علت تفاوت قیمت تتر و دلار در ایران

مجموعه: سرمایه های دیجیتالی

اگرچه دلار آمریکا و تتر به صورت کلی ارزش یکسانی دارند، اما هر کدام نقش‌ خاص خود را در بازارهای مختلف ایفا می‌کنند. قیمت دلار و تتر در ایران دارای اختلاف جزئی است که ممکن است برای خیلی از سرمایه گذاران باعث ایجاد ابهام و سوال شود. از این رو، در این مطلب به علت تفاوت قیمت تتر و دلار می‌‌پردازیم. 

تتر (USDT) چیست و چگونه شکل گرفته است؟

تتر   (USDT)نوعی ارز دیجیتال است که به عنوان استیبل کوین (stablecoin) شناخته می‌شود. برخلاف سایر ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین یا اتریوم که می‌توانند قیمت‌های بسیار متغیری داشته باشند، استیبل کوین‌ها قیمت ثابت معادل با یک ارز فیات یا دارایی فیزیکی دارند. وجود استیبل کوین‌ها باعث ایجاد پایداری در بازار ارزهای دیجیتال شده و ریسک ناشی از نوسانات شدید قیمت را کاهش می‌دهد. تتر نیز به همین منظور برای حفظ نسبت 1:1 با دلار آمریکا طراحی شده است، به این معنی که USDT 1 همیشه برابر با 1 $ است. Tether به طور گسترده در بازار کریپتو به عنوان وسیله‌ای برای انتقال ارزش و قیمت گذاری روی دارایی‌های دیجیتال استفاده می‌شود.

تاریخچه تتر از آغاز تا به الان

 تتر در ابتدا با نام Realcoin معرفی شد. بنیان‌گذاران این پروژه بروک پیرس (Brock Pierce)، رید کالینز (Reeve Collins) و کریگ سلرز (Craig Sellars) بودند. در نوامبر 2014، تتر به عنوان یک پروژه رسمی راه‌اندازی شد و با صرافی ارز دیجیتال Bitfinex همکاری کرد. این مشارکت به تتر کمک کرد تا به سرعت جایگاه خود را در بازار تثبیت کند.

تا سال 2017، تتر توانست به یکی از پرمعامله‌ترین ارزهای دیجیتال تبدیل شود. در همان زمان سوالات بسیاری در مورد ذخایر پشتوانه تتر مطرح شد. تتر ادعا می‌کرد که هر واحد USDT به طور کامل توسط یک دلار آمریکا در حساب‌های بانکی شرکت پشتیبانی می‌شود. با این حال، منتقدان و ناظران بازار نگرانی‌هایی در مورد عدم شفافیت کامل مطرح کردند.

در سال 2018 و 2019، تتر و Bitfinex تحت بررسی‌های قانونی قرار گرفتند. دفتر دادستانی کل نیویورک تحقیقاتی را آغاز کرد که نشان داد بخشی از ذخایر تتر به جای دلار آمریکا، شامل دارایی‌های دیگر و بدهی‌ها بوده است. این موضوع به عدم اعتماد برخی از سرمایه‌گذاران دامن زد. پس از فشارهای قانونی، این شرکت شروع به ارائه گزارش‌های منظم در مورد ذخایر خود کرد و تا بتواند اعتماد کاربران را دوباره بدست آورد.

در اوایل راه اندازی، تتر فقط روی بلاکچین بیت‌کوین از طریق پروتکل Omni کار می‌کرد. با گذشت زمان، تتر روی بلاکچین‌های دیگر مانند اتریوم (ERC-20)، ترون (TRC-20) و الگوراند (Algorand) نیز عرضه شد. این  پیشرفت به تتر کمک کرد تا دسترسی و انعطاف‌پذیری بیشتری را در استفاده از شبکه‌های مختلف بلاکچینی ارائه دهد.

دلار کاغذی چیست؟

دلار کاغذی به اسکناس‌های فیزیکی دلار آمریکا اطلاق می‌شود که توسط فدرال رزرو منتشر می‌شوند و به طور گسترده در ایالات متحده و در سطح جهانی به عنوان ارز قانونی مورد استفاده قرار می‌گیرند. دلارهای کاغذی به‌عنوان ارز ملموس، معاملات روزمره را تسهیل می‌کنند و یک وسیله مبادله ساده و مستقیم را بدون نیاز به زیرساخت‌های الکترونیکی یا واسطه‌ها ارائه می‌دهند. در مقایسه با ارزهای دیجیتال، دلار کاغذی در معرض نوسانات و عدم قطعیت‌های نظارتی نیست و یک ذخیره قابل اعتماد از ارزش را فراهم می‌کند. با این حال، دلار با خطرات امنیتی فیزیکی مانند سرقت، آتش سوزی و گم شدن همراه است و می‌تواند برای تراکنش‌های بزرگ محدودیت ایجاد کند. تورم باعث کاهش ارزش تومان در طول زمان شده و از این رو بسیاری از مردم دلارهای کاغذی را با دیدگاه سرمایه گذاری نگهداری می‌کنند. دلار به عنوان پوششی در برابر تورم عمل می کند و شکلی پایدار و قابل دسترسی از پس انداز برای عموم افراد است.

