟ 

خودرو کانورتیبل

خودروهای کانورتیبل، اتومبیل هایی هستند که امکان جمع شدن سقف آن ها وجود دارد. سقف این قبیل خودرو ها از جنس پارچه، فلز و شیشه ای یا پانورما ساخته می شود. در واقع، پارچه ی به کار برده شده در سقف های کانورتیبل متشکل از نوعی برزنت است.

در سال های نخستین اختراع سقف کانورتیبل، قابلیت باز و بسته شدن سقف خودرو به صورت دستی صورت می گرفت، اما با گذر زمان و پیشرفت جامعه ی بشری، این روند به صورت برقی انجام می شود.  

خودرو های کروکی در اندازه و اشکال گوناگون ساخته می شوند. برخی از آن ها برای دو الی 4 نفر سرنشین ظرفیت دارند و برخی دیگر تنها برای دو نفر تعبیه می شوند. 

نسخه ی بنزینی خودروهای کانورتیبل به موجب کاهش صدای اگزوز، بیشتر از سوخت دیزلی مورد مقبول افراد است. 

از سری نام های خودرو کانورتیبل می توان به کابریو، کروکی و خودرو با سقف جمع شونده اشاره کرد. 

سقف کانورتیبل در پشت خودرو جمع می شود

سقف کانورتیبل (جمع شونده)

اکثر خودرو های کروکی به گونه ای طراحی می شوند که در هنگام جمع شدن سقف، تکه های فلزی به صورت چند لایه ای در مقابل یکدیگر قرار می گیرند و در محوطه ای پشت صندلی ها جمع می شوند.

لازم به ذکر است که در برخی خودرو ها نظیر بوگاتی و لامبورگینی که در رده ی خودرو های اسپایدر و رودستر قرار می گیرند، محفظه ای در قسمت پشتی صندلی ها برای نگهداری از سقف تعبیه نشده است و شخص ملزم است سقف را داخل منزل از خودرو جدا کند.

بی شک این قبیل سقف های کانورتیبل محدودیت هایی دارد. به طور مثال، راننده در هر زمان که بخواهد قادر به جدا سازی سقف نمی باشد. افزون بر این، در ماه های مختلف سال، احتمال تغییرات جوی و بارش برف و باران وجود دارد.

لذا ممکن است راننده قبل از خروج از منزل اقدام به جدا سازی سقف کند، اما به صورت ناگهانی باران شروع به بارش کند. در این گونه شرایط تمام ادوات موجود در کابین خودرو خیس می شوند و صدمه می بینند.

استفاده از قابلیت سقف کانورتیبل محدودیت هایی دارد

تاریخچه بهره گیری از خودرو های مجهز به سقف متحرک

در سال های نخستین اختراع خودرو، تمام اتومبیل های تولیدی کروکی بودند و از وجود سقف بی بهره بودند.

با گسترش صنایع خودرو سازی، به مرور زمان اتاقک های محصوری برای خودرو ها تعبیه شد.

در سال 1934، دندان پزشکی به نام "جورج پاولین" طرحی در خصوص سقف جمع شونده در پژو های کوچک اعمال کرد. متأسفانه پژو های کروکی با وجود زیبایی ظاهری از ایمنی مناسبی برخوردار نبودند. 

بدین ترتیب یکی از حامیان و مربیان جورج پاولین به نام " Marcel Poutout" به منظور ارتقای ایمنی خودرو، مقداری تغییرات در فرمولاسیون سقف باز شونده ی پژو ایجاد کرد. اقدام او از جانب مردم و کمپانی پژو مورد تحسین قرار گرفت. تا جایی که این شرکت، فرمول اختراع سقف های محرک را از جورج پاولین خریداری کرد و روند تولید مدل خودروی مشهوری به نام 40 Z BL را آغاز نمود.

