تقویم تاریخ -4 آبان

مجموعه: تقویم تاریخ

بارسيدن نيروهاي روسيه به كرج در 18 آبان، گروهي از رجال وقت رهسپار قم وجماعتي ديگر روانه كرمانشاه شدند و سلطان احمدشاه قاجار هم به انديشه انتقال پايتخت از تهران به اصفهان افتاد.

جماعتي كه به قم رفته بودند كميته دفاع ملي تشكيل دادند و دراين ميان شاه وقت تصميم به ملاقات با نمايندگان سياسي انگلستان و روسيه ــ دو دولت متحد در جنگ اول ــ گرفت و با گرفتن قول باز گشت واحدهاي روسيه به قزوين انصراف خود را از انتقال پايتخت اعلام داشت.

در اين اثناء تحريكات عوامل آلمان در اصفهان، كرمان و فارس كار خودرا كرد و احساسات ضد انگليسي در اين مناطق بالا گرفت و حملاتي به انگليسي ها شد از جمله در شيراز انان را از كنسولگري بيرون انداختند و در كازرون يك انگليسي را كه ظاهرا تلگرافچي بود كشتند و....

1299ش:انگليسي ها در آبان سال 1299 (اكتبر1920) در ايران يكه تاز ميدان شده بودند وكوشش تمام داشتند كه مالك الرقاب وطن ما شوند. انگليسي ها با تلقين قطعي بودن قرارداد سال 1919 میلادی معروف به قرارداد وثوق الدوله به مقامات دولتي ايران، عملا مفاد ان را به اجرا گذارده بودند و تاكيد بر قطعي بودن آن داشتند از جمله از مشيرالدوله رئيس الوزراء و نیز سلطان احمدشاه مصرا مي خواستند كه پالونيك استاروسلسكي ژنرال روسي فرمانده قزاقخانه را كه ديگر ارتباطي هم با روسيه نداشت و حقوق بگير دولت ايران شده بود بركنار و از ايران اخراج كنند تا امور مالي و تداركاتي نيروي قزاق ـ طبق قرار داد 1919، در دست ماموران انگليسي قرار گيرد. احمد شاه نافرماني احتمالي قزاقها را بهانه مي آورد و مشير الدوله حاضر به قبول نبود.

پس از آخرين ديدار ژنرال آيرونسايد با مشيرالدوله كه درآن اين موضوع با فشار بيشتري مطرح شده بود، مشيرالدوله كناره گيري از نخست وزيري را ترجيح داد و چهارم آبان استعفاء كرد. سلطان احمدشاه سپهدار (سپهدار رشتي) را که با انگلیسی ها مخالفتی نداشت رئيس الوزراء كرد و وي ظرف چند روز ژنرال پالونيك استاروسلسكي و همه افسران روسي ديويزيون قزاق را بركنار كرد.

با اخراج افسران روس، راه بر تماس مستقيم ژنرال آيرونسايد با افسران ايراني نيروي قزاق هموار شد و وي دو روز پس از بركناري روسها، يعني دهم آبان به قزوين رفت و در آق بابا از رژه نيروهاي قزاق سان دید و با ژنرال رضاخان ميرپنج (سرتيپ) آشنا شد و گفت و گو کرد كه در باره اين ديدار شايعات فراوان انتشار يافته است ازجمله اینکه آیرونساید رضاخان را تشویق به کودتا کرد، جزئیات کار را با او درمیان نهاد و ....

پس از اين ديدار، طولي نكشيد كه وزير امور خارجه انگلستان، اين بار با دست پر و از موضع قدرت از ايران خواست كه قرارداد سال 1919 ايراد ندارد و آن را به اجراء در آورد و اگر هم احيانا در اجراي آن اشكالي ببيند برطرف سازد.

