توده زیر چانه؛ از علل شایع تا درمان‌های موثر

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

توده زیر چانه اغلب به دلیل تورم غدد لنفاوی ایجاد می‌شود

همه‌چیز درباره توده زیر چانه؛ آیا باید نگران باشید؟

توده زیر چانه، که به صورت برآمدگی، توده یا ناحیه متورم در زیر چانه، امتداد خط فک یا جلوی گردن ظاهر می‌شود، یکی از مشکلات شایع پزشکی است. این توده‌ها می‌توانند کوچک یا بزرگ، نرم یا سفت، دردناک یا بدون درد باشند. در اغلب موارد، توده‌های زیر چانه بی‌ضرر هستند و به دلیل تورم غدد لنفاوی ناشی از عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی ایجاد می‌شوند. با این حال، گاهی ممکن است نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر مانند کیست، تومورهای خوش‌خیم یا حتی سرطان باشند.

توده‌های زیر چانه ممکن است با علائمی مانند حساسیت پوست اطراف، درد هنگام لمس یا بدون علامت همراه باشند. اگر توده بیش از چند هفته باقی بماند یا با علائم نگران‌کننده‌ای مانند کاهش وزن غیرقابل توضیح همراه باشد، مراجعه به پزشک ضروری است. در این مقاله، با استناد به اطلاعات پزشکی معتبر، به بررسی علل، علائم، تشخیص و راه‌های درمان توده زیر چانه می‌پردازیم.

عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی می‌توانند باعث توده زیر چانه شوند

علل توده زیر چانه

توده زیر چانه می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. شایع‌ترین علل عبارتند از:

1. غدد لنفاوی متورم

غدد لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند که مایع لنف را فیلتر کرده و با عفونت‌ها مبارزه می‌کنند. تورم این غدد در ناحیه زیر چانه اغلب به دلیل عفونت ایجاد می‌شود و می‌تواند توده‌ای نرم و انعطاف‌پذیر به وجود آورد.

• عفونت‌های ویروسی و باکتریایی: مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، عفونت‌های سینوسی، عفونت گوش، گلودرد استرپتوکوکی، مونونوکلئوز (مونو)، آبله‌مرغان، سرخک، اوریون یا عفونت‌های دهانی مانند آبسه دندان.

• سایر علل: بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید، ویروس‌هایی مانند HIV یا بیماری سل.

تورم غدد لنفاوی معمولاً طی ۱ تا ۲ هفته برطرف می‌شود، اما اگر ادامه یابد، نیاز به بررسی پزشکی دارد.

2. کیست‌ها و تومورهای خوش‌خیم

تومورهای خوش‌خیم غیرسرطانی هستند و معمولاً بدون درد می‌باشند، اما ممکن است در صورت بزرگ شدن باعث ناراحتی شوند.

• کیست‌ها: مانند کیست‌های سباسه (اپیدرموئید) که کیسه‌های پر از مایع یا مواد زائد هستند و به دلیل مسدود شدن غدد چربی پوست ایجاد می‌شوند.

• تومورهای خوش‌خیم: مانند لیپوما (رشد سلول‌های چربی زیر پوست) یا درماتوفیبروما (توده‌های فیبری کوچک) که نرم و متحرک هستند و به‌آرامی رشد می‌کنند.

این توده‌ها معمولاً بی‌ضرر هستند، اما در صورت فشار بر نواحی اطراف یا عفونت ممکن است نیاز به درمان داشته باشند.

3. سرطان

در موارد نادر، توده زیر چانه می‌تواند نشانه‌ای از سرطان باشد. توده‌های سرطانی معمولاً سفت، بدون درد و غیرمتحرک هستند.

• انواع سرطان: شامل لنفوم، لوسمی، کارسینوما، سرطان پوست غیرملانوما، سارکوما یا متاستاز از اندام‌های دیگر مانند دهان، گلو، تیروئید یا غدد بزاقی.

• علائم همراه: کاهش وزن غیرقابل توضیح، خستگی، تب، تعریق شبانه، مشکل در بلع، تنفس یا تغییرات صدا.

تشخیص زودهنگام سرطان برای درمان مؤثر حیاتی است.

4. علل دیگر 

• عفونت‌های پوستی: مانند دمل، کهیر، آکنه یا سلولیت.

• آسیب‌ها: نیش یا گزش حشرات، بریدگی، شکستگی استخوان یا هماتوم (تجمع خون زیر پوست).

• مشکلات غدد: سنگ‌های مجرای بزاقی، تورم لوزه‌ها یا گواتر (تورم تیروئید).

• آلرژی‌ها یا داروها: آلرژی غذایی یا عوارض برخی داروها.

توده زیر چانه دردناک ممکن است نشانه عفونت باشد

علائم همراه توده زیر چانه

علائم بسته به علت توده متفاوت است:

• درد یا حساسیت هنگام لمس.

• تب، خستگی یا علائم عفونت مانند سرفه، گلودرد یا آبریزش بینی.

• تغییرات پوستی مانند قرمزی یا گرما در ناحیه.

• در موارد سرطانی: بی‌حسی، گزگز، مشکل در تنفس یا بلع، یا تغییرات صدا.

تشخیص توده زیر چانه

برای شناسایی علت توده، پزشک اقدامات زیر را انجام می‌دهد:

معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی:

بررسی اندازه، شکل و حساسیت توده.

آزمایش‌های تشخیصی:

• آزمایش خون برای بررسی عفونت یا نشانه‌های سرطان.

• تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی‌تی اسکن یا MRI برای مشاهده ساختار توده.

• بیوپسی برای بررسی بافت توده و تعیین خوش‌خیم یا بدخیم بودن آن.

برای تشخیص توده زیر چانه ممکن است بیوپسی لازم باشد

راه‌های درمان توده زیر چانه

درمان توده زیر چانه به علت آن بستگی دارد. هدف، رفع علت زمینه‌ای و کاهش علائم است.

1. درمان عفونت‌ها و غدد لنفاوی متورم 

• داروها: آنتی‌بیوتیک برای عفونت‌های باکتریایی یا داروهای ضدویروس برای عفونت‌های ویروسی.

• تسکین علائم: استفاده از مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای کاهش درد و التهاب. کمپرس گرم، استراحت و مصرف مایعات فراوان نیز کمک‌کننده است.

• موارد شدید: تخلیه چرک از غدد لنفاوی عفونی ممکن است لازم باشد.

تورم غدد لنفاوی ناشی از عفونت معمولاً خودبه‌خود طی چند هفته برطرف می‌شود.

2. درمان کیست‌ها و رشدهای خوش‌خیم 

• کیست‌ها: بسیاری از کیست‌ها خودبه‌خود برطرف می‌شوند، اما در صورت عفونت یا بزرگ شدن، ممکن است نیاز به تخلیه یا جراحی داشته باشند.

• تومورهای خوش‌خیم: لیپوما یا درماتوفیبروما اگر باعث ناراحتی شوند یا از نظر زیبایی مشکل ایجاد کنند، با جراحی برداشته می‌شوند.

3. درمان سرطان 

• گزینه‌های درمانی: شامل جراحی برای برداشتن توده، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا درمان‌های هدفمند.

• بستگی به مرحله سرطان: نوع درمان بر اساس نوع سرطان، محل و میزان پیشرفت آن تعیین می‌شود.

• پیگیری منظم: برای جلوگیری از عود بیماری ضروری است.

4. درمان علل دیگر 

• سنگ‌های مجرای بزاقی: ماساژ، مصرف مایعات یا در موارد شدید، جراحی.

• گواتر: درمان مشکلات تیروئید با دارو یا جراحی.

• آسیب‌ها: مراقبت از زخم، درمان شکستگی یا مدیریت هماتوم.

• آلرژی‌ها: اجتناب از محرک‌ها یا مصرف آنتی‌هیستامین.

هشدار: خوددرمانی یا نادیده گرفتن توده می‌تواند خطرناک باشد. همیشه با پزشک مشورت کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

• توده بیش از ۲ هفته باقی بماند.

• توده در حال رشد، سفت یا غیرمتحرک باشد.

• علائم نگران‌کننده‌ای مانند کاهش وزن غیرقابل توضیح، تب، تعریق شبانه، مشکل در تنفس یا بلع وجود داشته باشد.

• در موارد اورژانسی (مانند مشکل شدید تنفس یا بلع): فوراً به پزشک مراجعه کنید.

توده زیر چانه ناشی از گواتر به مشکلات تیروئید مربوط است

سؤالات متداول

1. چگونه می‌توان درد غدد لنفاوی زیر چانه را تسکین داد؟

استراحت کافی، مصرف مایعات فراوان، استفاده از مسکن‌های بدون نسخه و کمپرس گرم می‌تواند به کاهش درد کمک کند.

2. تورم غدد لنفاوی زیر چانه چقدر طول می‌کشد؟

معمولاً ۱ تا ۲ هفته طول می‌کشد، اما اگر بیش از این ادامه یابد، نیاز به بررسی پزشکی دارد.

3. آیا توده زیر چانه همیشه نشانه سرطان است؟

خیر، بیشتر توده‌ها بی‌ضرر و ناشی از عفونت یا کیست هستند، اما توده‌های پایدار یا همراه با علائم نگران‌کننده باید بررسی شوند.

4. تورم غدد لنفاوی زیر چانه چقدر طول می‌کشد؟

تورم غدد لنفاوی ناشی از عفونت معمولاً طی ۱ تا ۲ هفته برطرف می‌شود. اگر بیش از این مدت ادامه یابد یا با علائم دیگر همراه باشد، نیاز به بررسی پزشکی دارد.

5. چگونه می‌توان تشخیص داد که توده سرطانی است یا خیر؟

توده‌های سرطانی معمولاً سفت، غیرمتحرک و بدون درد هستند و ممکن است با علائمی مانند کاهش وزن غیرقابل توضیح، تب، تعریق شبانه یا مشکل در بلع همراه باشند. برای تشخیص دقیق، پزشک ممکن است آزمایش خون، تصویربرداری (سونوگرافی، سی‌تی اسکن) یا بیوپسی انجام دهد.

نتیجه‌گیری

توده زیر چانه معمولاً ناشی از تورم غدد لنفاوی به دلیل عفونت است و با درمان مناسب، مانند آنتی‌بیوتیک یا مراقبت‌های خانگی، برطرف می‌شود. با این حال، علل دیگری مانند کیست، تومورهای خوش‌خیم یا سرطان نیز ممکن است مسئول باشند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب برای جلوگیری از عوارض جدی ضروری است. سبک زندگی سالم، رعایت بهداشت دهان و دندان و انجام معاینات منظم می‌تواند از بسیاری از این مشکلات پیشگیری کند. اگر توده‌ای زیر چانه دارید که بیش از چند هفته باقی مانده یا با علائم غیرعادی همراه است، حتماً با پزشک مشورت کنید. 

گردآوری:بخش سلامت بیتوته