خرابی فرمان خودرو: وقتی کنترل از دستتان خارج می‌شود

مجموعه: اصول تعمیر و نگهداری خودرو

علائم خرابی فرمان خودرو

خرابی فرمان: بدترین کابوس هر راننده‌ای 

سیستم فرمان خودرو چیست؟

سیستم فرمان یکی از مهم‌ترین قسمت‌های خودرو می‌باشد که وظیفه هدایت و کنترل مسیر را بر عهده دارد. سیستم فرمان از اجزا گوناگونی مانند میل درگ، غربیلک فرمان، سگ دست، اهرم تای راد، بازوی پیتمن تشکیل شده است. 

فرمانی که ما از آن برای تغییر جهت خودرو استفاده می‌کنیم بخشی از مجموعه‌ای می‌باشد که ما قسمتی از آن را در دست خود داریم. در واقع مجموعه جعبه فرمان خودرو باعث می‌شود که ما بتوانیم خودرو را در مسیر دلخواهمان هدایت نماییم.

جعبه فرمان خودرو به ‌مرور زمان دست خوش تغییرات زیادی شده است، این سیستم علاوه بر انتقال نیروی چرخشی فرمان، جهت حرکت فرمان را به چرخ‌ها منتقل می‌کند و بدین صورت مسیر حرکت خودرو را مشخص می‌نماید. 

اجزای مختلف سیستم فرمان خودرو

وظایف جعبه فرمان خودرو

در حقیقت این جعبه فرمان است که حرکت فرمان را کنترل می‌کند و باعث می‌شود تا فرمان از دسترس خارج نشود. شاید این کلمات به گوش شما آشنا باشند که فرمان خودرویی نرم و یا سفت است. این فرایند بستگی به جعبه فرمان اتومبیل دارد. اگر جعبه فرمان خودرویی پیشرفته و نرم باشد رانندگی با آن به ‌مراتب راحت‌تر خواهد بود و اگر ساختار جعبه فرمان خودرویی قدیمی باشد فرمان خودرو سفت و رانندگی و هدایت آن سخت‌تر خواهد بود.

به‌ طور کلی وظایف جعبه فرمان عبارت‌اند از:

۱. تبدیل کردن حرکت چرخشی و دورانی غربیلک به حرکت فنی اهرم‌بندی فرمان

۲. تغییر صفحه دوران غربیلک

۳. کاهش حرکت چرخشی و جابه‌جایی دست راننده

انواع جعبه فرمان خودرو

1. جعبه فرمان مکانیکی: در این نوع جعبه فرمان، تنها منبع انرژی سیستم، نیروی دست راننده بوده و خود سیستم دارای قطعه‌ای نیست که به راننده کمک کند. به‌خاطر همین رانندگی با خودروهایی که دارای جعبه فرمان مکانیکی هستند خستگی زیادی را برای راننده به همراه می‌آورد.

2. جعبه فرمان با نیروی کمکی: در این نوع جعبه فرمان نیروی زیادی برای به کار انداختن غربیلک نیاز نیست و ازاین‌رو رانندگی با این نوع جعبه فرمان بسیار راحت است. زیرا نیرویی به نام هیدرولیک و یا نیروی الکتریکی به فرمان کمک می‌کند و این امر باعث می‌شود راننده فشار زیادی برای به کار انداختن فرمان از خود نشان ندهد.

3. جعبه فرمان الکتریکی: توان و قدرت کمکی، یک موتور الکتریکی در این جعبه فرمان به کمک راننده می‌آید. در حقیقت در این سیستم موتور الکتریکی جایگزین نیروی روغن هیدرولیک و اجزای تأمین‌کننده این نیرو می‌شود و انرژی لازم را برای حرکت غربیلک فرمان تأمین می‌کند. جعبه فرمان الکتریکی جدیدترین تکنولوژی جعبه فرمان می‌باشد. در این نوع جعبه فرمان پمپ، شیر، مخزن و لوله‌های هیدرولیکی حذف شده‌اند و مجموعه‌ای شامل سنسور گشتاور و موتور الکتریکی با جریان مستقیم اضافه شده است.

جعبه فرمان الکتریکی خودرو

علائم خرابی جعبه فرمان خودرو  

اگر هنگام چرخش فرمان در حالت درجا یا در حین حرکت صدای غیرعادی از جعبه فرمان به گوشتان رسید. این مشکل بنا به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:

1. بین پینیون و دنده شانه‌ای لقی وجود دارد.

2. جعبه فرمان هیدرولیک به‌صورت کاملاً صحیح و دقیق تنظیم نشده است.

3. میل‌فرمان افقی که به دنده شانه‌ای و سیبک فرمان متصل است لقی دارد.

4. فنر بوش تنظیم که میزان لقی فرمان را تنظیم می‌کند معیوب شده است.

5. طول فنر بوش تنظیم و عمق بوش دنده شانه‌ای با یکدیگر مطابقت ندارند.

سفت شدن فرمان خودرو یکی از علایم خرابی فرمان است

سفت‌شدن غربیلک فرمان

غربیلک یکی از قطعات مهم در سیستم خودرو می‌باشد و نباید دچار سفتی شود. اما دلایل ایجاد این مشکل عبارت‌اند از:

• سیبک‌های جعبه فرمان که هنگام انتقال نیرو مورداستفاده قرار می‌گیرند ممکن است سفت شده باشند.

