موگريني شنبه در تهران
- مجموعه: اخبار سیاست خارجی
- تاریخ انتشار : پنج شنبه, 26 فروردين 1395 08:34
فدريكا موگريني، از زماني كه در سمت مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا به‌جاي كاترين اشتون منصوب شد، در دوره خود توانست قطار هسته‌اي كه روي ريل «مذاكره پشت مذاكره» جاخوش كرده بود را به ايستگاه «تفاهم لوزان» و «توافق وين» برساند. اين دومين سفر موگريني به تهران است كه روز شنبه انجام مي‌شود؛ او را در اين سفر هفت كميسر اروپايي كه هركدام نماينده يكي از ٢٨ كشور عضو اتحاديه اروپا هستند، همراهي مي‌كنند.
موگريني پيش از اين و بعد از دستيابي به توافق هسته‌اي در وين به تهران آمده بود و در آن ديدارها قرار شد كه «گفت‌وگوهاي سطح‌بالا» بين ايران و اتحاديه اروپا از سر گرفته شود. در فاصله اين ماه‌ها نيز معاونان موگريني و ظريف، اين گفت‌وگوها را يك‌دور در تهران و يك دور در بروكسل ادامه دادند. چه آنكه ايران و اتحاديه اروپا رابطه‌اي ديرپا دارند و سنگ تحريم‌ها در اين بين موجب شده بود عمده اين همكاري‌ها با مشكل مواجه شود.
رابطه ايران و اتحاديه اروپا در دوره‌هايي با عنوان «گفت‌وگوهاي فراگير» و «گفت‌وگوهاي انتقادي» پيگيري مي‌شد اما در دوره جديد طرفين به‌دنبال «گفت‌وگوهاي سطح‌بالا» هستند. در اين سفر هركدام از كميسرها، پيگير يك موضوع هستند؛ كميسر تغييرات آب و هوا، كميسر بازار داخلي، صنعت و كارآفريني، كميسر تحقيقات، علوم و فناوري، كميسر حمل‌ونقل، كميسر محيط‌زيست و دريايي و شيلات، كميسر آموزش، فرهنگ، جوانان و ورزش و كميسر بشردوستانه و مديريت، همراهان موگريني در سفر به تهران هستند. تركيب مسافران بروكسل به تهران نشان مي‌دهد كه سفر اهداف سياسي را دنبال نخواهد كرد. آنچه به‌دنبال مذاكرات امضا خواهد شد، يادداشت تفاهم يا سند همكاري يا «نقشه‌راه» خواهد بود كه هنوز قطعي نشده است.
تفاهم در انرژي
برخي منابع خبري به «شرق» گفتند كه يادداشت تفاهم همكاري در حوزه انرژي با وزير نفت، همچنين يادداشت تفاهمي در حوزه انرژي هسته‌اي با سازمان انرژي اتمي و يادداشت تفاهم در حوزه محيط‌زيست با سازمان مربوطه در دستور كار مذاكرات هفت كميسر اروپايي در تهران قرار دارد. با توجه به متن برجام، كشورهاي اروپايي موظف‌اند كه همكاري‌هايي در حوزه هسته‌اي با ايران داشته باشند اما كم‌وكيف اين همكاري‌ها نيازمند مذاكره و گفت‌وگوي دقيق‌تر است كه بايد ديد شنبه چگونه در ساختمان‌هاي ميدان مشق و محوطه باغ ملي پيش مي‌رود. از آنجا كه كميسيون‌هاي اروپا نقش هدايتگري براي ٢٨ كشور اروپايي عضو اتحاديه دارند، مي‌تواند تفاهم‌هاي منعقدشده بين كميسرها و كشورها را به‌نوعي تفاهم الزام‌آور براي كشورهاي عضو تبديل كند.
دفتر اتحاديه اروپا؛ شايد در سفارت هلند
ايران و اتحاديه اروپا در شرايط پسابرجام، موضوعات متنوعي براي همكاري دارند، يكي از مهم‌ترين موضوعات، درخواست اين اتحاديه براي بازكردن دفتري در تهران است كه پارلمان اتحاديه در قالب دو قطع‌نامه، آن را خواسته؛ موضوعي كه در نوبت‌هاي پيشين حضور اعضاي اين اتحاديه در تهران مطرح شده است. با اينكه ايران در بروكسل دفتر اكرديته و ديپلماتيك دارد، از لحاظ ديپلماتيك اين جزء شرايط قاعده ميزباني است كه آنها نيز در تهران امكانات مشابهي داشته باشند،
اما با توجه به ظرايف كنوانسيون وين، اتحاديه اروپا موظف است براي بازگشايي دفتر در يك كشور، قرارداد دوجانبه‌اي امضا كند. اصلي‌ترين مانع در اين بين مشكل فني نحوه اجراي قواعد حفاظت ديپلماتيك است اما از آنجا كه مقامات فعلي اين اتحاديه به‌جد به‌دنبال بازكردن دفتر اتحاديه در تهران هستند، به نظر مي‌رسد اين دفتر در يكي از سفارت‌هاي اروپايي يا دفتر سفارت هلند در تهران كه درحال‌حاضر رئيس دوره‌اي اين اتحاديه است، بازگشايي شود؛ امري كه نيازمند مذاكرات دقيق و جدي بين طرفين است. اگرچه نمي‌توان مخالفت‌هاي جدي برخي در داخل را نسبت به بازشدن اين دفتر نيز كم‌اهميت دانست؛ مخالفت‌هايي كه از سفر كاترين اشتون به تهران به‌ويژه بعد از ملاقات او با مادر ستار بهشتي، جعفر پناهي و نرگس محمدي، بيشتر هم شد. اگرچه مذاكرات پيش‌رو مي‌تواند نقطه عطفي در تصميم‌گيري سياسي براي بازكردن دفتر اتحاديه اروپا باشد اما شايد براي قطعي‌شدن اين موضوع هنوز نيازمند زمان بيشتري باشيم.
حقوق بشر، آري يا نه
موضوع پراهميت ديگر در اين بين، بحث‌هاي حقوق‌بشري است كه هميشه اعضاي اروپايي دنبال مطرح‌كردن برخي ادعاها نسبت به ايران هستند. يك كارشناس ارشد در اين زمينه مي‌گويد بعيد است كه در اين دور گفت‌وگوها بحثی جدي در مورد حقوق بشر با اتحاديه اروپا داشته باشيم، اگرچه پيش از اين در دوران «گفت‌وگوهاي انتقادي» آنها بحث‌هاي حقوق‌بشري عليه ايران مطرح مي‌كردند. اما اكنون ايران معتقد است كه نمي‌توان در شرايطي كه قطع‌نامه عليه تهران تصويب شود، مذاكره را پيش برد. بااين‌حال برخي شواهد نشان مي‌دهد كه شايد مباحث حقوق‌بشري يا مسائل قضائي با اتحاديه اروپا هم مثل ديگر كشورهاي اروپايي در قالب يادداشت تفاهم سياسي بين موگريني و ظريف امضا شود.
سفر موگريني به تهران، بعد از اجرائي‌شدن برجام مي‌تواند فضاي سياسي موجود در جهان به‌ويژه نگراني برخي شركت‌هاي اقتصادي و بانكي اروپايي را نسبت به همكاري با تهران بهبود بخشد و همه اينها مي‌تواند سفري مهم را رقم بزند.
اخبار سیاست خارجی - شرق
