چرا استخوان گونه‌ام درد می‌کند؟ ۹ علت شایع که همین حالا باید بدانید

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

درد استخوان گونه اغلب از سینوس یا دندان شروع می‌شود

علت درد در استخوان‌های گونه و دندان‌ها

درد در استخوان‌های گونه و دندان‌ها یکی از شکایات شایع است که می‌تواند از یک ناراحتی خفیف تا دردی شدید و ناتوان‌کننده متغیر باشد. این درد گاهی به صورت لحظه‌ای ظاهر می‌شود و خودبه‌خود برطرف می‌گردد، اما در مواردی دیگر به تدریج تشدید شده و نیاز به بررسی پزشکی دارد. این درد معمولاً نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای است و به ندرت به خودی خود یک بیماری مستقل محسوب می‌شود. در این مقاله، علائم همراه، راه‌های تشخیص، درمان‌های خانگی، درمان‌های پزشکی و زمان مراجعه به پزشک می‌پردازیم.

سینوزیت شایع‌ترین علت درد همزمان گونه و دندان است

علل شایع درد در استخوان‌های گونه و دندان‌ها

1. عفونت سینوسی (سینوزیت)

سینوس‌های ماگزیلاری، که بزرگ‌ترین سینوس‌های اطراف بینی هستند، دقیقاً در نزدیکی استخوان‌های گونه و ریشه دندان‌های فک بالا قرار دارند. التهاب یا عفونت این سینوس‌ها (سینوزیت) می‌تواند فشار زیادی به اعصاب و بافت‌های اطراف وارد کند و دردی ایجاد نماید که به دندان‌ها، گونه‌ها و حتی پیشانی انتشار یابد.

• علائم همراه: آبریزش بینی، احتقان، سردرد، تب خفیف و احساس فشار در صورت.

این درد معمولاً با خم شدن به جلو یا ضربه ملایم به گونه‌ها تشدید می‌شود.

2. آبسه دندان

عفونت باکتریایی در ریشه دندان یا بین دندان و لثه می‌تواند منجر به تشکیل آبسه شود. این عفونت اگر درمان نشود، به استخوان فک و گونه گسترش می‌یابد و دردی تیز، ضربان‌دار و مداوم ایجاد می‌کند.

• علائم هشدار: تورم شدید، تب، لرز، بوی بد دهان و گاهی ترشح چرک از لثه.

در موارد پیشرفته، ممکن است به استئومیلیت (عفونت استخوان فک) منجر شود.

3. اختلال مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ)

مفصل TMJ که فک پایین را به جمجمه متصل می‌کند، در صورت جابه‌جایی، التهاب یا آسیب ناشی از آرتریت، می‌تواند باعث درد ارجاعی به گونه، دندان‌ها، گوش و حتی گردن شود.

• علائم مشخص: صدای تق‌تق یا کلیک هنگام باز و بسته کردن دهان، محدودیت در حرکت فک، درد هنگام جویدن یا صحبت کردن.

استرس، دندان‌قروچه شبانه و عادات نادرست جویدن از عوامل تشدیدکننده هستند.

4. نورالژی تری‌ژمینال

این اختلال عصبی نادر، ناشی از فشار یا تحریک عصب تری‌ژمینال (عصب اصلی حس صورت) است و حملاتی از درد برق‌آسا، سوزشی و بسیار شدید در یک سمت صورت، گونه، فک یا دندان‌ها ایجاد می‌کند.

• محرک‌ها: مسواک زدن، جویدن، صحبت کردن، باد سرد یا حتی لمس ملایم صورت.

این بیماری بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال دیده می‌شود و نیاز به درمان تخصصی دارد.

5. پوسیدگی دندان، ترک دندان یا مشکلات پرشدگی

پوسیدگی پیشرفته، ترک‌های دندانی یا پرشدگی‌های شل شده می‌توانند عصب دندان را تحریک کرده و دردی ایجاد کنند که به گونه و حتی سینوس‌ها انتشار یابد.

• علائم همراه: حساسیت به سرد و گرم، درد هنگام جویدن، تورم لثه.