انواع نرخ دلار در ایران

در ایران چندین نرخ مبادله برای دلار آمریکا وجود دارد.

● نرخ دلار دولتی: این نرخی است که توسط دولت تعیین می‌شود و اغلب برای اهداف خاصی مانند واردات کالاهای ضروری یا ارائه ارز مسافرتی استفاده می‌شود.

● نرخ دلار بازار آزاد: نرخی است که مردم می‌توانند با آن در بازار آزاد دلار خرید و فروش کنند که معمولاً به دلیل پویایی تقاضا و عرضه بسیار بالاتر از نرخ رسمی است.

● نرخ دلار نیمایی: برای صادرکنندگان و واردکنندگان در یک سیستم مبادله ویژه استفاده می‌شود که معمولاً بالاتر از نرخ رسمی است.

مقایسه دلار و تتر

در جدول زیر، یک مقایسه کلی از ویژگی‌ها و تفاوت‌های دلار آمریکا و تتر ارائه شده است:

تتر از نظر ماهیت و منشا با تتر متفاوت است. دلار آمریکا پول رسمی کشور ایالات متحده است که توسط دولت آمریکا و فدرال رزرو (Federal Reserve) منتشر و کنترل می‌شود. در حالی که تتر یک استیبل کوین است که به‌صورت دیجیتال توسط شرکت Tether Limited بر بستر بلاک‌چین‌ها (مانند اتریوم، ترون و غیره) منتشر شده و ماهیت غیر متمرکز دارد. 

تفاوت بعدی در پشتوانه دلار آمریکا و تتر است. ارزش دلار آمریکا از اقتصاد ایالات متحده، سیاست‌های پولی و مالی دولت و تصمیمات فدرال رزر تاثیر می‌پذیرد. از طرفی، تتر مدعی است که هر توکن توسط یک دلار آمریکا در ذخایر این شرکت پشتیبانی می‌شود. با این حال، شفافیت و مقدار دقیق این پشتوانه همواره مورد بحث بوده‌است.

یکی دیگر معیارهایی که بر اساس آن می‌توان دلار و تتر را در ایران با یکدیگر مقایسه کرد، تفاوت قیمت است. قیمت دلار نقدی در بازار آزاد ایران ممکن است با توجه به شرایط اقتصادی، سیاسی و تقاضای ارز تغییر کند. تتر در ایران معمولا با قیمتی بیشتر از قیمت دلار نقدی معامله می‌شود که این می‌تواند به دلیل هزینه‌های انتقال ارز دیجیتال و تقاضای بازار کریپتو باشد. 

دلیل اختلاف قیمت تتر و دلار چیست؟

در ایران، تتر معمولا به چند علت در مقایسه با نرخ رسمی دلار آمریکا قیمت بالاتری دارد که در این بخش به بررسی دلایل این تفاوت قیمت می‌پردازیم.

تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی بین‌المللی

ایالات متحده تحریم‌های شدیدی را علیه ایران اعمال کرده است و دسترسی این کشور به سیستم مالی جهانی را محدود کرده است. این امر، دستیابی ایرانیان به دلار آمریکا را از طریق روش‌های سنتی بانکی دشوار می‌کند. بنابراین دولت ایران برای مدیریت اثرات اقتصادی تحریم‌ها و حفظ ذخایر ارزی خود، بر مبادلات ارز کنترل شدیدی دارد. تتر به عنوان یک استیبل کوین متصل به دلار، به عنوان یک جایگزین دیجیتال برای ایرانیان عمل می‌کنند تا بتوانند هم از مزایای فناوری بلاکچین و هم از مزایای خرید دلار بهرمند شوند. 

تقاضای بالا برای ارزهای دیجیتال و تتر

ارزهای دیجیتال از جمله تتر، ابزاری در دسترس‌ و غیرمتمرکز برای دریافت و انتقال ارزش به حساب می‌آیند. تتر امکان انجام تراکنش های سریع و کارآمد برون مرزی را بدون نیاز به بانک یا واسطه فراهم می کند که با توجه به محدودیت های مالی در ایران بسیار سودآور به نظر می‌رسد. عرضه محدود همراه با تقاضای بالا، طبیعتا قیمت را بالا می برد. بنابراین تتر در پلتفرم‌های P2P یا OTC مبادلات رمزارز  اغلب به دلیل کاربرد آن و محدودیت‌های دسترسی، قیمت بالاتری دارد.