1346ش:چهارم آبان سال 1346 (26 اكتبر 1967) شاه با اين كه از سلطنت او 26 سال مي گذشت، در چهل و هفتمين زادروز خود با هزينه نسبتا سنگين طي مراسمي مفصل كه به نظر بسياري ضرورت نداشت بر سر خود تاج گذارد!. حال آن كه به نظر منتقدين بهتر بود مانند كشورهاي ديگربراي عموم مردم تامين اجتماعي (بازنشستگي همگاني پس از رسيدن به سن معين) برقرار مي كرد تا در پيري دغدغه گرسنگي خوردن نداشته باشند؛ به تفتيش عقايد پايان مي داد كه داشتن عقيده و ابراز مسالمت آميز آن حق لاينفك انسان است؛ تاسيس حزب را از شرط و قيد! رها مي ساخت؛ نشر روزنامه را از انحصار تني چند از اشخاص معين خارج مي ساخت و دست اهل اين حرفه را به داشتن نشريه عمومي باز مي گذارد و با اين اقدام به استثمار روزنامه نگاران وطن توسط شماري کم خاتمه مي داد؛ ايران را از لحاظ محصولات كشاورزي خودكفا مي كرد؛ دولت را از اتكاء به درآمد نفت براي تامين هزينه هاي جاري با اتخاذ سياستهاي ديگري ازجمله وصول واقعي ماليات بر درآمد بي نياز مي كرد و ....

1689م:در جریان جنگ امپراتوری اتریش با عثمانی، 26 اكتبر سال 1689 ژنرال «اني سيلويو پيكولوميني Enea Sivio Piccolomini » فرمانده نيروهاي اتریشی دستورداد كه شهر سكوپجه Skopje (تلفظ تركي آن اوشكوپ، تلفظ یونانی اسکوپیا و تلفظ ايتاليايي اش: سكوپي) آتش زده شود. علت صدور چنين دستوري اين بود كه در اين شهر 600 هزار نفری كه اينك پايتخت جمهوري مقدونيه است بيماري وبا شيوع يافته بود. فرمانده نيروهاي اتريش كه در اصل ايتاليايي بود براي جلوگیری از سرايت بيماري وبا به ساير نقاط اروپا، تصمیم به سوزاندن شهر سكوپجه گرفت ولي سوزاندن سکوپجه مانع از آن نشد که ژنرال پیکولومینی از وبا رهایی یابد. وی درهمان گیر و دار به بيماري وبا دچار شد و همانجا درگذشت. نيروهاي وي قبلا عثمانيان را در بوسني، كوزوو و مقدونیه شمالی شكست داده و در تعقيب آنان بودند كه در شهر سكوپجه با وبا رو به رو شدند.

1909م:26 اكتبر سال 1909 «ايتو» دولتمرد مقتدر ژاپن و مردي كه وطن خودرا به صورت يك قدرت جهاني در آورد در 72 سالگي درسرزمين كره به دست يك كره اي كشته شد. وي در آن زمان با لقب شاهزاده، فرماندار ژاپني كره بود. ايتو كه از نخستين دانشجويان اعزامي ژاپن به اروپا بود و دوبار نخست وزير ژاپن شد براي ميهن خود قانون اساسي نوشت، زيرا كه همانند توماس جفرسون عقيده داشت كه يك قانون اساسي جامع ملت را شكل مي دهد و متحول مي كند.ايتو به اعجاز يك قانون اساسي خوب در تنظيم پيشرفتهاي يك ملت ايمان داشت.

وي سپس بمانند بيسمارك طرح وارد باشگاه قدرت ها كردن ژاپن را ريخت كه طي آن ژاپن باشكست دادن چين مالك شبه جزيره كره شد و باشكست دادن روسيه به صورت ابرقدرت خاور دور در آمد.

او مي دانست كه تا يك كشور نتواند اسلحه مورد نياز خودرا بسازد و از ظرفيت صنعتي بر خوردار باشد به جايي نخواهد رسيد وطرح مسلح كردن ژاپن با اسلحه ژاپني را به اجرا در آورد واين كشور را صنعتي كرد كه در اين زمينه همچنان پيش مي تازد.