یک خودروی دارای سقف کانورتیبل در حال حرکت هیچ سدی برای نفوذ هوا ندارد

مشخصه های سقف کانورتیبل

کمپانی های سازنده ی خودرو به موجب آیرودینامیک ضعیف خودرو های کانورتیبل، در روند تولید این قبیل خودرو ها، از نوعی جزئیات مهندسی استفاده می کنند.

زمانی که یک خودروی کانورتیبل در حال حرکت است، هیچ سدی برای نفوذ هوای آزاد وجود ندارد. مسلما نفوذ هوا علاوه بر سر و صدای آشفته ای که ایجاد می کند، مانع برخورداری سرنشینان از دید مناسب می شود.

یکی از جزئیات مهندسی که شرکت های سازنده در تولید خودرو های کروکی به کار می برند، تعبیه ی شیشه ای کوچک در عقب پشت سری صندلی است.

در طول حرکت خودرو، جریان هوا با سرعت نسبتا شدیدی از شیشه ی جلویی خودرو عبور می کند. پس از ورود باد شدید در اتاقک خودرو، شیشه ی کوچک تعبیه شده، جریان هوا را آرام می سازد. بدین جهت باد با وزش شدید به طوفانی کوچک تبدیل می شود و زمینه ی آسایش سرنشینان فراهم می کند. 

در طی این روند، عملکرد آیرودینامیکی خودرو نیز ارتقا می یابد. به طور مثال خودروی لکسوس SC430 در حالت های متغیر سقف باز و بسته، از ویژگی آیرودینامیکی مشابهی برخوردار است.

یکی از انواع سقف کانورتیبل سقف پارچه ای است

انواع سقف های کانورتیبل

سقف پارچه ای

یکی از سقف های متحرک خودرو های کروکی، سقف پارچه ای یا نرم است. این سقف ها به صورت نیمه خودکار فعالیت می کنند. به گونه ای که راننده به منظور باز و بسته کردن سقف ملزم است گیره های موجود در شیشه های جلویی را باز کند. سپس دکمه ی باز شدن سقف را فشار دهد. 

در راستای باز شدن سقف، لازم است که شیشه های خودرو در حالت پایین قرار داشته باشند. البته در صورت بالا بودن نیز، توسط سیستم برق خودرو به صورت خودکار پایین می روند.

در خودرو های مجهز به سقف باز شونده ی پارچه ای مکانیزم جمع کننده در صندوق عقب اتومبیل تعبیه شده است که سقف را تا می کند و در داخل صندوق عقب قرار می دهد. 

سقف پارچه ای در خودروی کانورتیبل در برابر صدا عایق محکمی نیست

سقف فلزی 

اکثر خودرو های کانورتیبل از سقف فلزی برخوردار هستند. روند کارکرد سقف های فلزی کاملا به صورت خودکار است و به وسیله ی فشردن دکمه ای مخصوص شکل می گیرد. 

سقف این قبیل خودرو ها در هنگام باز شدن، به دو قسمت تقسیم می شود و داخل محفظه ای مشترک با صندوق عقب قرار می گیرد.

خودرو های کانورتیبل در دو مدل با عناوین "هاردتاپ" و " سافت تاپ" طراحی می شوند. 

سقف هارد تاپ

سقف های محرک هارد تاپ از منظر مکانیکی و الکترونیکی بسیار پیچیده هستند و به موجب ساختاری فلزی و مستحکم، دارای وزن بیشتری می باشند. 

سطح ایمنی، حفاظت و امنیت خودروهای مجهز به سقف هارد تاپ در جایگاه بسیار بالایی قرار دارد. 

سقف سافت تاپ

در تولید سقف های محرک سافت تاپ، از پارچه یا برزنت استفاده می شود. به موجب جنس ارزان قیمتی که در تولید ساخت این قبیل سقف های کروکی بهره گرفته می شود، از قیمت ارزان تری نسبت به خودرو های هارد تاپ برخوردار هستند.

توجه داشته باشید که وزن خودروهای سافت تاپی بسیار ناچیز است و در برابر وزش باد شدید، نفوذ آب، سرقت و فرسودگی از درجه کیفیت کمتری برخوردار هستند. 

