جنگل‌هاي شمال غارت شده‌اند
- مجموعه: اخبار اجتماعی
- تاریخ انتشار : سه شنبه, 21 مرداد 1399 10:45
در روزهایی که پروژه انتقال آب دریای خزر به حالت مسکوت مانده، تراز دریاچه آب خزر پایین رفت تا زنگ خطر برای بزرگترین دریاچه جهان به صدا دربیاید، این در حالی است که کارشناسان محیط زیست از کاهش جنگل‌های شمال ابراز نگرانی شدید کرده‌اند، به‌نحوی که این جنگل‌ها در ۴۰ سال گذشته به نصف رسیده‌اند.
روز گذشته احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد که «تراز آبی دریای خزر ۱۳۰ سانتیمتر طی ۲۵ سال گذشته کاهش پیدا کرده است». البته خطر بزرگتر در کمین این دریا، جاری شدن فاضلاب انسانی و صنعتی است که باعث به خطر افتادن محیط و اکوسیستم منطقه می‌شود، موضوعی که لاهیجان زاده نیز آن را تایید می‌کند و معتقد است: «علاوه بر زباله‌ها شیرابه پسماندها نیز از طریق رودخانه‌ها و یا بارندگی وارد دریا می‌شود و از آنجایی که شدت آلودگی شیرابه بسیار بالاست مشکلاتی را برای محیط دریا به‌وجود می‌آورد.
تعدادی از شهرهای استان‌های شمالی یا تصفیه‌خانه فاضلاب ندارند و یا تصفیه‌خانه آنها تکمیل نشده است و فاضلاب‌های انسانی همچنان به دریا راه پیدا می‌کند». در شرایطی کشورهای ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان، پنج کشور ساحلی دریای خزر هستند که مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر در سال ۱۳۹۴ اعلام کرد از سال آبی (۱۳۷۴ تا ۱۳۷۵) تا پایان سال آبی (۹۴-۹۳)، تراز آب دریای خزر در مجموع نزدیک به یک متر و ۲۰ سانتیمتر کاهش داشته است.
این مرکز از جمله دلایل کاهش تراز آب دریای خزر را ادامه خشکسالی سال‌های قبل در حوضه آبریز خزر و کاهش بارش و آب‌دهی رودخانه‌های منتهی به دریای خزر و مهمترین آنها یعنی رودخانه ولگا دانسته بود. کارشناسان پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی معتقدند که تغییر شکل سواحل، شکل‌گیری محیط‌های آبی جدید، جابه جایی زیستگاه آبزیان، کاهش حجم بارگیری کشتی‌ها و افزایش هزینه‌های حمل بار مهمترین تهدید ناشی از نوسان تراز آب دریای خزر است.
پسروي آب درياي خزر به‌عنوان يکي از منابع اصلي تامين آب تالاب بين‌المللي ميانکاله يکي از هفت ذخيره‌گاه زيست‌کره جهان در ايران طي سال جاري، نبض خشکسالي را در تالاب تندتر کرد. تراز آب اين دريا در بهار سال جاري نسبت به بهار سال قبل (97) به‌دليل کم شدن ورودي آب رودخانه ولگا در روسيه 12درصد کاهش يافت. اين وضعيت تاثير خود را در پسروي تالاب بين‌المللي ميانکاله نمايان کرده است، به‌طوري که طبق گفته‌هاي مسئولان حفاظت محيط زيست، تداوم پسروي در سال‌هاي آينده مي‌تواند مشکلات اين ذخيره‌گاه را افزايش دهد. طبق گزارش‌هاي رسمي محيط زيست، در يک دهه گذشته 15 تا 20درصد از مساحت 44هزار هکتاري تالاب بين‌المللي ميانکاله که زماني گذر از آن به‌دليل پرآبي با قايق امکانپذير بود، خشک شده است.