1947م:26 اکتبر 1947 مهاراجه کشمیر بالاخره اعلام داشت که این سرزمین وابسته به هند است و با این اقدام، مسئله کشمیر بوجود آمد که باعث چند جنگ تمام عیار و محدود میان هند و پاکستان و جنگ لاداخ میان چین و هند شده و هنوز آتشی است در زیر خاکستر. پاکستان عمدتا به این دلیل مدعی کشمیر است که اکثریت نفوس آن مسلمان هستند. بر سه گوشه کشمیر 9 میلیونی پیش از تجزیه هندوستان (جامو و کشمیر، کشمیر آزاد و آکسایی چین) اینک سه دولت حکومت می کنند. مهاراجه از دو واژه سانسکریت مهانت (بزرگ) و راجه = راجا (پادشاه) ساخته شده و کشمیر به معنای زمینی است که از زیر آب بیرون آمده است.

1951م:26 اكتبر سال 1951 (چهارم آبان 1330) وينستون چرچيل دوباره نخست وزير انگلستان شد و چهلمین کابینه این کشوررا تشکیل داد. همان مردمي كه در پايان جنگ جهاني دوم ـ به اصطلاح تاريخ مصرف چرچیل را منقضي شده يافته بودند و به حزب كارگر راي داده بودند و «كلمنت اتلي» را برجاي وي نشانده و نخست وزير انگلستان كرده بودند بار ديگر به حزب محافظه كار و بازگشت چرچيل (در آن زمان 77 ساله) به قدرت راي دادند، زيرا با ملي شدن نفت ايران كه از آغاز كار در دست انگليسي ها بود قدرت استعماري انگلستان در گوشه و کنار جهان به چالش و مبارزه طلبيده شده بود. «اقتدار ـ اقتدار»، شعار حزب محافظه کار انگلستان در طول تبلیغات انتخاباتی آن دوره بود. ملي شدن نفت ايران اقتصاد انگلستان را تهديد مي كرد، بهاي برابري پاوند رو به كاهش گذارده بود و انگلیسی ها نگران آینده خود شده بودند. نفت ايران يكي از عوامل قدرت انگلستان بود. به علاوه، انگليسي ها پس از ملي شدن نفت ايران كه آسيبي به غرور سيصد و پنجاه ساله شان به عنوان اتباع يك قدرت رديف اول وارد آورده بود از آن بيم داشتند كه در ساير مناطق نيز امتيازهايشان متزلزل شود. كسرآوردن موازنه تجارت خارجي انگلستان نيز مزيد برعلت شده بود به گونه اي كه حزب ليبرال اين كشور هم نخست وزيري چرچيل را تاييد کرده بود. 26 اکتبر 1951 هنوز شمارش آراء کاملا تمام نشده بود که کلمنت اتلی کناره گیری دولت خودرا اعلام داشت و اندکی بعد پادشاه انگلستان چرچيل را رئیس دولت کرد و از آن پس طرح توطئه عليه ايران چند برابر شد، در جریان توطئه چرچیل چندبار به آمریکا رفت و ظرف مدتي كمتر از دو سال با كودتاي 28 امرداد همه چيز در ايران تقريبا به حالت اول بازگشت.

1957م:26 اكتبر 1957 دستگاه رهبري وقت شوروي مارشال گئورگي ژوكف فاتح برلن را كه وزير دفاع شوروي بود از همه مقامهاي نظامي اش بركنار كرد. نبوغ نظامي ژوكف بود كه ارتش آلمان را از دروازه مسكو به عقب نشيني مجبور وتا برلن ان را دنبال كرده و پايتخت هيتلر را متصرف شده بود.