• ممکن است باد لاستیک‌ها کم شده باشد یا در اثر اصطکاک بیش از حد لاستیک‌ها از حالت استاندارد خارج شده‌اند.

• جعبه فرمان به شیوه درست تنظیم نشده است.

• کلاهک کمک فنر و چهارشاخ فنر بیش از حد سفت شده‌اند.

لقی جعبه فرمان

اگر در صورت مواجه شدن با دست‌انداز در هنگام رانندگی، فرمان خودرو تقه‌ای صدا دهد و یا در زمان گردش فرمان خودروی شما به‌صورت لق می‌باشد. به‌احتمال زیاد خودروی شما دچار یکی از مشکلات زیر است:

• فاصله ناصحیح بین پینیون و دنده شانه‌ای

• بلبرینگ پینیون دچار عیب شده است.

• پینیون و دنده شانه‌ای به صورت صحیح تنظیم نشده‌اند.

• دنده‌های جعبه فرمان به علت رانندگی‌های مکرر دچار خوردگی و آسیب شده‌اند.

لقی جعبه فرمان خودرو

علائم خرابی جعبه فرمان هیدرولیک

1. روغن‌ریزی قسمت‌های سیستم هیدرولیک

اگر سطح روغن هیدرولیک در مخزن آن به مرور زمان کم شود، به معنای نشتی در مخزن یا شلینگ‌های هیدرولیک، نشتی در پمپ هیدرولیک یا سوئیچ الکتریکی لوله فشارقوی و یا نشتی در شیر هیدرولیک یا جک دوطرفه می‌باشد. در صورت مشاهده روغن در اطراف هر کدام از این قطعات باید نسبت به تعویض و یا تعمیر آن اقدام نمایید.

2. ایجاد صدا در هنگام کارکردن درجا یا چرخاندن فرمان

اگر در هنگام کارکردن درجای موتور، پمپ هیدرولیک صدای اضافی تولید کند، به‌احتمال زیاد پمپ دچار مشکل شده است. ولی اگر در هنگام چرخاندن فرمان به چپ و راست، صدای غیرعادی شنیده شود، به‌احتمال زیاد یا کیفیت روغن هیدرولیک پایین است و یا روغن در پمپ هیدرولیک دچار نشتی شده است. همچنین اگر در زمان چرخاندن فرمان، صدایی شبیه جیغ از تسمه هیدرولیک شنید بهتر است فولی تسمه روی میل‌لنگ و سایز تسمه هیدرولیک را بررسی نمایید.

سفت‌شدن فرمان خودرو

اگر موتور خودرو روشن باشد؛ ولی فرمان سفت شده باشد، بهتر است موارد زیر را بررسی کنید:

1. از سالم‌بودن تسمه هیدرولیک مطمئن شوید.

2. از کافی بودن میزان روغن هیدرولیک در مخزنش اطمینان پیدا کنید.

3. از کیفیت روغن هیدرولیک مطمئن شوید.

درصورتی‌که در موارد بالا را چک کردید و هیچ مشکلی در آنها وجود نداشت باید مواردی مانند پمپ هیدرولیک، شیر هیدرولیک فرمان، جک دوطرفه هیدرولیک را با کمک یک مکانیک ماهر بررسی نمایید.

سیستم جعبه فرمان خودرو

راه‌های جلوگیری از خرابی جعبه فرمان خودرو

درصورتی‌که برخی موارد ساده را در حین استفاده از اتومبیل رعایت نمایید می‌توانید عمر قطعات خودرو را زیاد کرده و از استهلاک و خرابی آنها بکاهید. برخی از مواردی که می‌تواند در طولانی‌شدن عمر جعبه ‌فرمان خودرو مؤثر باشند عبارت‌اند از:

• تنظیم باد لاستیک‌ها را جدی بگیرید.

• لاستیک‌ها را بررسی کرده و اگر از نظر عاج ضعیف هستند آن‌ها را تعویض کنید.

• چرخ‌ها را در حالت بالانس نگاه داریم.

• تنظیم و گریس‌کاری مداوم را در دستور کار داشته باشیم.

تعمیر بخش‌های مختلف جعبه فرمان خودرو

به‌طورکلی برای کشف مشکل جعبه فرمان خودرو، اول باد لاستیک، سپس میزان روغن هیدرولیک و در نهایت تسمه پمپ هیدرولیک بررسی کنید. اگر مشکل از این موارد بود می‌توان به‌راحتی آن را رفع کرد.

اما درصورتی‌که مشکل از مارپیچ باشد، مارپیچ باید باز شده، سپس روغن هیدرولیک تخلیه و روغن جدید ریخته ‌شود تا از نبود براده فلز در روغن هیدرولیک اطمینان حاصل شود؛ زیرا گاهی حتی یک براده در داخل روغن می‌تواند علت ایجاد آسیب در مارپیچ باشد و یا  در صورت خرابی جدی تعویض گردد.

پس از انجام تعویض و یا تعمیر فرمان خودرو، بهتر است اتومبیل را در یک جای کم‌خطر و باز، از لحاظ سیستم فرمان چک کنید. تا اطمینان پیدا کنید که مشکل رفع شده و چیزی از قلم نیفتاده است.

گردآوری: بخش خودرو بیتوته