هزینه‌های شبکه و معامله در صرافی

صرافی‌های ارز دیجیتال برای ارائه خدمات خود به کاربران، هزینه‌هایی را به عنوان کارمزد معامله دریافت می‌کنند. این کارمزدها می‌تواند شامل هزینه‌های سفارش گذاری و مبادلات تتر باشد. کارمرد معامله به قیمت نهایی تتر اضافه می‌شود و باعث افزایش هزینه برای خریداران ایرانی می‌گردد.

هنگام انتقال تتر از یک کیف پول یا صرافی به کیف پول یا صرافی دیگر، کارمزدهای انتقال شبکه نیز باید پرداخت شود. این کارمزدها بستگی به شبکه بلاکچینی دارد که تتر روی آن منتقل می‌شود (مثلاً اتریوم، ترون، یا بایننس اسمارت چین). افزایش تقاضا برای انتقال تتر و همچنین نوسانات هزینه‌های گاز (Gas Fees) می‌تواند به افزایش هزینه‌های کلی انتقال تتر منجر شود و این هزینه‌ها در قیمت نهایی تتر در ایران تأثیرگذار هستند.

آیا ممکن است قیمت تتر نسبت به قیمت دلار کاهش پیدا کند؟

در دو حالت امکان دارد که قیمت تتر به پایین‌تر از قیمت دلار آمریکا برسد. حالت اولی این است که ارزش تتر به زیر 1 دلار سقوط کند و اتصال خود را به دلار از دست بدهد. این اتفاق تنها در شرایط عدم اطمینان از پشتوانه تتر یا فشارهای نظارتی ممکن است رخ دهد. همانطور که اشاره شد، در نتیجه تحقیقات دفتر دادستانی کل نیویورک در سال 2018 مشخص شد که صرافی بیت فینکس برای پوشش کمبود نقدینگی خود از ذخایر تتر استفاده کرده‌است. این موضوع منجر به ایجاد شکاف در ارتباط مستقیم بین USDT و دلار آمریکا شد و در چندین مقطع قیمت تتر به طور قابل ملاحظه‌ای به کمتر از یک دلار آمریکا کاهش یافت.

برای مثال، در سپتامبر 2018 قیمت USDT به حدود 0.90 دلار آمریکا ریزش داشت. این نوسان ناشی از فشار فروش و خروج سرمایه از تتر به دیگر استیبل‌کوین‌ها و دارایی‌های دیجیتال بود.

عامل دیگری که در کاهش قیمت تتر نسبت به دلار آمریکا ممکن است تاثیرگذار باشد، تغییرات ناگهانی قیمت دلار در ایران است. هنگامی که در بازه زمانی کوتاهی قیمت دلار دچار نوسانات شدید می‌شود، قیمت تتر در برخی موارد کمتر از قیمت دلار معامله می‌شود. لازم به ذکر است که این وضعیت موقتی بوده و مجددا قیمت تتر به بالاتر از قیمت دلار آزاد باز می‌گردد. 

تتر بخریم یا دلار؟

 تتر (USDT)، یک استیبل کوین دیجیتال متصل به دلار آمریکا، راه حلی را برای کسانی که به تراکنش‌های سریع نیاز دارند یا به دنبال دور زدن محدودیت‌های بانکی هستند، ارائه می‌کند. به‌ویژه در کشورهایی مانند ایران، که دسترسی به دلار اسکناس آمریکا ممکن است با مشکلاتی همراه باشد. در نهایت، انتخاب بین خرید و نگهداری دلار کاغذی یا تتر به استراتژی و ترجیحات فردی بستگی دارد. از نظر پذیرش و اعتبار در معاملات روزانه، دلارهای کاغذی برتری دارند. اما اگر به دنبال سرعت، سهولت و تمرکز زدایی هستید، تتر برای شما گزینه مناسب‌تری است.

جمع بندی

 عمدتا به دلیل تحریم‌های اقتصادی، کنترل ارز و تقاضای زیاد برای جایگزین‌های دلار کاغذی، سرمایه گذاران به خرید تتر تمایل پیدا می‌کنند. سهولت معامله تتر و پایداری آن، علیرغم هزینه بالاتر آن نسبت به نرخ رسمی دلار آمریکا، آن را به گزینه ای ارجح برای بسیاری از سرمایه گذاران در ایران تبدیل کرده است. از سوی دیگر، جامعه کریپتو فارسی نیز برای نقد کردن سود خود و یا افزایش سرمایه معاملات خود از تتر استفاده می‌کنند.  در نظر داشته باشید که این محتوا به هیچ عنوان یک توصیه مالی نیست و هدف ما از تولید و انتشار این محتوای آموزشی، بالا بردن سطح علمی جامعه رمزارزی کشور است.