خروشچف براي قانع كردن نظاميان و مردم شوروي به كنار گذاشتن ژوكف در نطقي خطاب به آنان گفته بود كه غرور بيش از حد ي كه ژوكف به ان دچار شده مآلا براي نظام شوروي خطرناك است و وي به يك استراحت كه به آن نياز مبرم داشت فرستاده شد تا اتحاديه (شوروي) به حيات عادي خود ادامه دهد.

ژوكف معتقد بود كه سازش ميان دو نظام ــ سوسياليستي و كاپيتاليستي ــ امكان پذير نيست و اين عقيده با سياستي كه خروشچف بعدا تحت عنوان همزيستي مسالمت آميز در پيش گرفت مغاير بود. مفهوم ديگر عقيده ژوكف اين بود كه جنگ ميان دو نظام اجتناب ناپذير است، مگر آن كه يكي از اين دو، داوطلبانه از سر راه ديگري كنار برود.

وي در مورد كشورهاي اروپاي شرقي مي گفت كه اين كشورها هر زمان كه بخواهند از اتحاد با شوروي كنار بروند بايد هزينه اي را ارتش شوروي براي آزاد كردن آنها متحمل شده پرداخت كنند و شوروي در اين راه ميليونها كشته داده است كه هزينه سنگيني است.

1979م:26 اكتبر سال 1979 «كيم جائه كيو» رئيس سازمان اطلاعات و امنيت كره جنوبي در جريان ملاقات خود با «پارك چونگ هي» رئيس جمهوري اين كشور با شليك گلوله او وسپس محافظ وي را كشت ـ عملي كه قبلا در جهان سابقه نداشت!. پارك چونگ هي 62 ساله بود.

در تحقيقات قضايي پس از قتل رئیس جمهور معلوم شد كه «كيم» با «پارک» در جريان مذاكره بر سر نحوه سركوب كردن دانشجويان كه دست از تظاهرات ضد دولتي بر نمي داشتند اختلاف نظر پيدا مي كند و كار اين اختلاف بالا مي گيرد و «كيم» پارك را متهم مي كند كه گزارشهاي سازمان وي رابه دقت نمي خواند و نسبت به نظر و پيشنهادهاي او بي اعتنا است. پارک در صدد قطع مذاكرات و بيرون كردن «كيم» از دفتر خود برمي ايد كه كيم سلاح كمري اش رابيرون مي آورد و رئيس جمهوري را گلوله مي زند و محافظ او - «چاچي چل» را هم كه در حال ورود به اطاق دفتر بود تا ببيند چه خبر است با گلوله ديگر مي كشد! و .... کيم پس از محاکمه در ماه مه سال بعد اعدام شد.

2004م: 25اكتبر 2004 در هشتاد و هفتمين سالگرد انقلاب بلشويكي روسيه و هشتاد سال پس از تقسيم امپراتوري روسيه بر پايه مليتهايش به 15 جمهوري، 15 سال پس از انحلال پيمان ورشو و 13 سال بعد از فروپاشي شوروي، و يك هفته پيش از انتخابات آمريكا صداي اعتراض مقامات مسكو كه اتحاديه اتلانتيك شمالي (ناتو) مي خواهد در پايگاههاي نظامي سابق شوروي در ليتواني اسلحه از جمله سلاح هسته اي انبار كند و اين پايگاههارا براي استفاده نظامي اش آماده سازد بلند شد. قبلا قراربود كه هر گونه اعتراضي پس از انتخابات آمريكا صورت گيرد تا اثري بر آراء مردم اين کشور نگذارد.

