زیاد موسیقی گوش کردن افسردگی را 8 برابر می‌كند
- مجموعه: مشاوره خانواده
عوارض زیاد آهنگ گوش دادن
گوش دادن به موسیقی از نظر روانشناسی
موسیقی، زبان جهانی احساسات است. از قدیم‌الایام تا امروز، انسان‌ها برای بیان شادی، غم، عشق و حتی خشم از موسیقی استفاده کرده‌اند. در عصر دیجیتال، با گسترش پلتفرم‌هایی مثل اسپاتیفای، یوتیوب، ساندکلاد و اپلیکیشن‌های ایرانی، دسترسی به موسیقی ساده‌تر از همیشه شده و ما گاهی حتی بدون اینکه متوجه باشیم، روزانه چندین ساعت موسیقی گوش می‌دهیم. اما آیا این عادت همیشه سالم است؟ تحقیقات اخیر می‌گویند شاید نه!
نتایج تکان‌دهنده یک پژوهش جدید
در مطالعه‌ای که توسط تیم روانشناسی دانشگاه پیتسبورگ در ایالات متحده انجام شده، مشخص شد نوجوانانی که به‌طور افراطی به موسیقی گوش می‌دهند، ۸ برابر بیشتر از سایرین در معرض افسردگی قرار دارند.
در این تحقیق، پژوهشگران عادات مصرف رسانه‌ای بیش از ۱۰۰۰ نوجوان را بررسی کردند و دریافتند:
افرادی که روزانه بیش از ۴-۵ ساعت موسیقی گوش می‌دهند (مخصوصاً به سبک‌های غمگین یا احساسی)، سطح بالاتری از اضطراب، بی‌حوصلگی، احساس پوچی و بی‌انگیزگی را گزارش کرده‌اند.
برخلاف تصور عمومی، موسیقی همیشه اثر تسکین‌دهنده ندارد. نوع موسیقی، زمان گوش دادن و هدف استفاده از آن تعیین‌کننده اثر آن بر روان است.
گوش دادن به موسیقی از نظر روانشناسی
چرا زیاد موسیقی گوش دادن می‌تواند به افسردگی منجر شود؟
۱. جایگزین کردن احساسات واقعی با صدای موسیقی
خیلی از ما در زمان‌های سخت، به‌جای روبه‌رو شدن با احساسات‌مان، هدفون می‌زنیم. موسیقی تبدیل به "پوششی برای دردها" میشود. اما واقعیت این است که احساسات سرکوب‌شده، قوی‌تر بازمی‌گردند. به‌خصوص وقتی فرد مدام با آهنگ‌هایی که اشعارشان درباره تنهایی، شکست یا ناامیدی است، همذات‌پنداری می‌کند.
۲. تشویق به نشخوار فکری
موسیقی‌های غمگین، به‌ویژه اگر تکراری شنیده شوند، می‌توانند فرد را در چرخه‌ای از افکار منفی نگه دارند. این مسئله در روانشناسی به نام rumination (نشخوار ذهنی) شناخته میشود که یکی از مهم‌ترین عوامل افسردگی است.
۳. وابستگی عاطفی به موسیقی به‌جای تعامل اجتماعی
وقتی فرد به‌جای گفتگو با دوستان، ورزش یا تعامل خانوادگی، تمام اوقات فراغتش را با موسیقی پر می‌کند، دچار انزوای تدریجی میشود. انزوا از عوامل کلیدی ابتلا به افسردگی است.
تاثیر موسیقی بر افسردگی
نشانه‌هایی که نشان می‌دهند موسیقی گوش دادن شما ناسالم شده:
- وقتی گوشی‌تان را جا می‌گذارید یا هدفون‌تان خراب میشود، احساس اضطراب یا خشم می‌کنید.
- وقتی موسیقی تنها چیزی‌ست که به شما انگیزه ادامه روز را می‌دهد.
- اگر بیشتر از دو ساعت در روز، به‌طور مداوم در حال گوش دادن هستید و احساس تنهایی یا غم دارید.
- اگر فقط به سبک‌های خاص مثل "غم‌انگیز"، "درام"، "تنهایی"، یا "جدایی" گوش می‌دهید و تغییر سبک برایتان سخت است.