مزیت سقف های کانورتیبل

یکی از محاسن خودرو های مجهز به سقف باز شونده، زاویه ی دید مناسب سرنشینان می باشد. در واقع، عدم وجود بدنه ی اتومبیل، زمینه ی دید گسترده ی راننده و سرنشینان را فراهم می کند و فرد از منظر هوشیاری، دقیق تر به رانندگی می پردازد. 

از دیگر مزیت سقف های کانورتیبل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جذابیت زیبای ظاهری

• شتاب بسیار زیاد خودرو

• مناسب برای افراد قد بلند

• آدرنالین و احساس نشاط

• ورود هوای مطبوع و تازه در داخل کابین 

معایب سقف کانورتیبل

یکی از نقطه ضعف های خودرو کانورتیبل، ارتعاش صدا از سقف اتومبیل است. به عبارتی دیگر، به مرور زمان با افزایش کارکرد خودرو، در محل اتصال سقف متحرک بر روی سقف ثابت، نوعی درز به وجود می آید که موجب شنیده شدن باد، باران و صداهای خارج از کابین می گردد. 

با وجود مقاومت و استحکام بالای سقف خودرو های کانورتیبل، هیچ گونه ضمانتی در خصوص عدم نفوذ قطرات باران در داخل کابین خودرو وجود ندارد.

همان طور که بیان کردیم در هنگام ساخت سقف برخی از خودرو های کروکی، از پارچه استفاده می شود. مسلما یک سقف پارچه ای بسیار نرم  نسبت به سقف فلزی از مقاومت کمتری برخوردار است. لذا در این قبیل خودرو ها، احتمال دارد با وجود بسته بودن سقف نیز سر و صدای محیط اطراف در داخل کابین نفوذ کند.  

سقف کانورتیبل در بیشتر خودرو ها از جنس فلز است

کاهش کیفیت اتومبیل

ستون و شاسی خودرو، با اتصال به سقف استحکام بیشتری دارند. به عبارتی، عدم وجود سقف ثابت، مقاومت بدنه ی خودرو را در مقابل فشار های ناشی از تصادف کاهش می دهد.

علاوه بر این، با جریان پذیری نور خورشید و هوا در داخل کابین، قطعات پلاستیکی، روکش صندلی و ادوات متغیر کابین خودرو تحت تأثیر هوای سرد و گرم قرار می گیرد و منجر به کاهش عمر مفید قطعات می گردد. 

کاهش ایمنی خودرو 

ایمنی خودرو های کروکی در هنگام واژگونی تصادفات بسیار کم است. بی شک سقف فلزی از تداخل ضربات به سر و پرتاب شدن سرنشین از داخل خودرو به بیرون محافظت می کند. اما یک خودروی کانورتیبل، تنها از قابلیت ایمنی رول آور برخوردار است. 

رول آور مکانیزمی محافظتی و امنیتی در پشت صندلی های سرنشینان است که در هنگام بروز تصادفات به صورت خودکار بالا می آید تا از سر و گردن سرنشین محافظت کند.

کمپانی های سازنده ی خودرو، همواره تلاش می کنند تا ایمنی به مراتب بالاتری را برای سرنشینان فراهم کنند. آن ها در این راستا، شیشه های قسمت جلویی خودروهای کانورتیبل را با استحکام بالاتری تعبیه کردند تا در هنگام بروز تصادفات از سر و صورت سرنشین مراقبت کند. 

علاوه بر این، سرقت خودرو های کروکی بسیار راحت تر از خودرو های دارای سقف ثابت با جنس فلزی است. زیرا در این قبیل اتومبیل ها، هیچ مانعی برای عدم نفوذ سارق در داخل کابین خودرو وجود ندارد. 

بهتر است بدانید که تحقیقات انجام شده در خصوص خودرو های کانورتیبل حاکی از آن دارند که میزان تصادفات این قبیل خودرو ها نسبت به خودرو های معمولی، کمتر است. این ایمنی بهتر خودرو های کروکی به وزن بیشتر اتومبیل باز می گردد. 