يك ژنرال هوايي روسيه در اين زمينه گفت: در مذاكرات سالهاي 1988 و 1989 (گورباچف) با غرب قرار بود كه پس از انحلال پيمان ورشو، ناتو هم از صورت نظامي خارج و به صورت يك پيمان و يا انجمن سياسي درآيد. ما پيمان ورشو را منحل كرديم ولي غربي ها نه تنها ناتو را غير نظامي نكردند بلكه آن را تا اعماق شوروي سابق گسترش دادند و اينك مي خواهند در دو پايگاه «سيائوليايي» و «تارتو» در ساحل بالتيك كه با پول مردم شوروي ساخته شده اند و دهها سال مركز استقرار بمب افكن هاي شوروي بودند اسلحه مستقر كنند و ترديد نيست که اين اسلحه و آمادگي برضد ماست. اگر غربي ها روسيه را دوست خود و جنگ سرد را پايان يافته مي دانند، استقرار اسلحه در مرزهاي روسيه چرا؟. اين اقدام به صلح خدمت نمي كند و با واكنش شديد مردم روسيه رو به رو خواهد شد و تاريخ نشان داده است كه همين واكنش ها، ورق را به حالت اول باز مي گرداند. ژنرال روسيه سپس افزوده بود:

"مارشال ژوكف فاتح برلن كه توسط خروشچف بازنشسته شد گفته بود كه سازش غرب با مسكو تا زماني كه داراي سلاح اتمي و موشك است امكان پذير نخواهد بود و ما نبايد خودمان را فريب دهيم. خروشچف اين اظهار ژوكف را مخالف سياست خود مبني بر همزيستي مسالمت آميز با غرب ديد و او را بازنشسته كرد. غرب يک روسيه ضعيف، فاقد اسلحه موثر و آشفته مي خواهد. غرب گمان مي کند که روسها پس از سيرشدن شکم و احساس آرامش به انديشه آنچه را که ازدست داده اند مي افتند و ناسيوناليسم روس زنده مي شود و با اين تصور است که بار ديگر درصدد نزديکتر ساختن پايگاههاي نظامي خود به مرزهاي روسيه و آشفته و درگير نگهداشتن روسها است".

2004م:«اندي روني» مفسر كهنسال شبكه "سي. بي. اس" آمريكا يكشنبه شب 24 اكتبر 2004 در تفسيري كه در پايان مجله تلويزيوني معروف به «سيکستي مينيتز» پخش شد گفت كه بيشتر بودجه نظامي 447 ميليارد دلاري آمريكا صرف خريد بمب افكن هاي يك ميليارد دلاري و زيردريايي هاي يك ميليارد و ششصد ميليون دلاري و تانكهاي سه ميليون دلاري مي شود كه پس از چند سال از رده خارج مي شوند و به صورت اشياء قراضه و اوراق در مي آيند (وي سپس بياباني را پر از هواپيماهاي نظامي از رده خارج شده و رودخانه اي را مملو از كشتي هاي جنگي بازنشسته شده نشان داد تا اظهاراتش را اثبات كرده باشد).

روني با اين تفسير خواست ثابت كند كه چرا با اين بودجه سنگين دريافتي نظاميان كافي نيست و چرا كمپاني هاي سازنده اسلحه تا اين حد در دولت آمريکا اعمال نفوذ مي كنند. پخش اين تفسير ظاهرا در تكميل مصاحبه قبلي همين شبكه با خانواده نظاميان در سن دياگو بود كه از كمي دريافتي ماهانه شكوه كرده بودند.

ژنرال آيزنهاور رئيس جمهوري پيشين آمريكا با اين كه يك نظامي بود در آخرين ماههاي زمامداري اش گفته بود: نگراني من از اين است كه اگر كمپانيهاي سازنده اسلحه قدرت بيشتري بگيرند؛ نفوذشان در دولت بيشتر شود و همه امور از مسير و روال عادي و درست خارج گردد.

740: يك زمين لرزه شديد به قسطنطنيه (استانبول) تلفات سنگين و ويراني شديد وارد ساخت.

1759: ژرژ دانتون از رهبران ميانه رو انقلاب فرانسه به دنيا آمد. وي پنجم آوريل 1794 دريك دادگاه افراطيون انقلاب به اعدام محكوم وهمان روز با گيوتين گردن زده شد و اصطلاح انقلاب فرزندان خودرا مي بلعد از همان روز برسر زبانها افتاده است.