آبسه دندان می‌تواند گونه را به شدت متورم کند

6. عوارض پس از اقدامات دندانپزشکی

پس از کشیدن دندان، عصب‌کشی، پر کردن یا کاشت ایمپلنت، التهاب بافت‌های نرم، تزریق بی‌حسی یا فشار به عصب می‌تواند تا چند روز درد در گونه و دندان ایجاد کند.

این درد معمولاً در ۳ تا ۵ روز کاهش می‌یابد، اما اگر ادامه یافت یا با تورم و تب همراه شد، نیاز به بررسی مجدد دارد.

7. دندان‌قروچه (بروکسیزم)

فشار مداوم دندان‌ها روی هم، به‌ویژه در خواب، باعث فرسایش مینای دندان، التهاب عضلات فک و درد ارجاعی به گونه، گوش و مفصل فک می‌شود.

• علائم جانبی: سردرد صبحگاهی، درد گردن، بیدار شدن با احساس خستگی فک.

8. بیماری‌های لثه (پریودنتال)

التهاب شدید لثه و از دست رفتن استخوان نگهدارنده دندان می‌تواند دردی عمیق و مداوم در دندان‌ها و گونه ایجاد کند. این بیماری اگر درمان نشود، نه تنها باعث از دست رفتن دندان می‌شود، بلکه خطر بیماری‌های قلبی را نیز افزایش می‌دهد.

9. بیماری عروق کرونر قلب (CAD)

در موارد نادر، درد ارجاعی از قلب به فک، گونه، گردن و شانه‌ها می‌تواند نشانه‌ای از آنژین یا حتی حمله قلبی باشد. این درد معمولاً با فعالیت بدنی تشدید شده و با استراحت کاهش می‌یابد.

• علائم هشدار فوری: درد قفسه سینه، تنگی نفس، تعریق سرد، تهوع و ضعف عمومی.

اگر دندانپزشک گفت دندان سالم است، به گوش‌و‌حلق‌و‌بینی بروید

تشخیص دقیق: چرا مهم است؟

تشخیص علت درد نیاز به معاینه دقیق دارد:

• معاینه دندانپزشکی: برای بررسی پوسیدگی، آبسه یا مشکلات لثه.

• تصویربرداری (رادیوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا MRI): برای ارزیابی سینوس‌ها، مفصل TMJ یا عصب تری‌ژمینال.

• آزمایش خون یا نوار قلب: در صورت شک به عفونت شدید یا مشکلات قلبی.

درمان‌های خانگی (برای تسکین موقت)

تا زمان مراجعه به پزشک، اقدامات زیر می‌تواند کمک‌کننده باشد:

• مصرف داروهای ضدالتهاب بدون نسخه (ایبوپروفن یا استامینوفن) برای کاهش درد و التهاب.

پرهیز از غذاهای خیلی گرم، سرد، سفت یا شیرین.

• استفاده از کمپرس سرد (۱۵ دقیقه روی گونه، ۱۵ دقیقه استراحت).

• مصرف غذاهای نرم مانند سوپ، پوره یا ماست.

• اجتناب از جویدن آدامس، خمیازه وسیع یا فشار به فک.

• استفاده از محافظ شبانه (نایت‌گارد) در صورت دندان‌قروچه.

• شستشوی دهان با آب نمک ولرم برای کاهش التهاب لثه.

• تکنیک‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن یا تنفس عمیق برای شل کردن عضلات فک.

درمان‌های پزشکی

درمان بر اساس علت زمینه‌ای تعیین می‌شود:

• عفونت سینوسی یا دندانی: آنتی‌بیوتیک، شستشوی سینوس یا تخلیه آبسه.

• مشکلات دندانی: پر کردن، عصب‌کشی، کشیدن دندان یا جراحی لثه.

• TMJ: اسپلینت دندانی، فیزیوتراپی فک، تزریق بوتاکس یا در موارد نادر جراحی.

• نورالژی تری‌ژمینال: داروهای ضدتشنج (کاربامازپین)، بلوک عصبی یا جراحی میکروواسکولار.

• بیماری قلبی: دارو، تغییر سبک زندگی یا مداخلات عروقی.

چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد؟

هرچند بسیاری از موارد با مراقبت خانگی بهبود می‌یابند، اما در شرایط زیر تأخیر جایز نیست:

• درد شدید و ناگهانی که بیش از چند ساعت طول بکشد.

• تورم قابل توجه در صورت یا گردن.

• تب، لرز، تهوع یا ترشح چرک از دهان.

• مشکل در بلع یا تنفس.

• درد همراه با علائم قلبی (درد قفسه سینه، تنگی نفس، تعریق).

• درد پس از ضربه به صورت یا سر.

• عدم بهبود پس از ۳ روز درمان خانگی.

کمپرس سرد التهاب گونه را سریع کم می‌کند

سوالات متداول

1. چرا صبح‌ها که بیدار می‌شوم استخوان گونه و دندانم درد می‌کند؟

معمولاً به‌خاطر دندان‌قروچه شبانه یا فشردن دندان‌ها در خواب است.

2. درد گونه سمت چپ دارم، آیا ممکن است از قلب باشد؟

بله، در مردان بالای ۴۰ و زنان بالای ۵۰ سال، به‌خصوص اگر با تنگی نفس، تعریق سرد یا درد قفسه سینه همراه باشد، باید فوراً نوار قلب بگیرید.

3. سینوزیت دارم، چرا دندان‌های بالا هم درد می‌گیرند؟

چون ریشه دندان‌های فک بالا دقیقاً داخل سینوس ماگزیلاری قرار دارد؛ فشار سینوس مستقیماً به عصب دندان منتقل می‌شود.

4. بعد از عصب‌کشی هنوز گونه‌ام درد می‌کند، طبیعی است؟

تا ۳–۷ روز کمی درد و حساسیت طبیعی است، اما اگر همراه با تورم شدید یا تب باشد باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.

5. گونه‌ام باد کرده و دندانم درد می‌کند، آیا آبسه است؟

احتمال آبسه دندان بسیار بالاست؛ به‌خصوص اگر یک دندان خاص خیلی حساس باشد یا چرک از لثه بیاید.

6. درد گونه دارم ولی دندانپزشک گفت دندان‌هایم سالم است، حالا چه کار کنم؟

به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید؛ ۸۰٪ این موارد سینوزیت یا التهاب سینوس است.

7. آیا استرس باعث درد گونه و فک می‌شود؟

بله، استرس باعث سفت شدن عضلات فک و دندان‌قروچه می‌شود و در نتیجه درد گونه و مفصل فک (TMJ) ایجاد می‌کند.

8. درد گونه دارم و گوشم هم کیپ شده، یعنی چه؟

۹۰٪ سینوزیت یا گرفتگی شیپور استاش (لوله بین گوش و حلق) است.

9. چرا با خوردن ترش یا سردی گونه‌ام تیر می‌کشد؟

احتمال ترک عمیق دندان یا پوسیدگی نزدیک عصب است؛ باید عکس دندان بگیرید.

10. آیا کم‌خونی یا کمبود ویتامین باعث درد گونه و دندان می‌شود؟

به‌صورت مستقیم نه، اما کمبود ویتامین B12 و آهن باعث التهاب زبان و لثه می‌شود که گاهی درد به گونه منتشر می‌شود.

نتیجه‌گیری

درد در استخوان‌های گونه و دندان‌ها می‌تواند از یک مشکل ساده مانند پوسیدگی تا یک وضعیت اورژانسی مانند حمله قلبی را نشان دهد. هرچند درمان‌های خانگی می‌توانند تسکین موقتی ایجاد کنند، اما تشخیص دقیق و درمان به‌موقع تنها راه جلوگیری از عوارض جدی مانند از دست دادن دندان، عفونت گسترده یا آسیب عصبی دائمی است.

اگر درد شما مداوم، شدید یا همراه با علائم هشدار است، بدون تردید به دندانپزشک یا پزشک مراجعه کنید. سلامت دهان و دندان نه تنها بر کیفیت زندگی، بلکه بر سلامت کلی بدن تأثیر عمیقی دارد.

گردآوری:بخش سلامت بیتوته