طبقه بندی بلوم: طبقه بندی یادگیری که هر کس می تواند از آنها استفاده کند

مجموعه: فرزندان و امتحانات

طبقه بندی بلوم چیست

طبقه بندی بلوم چیست؟ کاربردها و اهمیت

اساسی ترین سوال در زمینه آموزش این است که چطور فرایند تفکر را بهبود دهیم.

به گفته ماری فورهند، انسان از سال 1780 به بعد متوجه شد که یادگیری ربطی به شانس ندارد و با تلاش و سخت کوشی یادگیرنده قابل دسترس است. 

طبقه بندی بلوم یادگیری را به سطوح مختلف تقسیم می کند تا آموزشگران بتوانند به صورت آگاهانه ، آموزش و سطح انتظارشان را با دانش آموزان منطبق کنند.

طبقه بندی بلوم در درک مراحل و سطوح یادگیری و تعیین اهداف آموزشی دروس و عمقی که آموزشگران می خواهند مباحث درسی را به دانش آموز منتقل کنند ، کمک میکند. 

تقسیم بندی یادگیری در طبقه بندی بلوم

طبقه بندی بلوم چیست؟

بنیامین ساموئل بلوم ( به انگلیسی : Banjamin Samuel Bloom ) پژوهشگر و محقق حوزه روان شناسی  یادگیری ( 1913 – 1999 ) با الهام از فلسفه روانشناسی دهه 1950 که به روانشناسی شناخت گرا معروف بود هدف های آموزشی قابل دسترس در فرایند آموزش را در سه حیطه شناختی ، عاطفی و مهارتی طبقه بندی کرد. 

از آن به بعد طبقه بندی بلوم ( به انگلیسی :  Bloom's taxonnomy  ) مبنای بیشترین طرح های آموزشی بوده است. بلوم معتقد بود که در فرایند آموزش و یادگیری ، رفتارهای بعدی که حاصل از تفکر هستند ، اهمیت زیادی دارد. 

رده بندی بلوم به درک مراحل و سطوح یادگیری و تعیین عمق و اهداف آموزشی دروس کمک میکند و به صورت وسیعی مورد استفاده برنامه ریزان درسی ، مدیران ، محققان و معلمان در تمام سطوح آموزشی قرار می گیرد. 

سطوح طبقه بندی بلوم

سطوح طبقه بندی بلوم عبارتند از : 

به یاد سپردن ، فهمیدن ، کاربرد ، تحلیل ، نقد و ارزیابی ، خلق و آفرینش

1- سطح اول طبقه بندی بلوم : به یادسپاری 

اولین سطح یادگیری که سطحی ترین میزان یادگیری محسوب می شود ، به خاطر سپردن معلومات است. دانش آموز باید مطالبی که مطالعه کرده است را به صورت دقیق به حافظه بسپارد و بتواند به یاد آورد. 

مثل حفظ کردن اسامی ، تاریخ ها ، مکان ها و فرمول ها . 

متاسفانه اغلب یادگیری دروس در دوران مدرسه و دانشگاه در همین سطح متوقف می شود. 

سطوح طبقه بندی بلوم

2- سطح دوم طبقه بندی بلوم : فهمیدن

فهمیدن و درک مطلب ، سطح دوم از یادگیری در طبقه بندی بلوم است که نشان میدهد فرد بهصورت عمیق در مورد مبحث مطالعه شده فکر کرده و جوانب آن را درک کرده است. 

در این سطح فرد میتواند مبحث مطاله شده را به زبان خودش توضیح بدهد و از سطح حفظ کردن صرف بالاتر برود. 

طرح سوالات تشریحی به ایجاد و ارزیابی این سطح یادگیری کمک خواهد کرد. 

3- سطح سوم طبقه بندی بلوم : کاربرد 

سطح بالاتر از یادگیری زمانی است که مطالب حفظ شده را به صورت کاربردی استفاده کنیم. یادگیرنده در این سطح میتواند چیزی را آموخته است در عمل پیاده کند و اموخته هایش را مورد آزمایش قرار دهد. 

در این سطح آموزش از حالت تئوریک وارد فاز عملی می شود. 

رسم نمودارها ، انجام پروژه و آزمایش های علمی میتواند به ارزشیابی یادگیری کاربردی کمک کند. 

تحلیل یکی از سطوح طبقه بندی بلوم

4- سطح چهارم طبقه بندی بلوم : تحلیل

در این سطح از یادگیری فرد میتواند مباحث مطالعه شده را تجزیه و تحلیل کند و موضوع را از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار دهد. مثلا تحلیل یک مدل آماری یا یک کیس روان شناختی یا تحلیل پدیده اجتماعی .

تحلیل و بررسی عناصر تشکیل دهنده یک مبحث ، تشخیص اجزای آن با طرح سوالات تحلیلی و رسم و تحلیل نمودارها و مدل ها ، طبقه بندی اطلاعات و عناصر تشکیل دهنده و جوانب مختلف موضوع میتواند این سطح از یادگیری را مورد سنجش قرار بدهد.

5- سطح پنجم طبقه بندی بلوم : نقد و ارزیابی

نقد و ارزیابی یکی از بالاترین سطوح یادگیری است که رسیدن به آن مستلزم درک کامل از موضوع و تحلیل همه جانبه آن است. در این مرحله فرد توانایی ارزشیابی و نقد موضوعات را پیدا میکند. 

رسیدن به این سطح از یادگیری معمولا در طراحی دروس تحصیلات تکمیلی دیده می شود. 

با این وجود با توجه به میزان استعداد و قابلیت های فردی رسیدن به این سطح از یادگیری در سطوح آموزشی پایین تر هم امکان پذیر است. 

برای ارزیابی این سطح از یادگیری سوالاتی که بر نقد و ارزیابی متکی است میتواند موثر باشد. 

خلق و آفرینش آخرین سطح از طبقه بندی بلوم

6- سطح ششم طبقه بندی بلوم : خلق و آفرینش

بالاترین سطح یادگیری در طبقه بندی بلوم ف خلق و آفرینش است. در این سطح فرد به درک و احاطه بالایی از علوم می رسد که نتیجه آن خلق و آفرینندگی است ، او میتواند حرفهای جدید بزند و نکاتی جدید به علم اضافه کند. 

برای خلق و آفرینش فرد باید به تمام جوانت ، کاربردها ، برداشت ها ، نقدهای موضوع و غیره تسلط داشته باشد. تقریبا تمام تئوریسین ها و نظریه پردازان و دانشمندان در حوزه های مختلف در این سطح از یادگیری قرار دارند و قادرند حرف تازه ای بزنند و راه جدیدی پیش روی دیگران بگذارند.

گردآوری : بخش روانشناسی بیتوته