1863: صليب سرخ جهاني تاسيس شد.

1905: اتحاديه سوئد ونروژ منحل شد و در همين روز پارلمان نروژ يك شاهزاده دانماركي را به پادشاهي آن كشور برگزيد. پادشاه نروژ اختيارات اجرايي ندارد.

1941: دولت آمريكا براي نخستين بار باوند (اوراق بهادار) پس انداز به جريان گذارد تا مردم همانند بانك بتوانند با خريد اين اوراق از سود سرمايه خود استفاده ببرند. سرمايه و سود توسط دولت تضمين مي شود. فروش اين باوند ها همچنان رايج است.

1947: مهاراجه جامو وكشمير ميان پيوستن به هند و يا پاكستان، هند را انتخاب كرد و از همان روز مسئله كشمير كه اكثر مردم آن مسلمان هستند به وجود آمده و باعث چند جنگ كوچك و بزرگ ميان هند و پاكستان شده است. کشمير از كانونهاي بحران در جهان بشمار مي رود. مهاراجه در سانسکريت به معناي پادشاه بزرگتر است. در اين زبان؛ راجه يعني پادشاه.

1955: «نگو دين دي ام» و قبلا نخست وزیر جنوب ویتنام استقلال كامل این قسمت را به نام جمهوری ويتنام جنوبي اعلام كرد و خود را رئيس آن کشور اعلام داشت و با اين عمل قرارداد ژنو سال 1954 كه طبق آن قرار بود رفراندم وحدت در ویتنام انجام شود نقض شد. طبق قرارداد ژنو که پس از شکست نیروهای فرانسه در شمال ویتنام از پیروان مسلح دکتر هوشی مین امضاء شده بود قراربود جنوب ویتنام (منطقه غیر کمونیست) تا زمان انتخابات تعیین سرنوشت زير نظر امپراتور «بائو داي» اداره شود. عمل «دين دي ام» كودتا تلقي شد، ولي دولت فرانسه كه با ويتنام شمالي كه آن را در جنگ شكست داده دشمني داشت رژيم «دين دي ام» را برسميت شناخت و مسئله را پیچیده ساخت. دولت آمریکا در اجرای سیاست خود مبنی بر جلوگیری از گسترش کمونیسم وضعیت جنوب ویتنام مساعد مداخله دید و به دادن کمک نظامی و حمایت سیاسی اقدام کرد ولی این روابط خالی از اشکال نبود. کودتای دوم نوامبر 1963 و مرگ «دین دی ام» بود که مسئله ويتنام را جدّی کرد كه به يك جنگ خونين طولاني میان کمونیستها و آمریکا انجاميد و در پايان اين جنگ كه كمونيستها آن را بردند، درسال 1975 وحدت ويتنام تامين شد.

1971: مجمع عمومي سازمان ملل 22 سال پس از تاسيس جمهوري توده اي چين راي دادكه كرسي چين كه در اختيار جزيره تايوان بود به صاحب اصلي آن داده شود و 15 نوامبر همين سال نمايندگان چين طي مراسمي كه به موقع خود خواهد آمد اين كرسي را اشغال كردند.

1995: فتحي شقاقي بنيادگذار فلسطيني جنبش جهاد اسلامي درمدخل يك هتل در جزيره مالت هدف گلوله ماموران موساد (سازمان اطلاعاتي اسرائيل) قرارگرفت و كشته شد. از شقاقي به عنوان مبتكر انفجارهاي انتحاري نام برده شده است. وي با نام مستعار عازم ليبي جهت ملاقات با قذافي بود كه هدف گلوله ماموران موساد قرار گرفت. شقاقي در سر راه خود به ليبي وارد مالت شده بود.

منبع:iranianshistoryonthisday.com