ظرفیت کم اتومبیل

در خودرو های کانورتیبل، بخش اعظمی از فضای خودرو صرف محوطه ی نگهدارنده ی سقف می شود. با این وجود، ظرفیت خودرو برای حضور سرنشینان و صندوق عقب کاهش می یابد.

از سری دیگر معایب خودرو های مجهز به سقف کانورتیبل می توان به قیمت بالا وصرف هزینه های هنگفت در خصوص تعمیر سقف و بدنه ی خودروهای کانورتیبل اشاره کرد.

برخی از سقف های کانورتیبل از جنس برزنت هستند

نمونه هایی از خودروهای مجهز به سقف کانورتیبل

شرکت های خودرو ساز در سطح جهان با یکدیگر در رقابت هستند تا نوعی از اتومبیل کروکی را طراحی کنند که در کمترین بازه ی زمانی روند باز و بسته شدن سقف را انجام دهد.

در ادامه ی مطلب چند نمونه از خودرو هایی را که از سریع ترین مکانیسم باز و بسته شدن سقف برخوردار هستن، بیان می کنیم:

• فورد موستانگ کانورتیبل: خودروی مذکور روند باز شدن سقف را به مدت 7 ثانیه به اتمام می رساند.

• پورشه ۷۱۸ باکستر: باز و بسته شدن خودرو در عرض 9 ثانیه

• فولکس‌ واگن بیتل کانورتیبل: جمع شدن سقف به مدت 5/9ثانیه و بسته شدن آن در 11 ثانیه

• آئودی TT رودستر: به مدت 10 ثانیه

• جگوار اف تایپ کانورتیبل: در عرض 12 ثانیه

• مزدا MX-5 RF: در عرض 13 ثانیه

• پورشه ۹۱۱ کابریولت: در عرض 13 ثانیه

• استون مارتین DB11 ولانت: در عرض 16 ثانیه

• آئودی A5 کابریولت: در عرض 18 ثانیه

نتیجه گیری و سخن پایانی

همان طور که بیان کردیم خودرو های کانورتیبل، به مکانیسم باز و بسته شدن سقف مجهز هستند. در اکثر موارد، در راستای ساخت سقف های محرک کروکی، از جنس برزنت و پارچه استفاده می شود. 

از آنجایی که خودرو های کانورتیبل از ایمنی بسیار کمی برخوردار هستند، شرکت های سازنده، نوعی رول آور محافظتی را در قسمت پشت سری سرنشینان تعبیه می کنند. 

رول آورها در هنگام بروز تصادف به صورت خودکار بالا می آیند و از تداخل فشار به ناحیه ی سر و گردن جلوگیری می کنند. 

علاوه بر این، به منظور جلوگیری از ایجاد سرو صدای آشفته، نوعی شیشه های کوچک را بر روی صندلی پشت سرنشینان تعبیه می کنند.

این شیشه ها با ایجاد فرآیندی دورانی در گردش باد، مانع ایجاد سرو صدای آشفته در داخل کابین خودرو می شوند. 

کمپانی های خودرو ساز برای به حداقل رساندن مدت زمان باز و بسته شدن سقف های کروکی در رقابت هستند. آن ها تاکنون مدل های مختلفی از خودروهای کروکی را به بازار ارائه داده اند. در این میان، خودروی فورد موستانگ کانورتیبل با کمترین مدت زمان باز شدن ( در عرض 7 ثانیه) در رده ی اول قرار دارد. 

با وجود محاسنی که سقف های کانورتیبل به ارمغان می آورند، معایبی را نیز برای سرنشینان به وجود می آورند. از مهمترین معایب خودرو های کانورتیبل، ارتعاش صدای باد شدید و نفوذ آب در داخل کابین خودرو محسوب می شود. 

گرداوری: بخش مجله خودرو بیتوته