دو عامل اصلي کاهش تراز دريا
همچنين حميد عليزاده، معاون پژوهش و فناوري پژوهشگاه ملي اقيانوس‌شناسي و علوم جوي تاکيد کرد که تراز آب درياي خزر امسال سه تا چهار سانتيمتر از سال پيش پايين‌تر است. در زمان‌هاي بسيار گذشته دلايل زمين‌شناختي بر نوسانات تراز آب درياي خزر موثر بوده است ولي در هزاران سال اخير عمده دلايل نوسانات آب اين دريا مربوط به شرايط اقليمي مي‌شود. او مي‌گويد آب درياي خزر بيشتر با تبخير کم مي‌شود و دو عامل «ورود آب» و «تبخير آب» از مهمترين دلايل نوسان تراز آب درياي خزر است، اما او به تثبيت تراز اميدوار است چون بر اساس اطلاعاتي که در مذاکره با متخصصان کشور روسيه داشتيم، در بهار امسال اين کشور بهار پر بارشي داشته، گرچه در زمستان برف زيادي را تجربه نکرده است. در تابستان هم بخش‌هايي از رود ولگا نسبتا پربارش و دماي آن نيز پايين بوده است و در صورتي که اين وضع ادامه يابد، احتمال تثبيت تراز قبلي را بدون جا به جايي محسوس داريم». به گفته معاون پژوهش و فناوري پژوهشگاه ملي اقيانوس‌شناسي تراز آب خزر سي سال در حال افزايش بود و اگر يک متر از ميزان آن زمان بيشتر افزايش مي‌يافت، چندين شهر ايران به زير آب مي‌رفتند.
تداوم قاچاق چوب در جنگل‌ها
اما خطر محيط زيستي شمال فقط مربوط به دريا نيست و در آماري حيرت انگيز، جنگل‌هاي شمال در 40 سال نصف شدند. به گزارش برخي از رسانه‌ها، حداقل در چهار دهه گذشته سطح جنگل‌هاي هيرکاني از سه‌ميليون و 600هزار هکتار به حدود يک‌‌ميليون و 800هزار هکتار يعني تقريباً به نصف رسيده است. قاچاقچيان چوب که اين روزها آزادتر از گذشته در نيمه‌هاي شب به جنگل‌هاي شمال مي‌روند و درختان 100 تا يک‌‌ميليون‌ساله را قطع مي‌کنند. به گفته ماموران منابع طبيعي، گستاخي قاچاقچيان چوب به حدي رسيده که نيسان بازداشت شده با بار پر از کاتين (چوب‌هاي جنگلي) را شبانه بيرون مي‌آورند. در اين رابطه محمد درويش، مديرکل پيشين مشارکت‌هاي مردمي سازمان حفاظت محيط زيست پيشنهاد داده، شماره سه رقمي از سوي سازمان جنگل‌ها تعريف شود و از مردم درخواست کرده است که در صورت مشاهده قاچاق چوب، به ماموران گزارش دهند. اين فعال محيط زيست مي‌افزايد: کل پرسنل سازمان جنگل‌ها در سراسر ايران حدود 14هزار نفر هستند که از اين تعداد حدود چهار‌هزار نفر جنگل‌بان و قرق‌بان در جنگل‌هاي سراسر ايران مامور حفاظت از جنگل‌ها هستند، از اين تعداد حدود 60 تا 70درصد در جنگل‌هاي شمال فعاليت مي‌کنند که اين تعداد کم است و براي حفاظت کفاف نمي‌دهد.
محمد متيني‌زاده، عضو هيات علمي موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع کشور نيز با طرح اين سوال که چگونه مي‌توانيم نسبت به از دست رفتن درختان هيرکاني خاموش باشيم، تصريح کرد: جنگل‌بانان و همه آنهايي که در موسسات و مراکز پژوهشي، سازمان جنگل‌ها و ادارات منابع طبيعي و دانشگاه‌هاي مرتبط مي‌کوشند، براي حفاظت خردمندانه از جنگل‌ها کافي نيستند، اين جنگل‌ها براي ماندن و بهره‌مند کردن ما و نسل‌هاي پس از ما از خدمات بي‌مانندشان به عزمي بلند، پيگيري مجدانه و خواستن‌هاي تمام‌نشدني از سوي همه مردم ايران نياز دارند.
آرمان ملی/ منیره چگینی