آهنگ هایی که باعث افسردگی میشود
راهکارهای ساده برای جلوگیری از تأثیر منفی موسیقی
محدود کردن زمان گوش دادن
همان‌طور که زمان کار با موبایل یا تلویزیون باید محدود باشد، زمان گوش دادن به موسیقی نیز بهتر است هدفمند و محدود شود. برای مثال:
- ۳۰ دقیقه هنگام ورزش
- ۳۰ دقیقه قبل از خواب (ترجیحاً موسیقی بی‌کلام)
تنوع در ژانر موسیقی
سعی کنید هر هفته سبک جدیدی را امتحان کنید:
- موسیقی کلاسیک
- جاز و بلوز
- موسیقی محلی
- پادکست‌های الهام‌بخش
- صداهای طبیعت (Rain sounds, Forest ambience, etc.)
گوش دادن آگاهانه به جای پس‌زمینه‌ای
بجای اینکه موسیقی فقط برای پر کردن سکوت باشد، زمانی را به شنیدن دقیق، با تمرکز بر ملودی و پیام آهنگ اختصاص دهید.
جایگزین‌های احساسی سالم
اگر به‌دنبال آرامش، تخلیه احساس یا همدردی هستید، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- نوشتن احساسات در دفترچه روزانه
- صحبت با مشاور یا دوست مورد اعتماد
- انجام مدیتیشن یا تنفس آگاهانه
- رفتن به دل طبیعت
گوش دادن به موسیقی
سوالات متداول درباره زیاد موسیقی گوش کردن
۱. آیا گوش دادن زیاد به موسیقی باعث افسردگی میشود؟
بله، برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف افراطی موسیقی، مخصوصاً سبک‌های غمگین یا احساسی، ممکن است با افزایش خطر افسردگی مرتبط باشد. مخصوصاً اگر فرد از موسیقی برای فرار از واقعیت یا سرکوب احساسات استفاده کند.
۲. چه مدت موسیقی گوش دادن در روز سالم است؟
محدود مشخصی وجود ندارد، اما روان‌شناسان توصیه می‌کنند:
حدود ۱ تا ۲ ساعت در روز برای شنیدن آگاهانه مناسب است.
شنیدن بی‌وقفه بیش از ۴ ساعت در روز (به‌ویژه با هدفون) می‌تواند اثرات منفی داشته باشد.
۳. آیا نوع موسیقی اهمیت دارد؟
بله. موسیقی‌های غمگین، درام، یا اشعار منفی در طولانی‌مدت می‌توانند احساسات منفی را تقویت کنند. در حالی که موسیقی‌های شاد، بی‌کلام، کلاسیک یا طبیعت‌محور می‌توانند آرامش‌بخش‌تر باشند.
۴. آیا گوش دادن با هدفون ضرر بیشتری دارد؟
نه مستقیماً برای روان، اما گوش دادن طولانی‌مدت با هدفون می‌تواند:
باعث آسیب شنوایی شود.
حس انزوا را افزایش دهد.
فرد را از تعاملات اجتماعی دور کند.
۵. چه نشانه‌هایی دارد که زیاد موسیقی گوش دادن ناسالم شده؟
ناتوانی در تحمل سکوت
وابستگی برای کنترل احساسات
کاهش ارتباط اجتماعی
احساس غم یا اضطراب پس از گوش دادن
تمرکز نداشتن روی کار یا خواب
۶. آیا موسیقی می‌تواند درمان‌کننده افسردگی باشد؟
بله، به شرطی که درست انتخاب و استفاده شود. موسیقی‌درمانی (Music Therapy) یک روش معتبر در روانشناسی است. ولی گوش دادن خودسرانه و افراطی، مخصوصاً به موسیقی‌های احساسی یا منفی، ممکن است نتیجه عکس بدهد.
۷. چطور می‌توانم از موسیقی به‌صورت سالم استفاده کنم؟
زمان گوش دادن را محدود کنید.
بین سبک‌های مختلف تنوع ایجاد کنید.
موسیقی را جایگزین گفت‌وگو و تعامل نکنید.
در زمان ورزش، مطالعه یا رانندگی از موسیقی‌های بی‌کلام استفاده کنید.
اگر حال‌تان بدتر میشود، پلی‌لیست را عوض کنید.
سخن پایانی:
موسیقی هدیه‌ای ارزشمند است، اما استفاده ناآگاهانه از آن می‌تواند اثرات منفی جدی بر سلامت روان داشته باشد. مانند هر ابزار دیگری، باید در مصرف آن تعادل داشت. اگر متوجه شده‌اید که موسیقی، به‌جای تسکین، حال‌تان را بدتر می‌کند، شاید زمان آن رسیده که صدا را کم‌تر کنید، نفس عمیق بکشید و راه‌های دیگری برای تقویت روح‌تان پیدا کنید.
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته
