معرفی قناویز بافی ؛ هنر دست مردم یزد



عکس های قناویز بافی, نحوه بافت قناویز, هنر قناویز بافی

هنر قناویز بافی

 

قناویزبافی، تجلی هنر مردم سرزمین ایران 

قناویز بافی نوعی هنر پارچه بافی است. این هنر در گذشته ها مربوط به خطه ی خراسان بود ما در حال حاضر، قناویز بافی شهر یزد معروف می باشد و معمولا این پارچه ها از این شهر تهیه می کنند. در واقع قناویز یک پارچه ی ابریشمی قرمز رنگ و بسیار ساده است که با دستگاه ساده ی دو وردی بافته می شود.

عموما زنان خانه دار، بافندگان این پارچه ها هستند. در حال حاضر شما می توانید قناویز بافی و قناویزها را از شهر بادگیرها، یزد پیدا و مشاهده کنید.

برای قناویز بافی از نخ های ابریشم مصنوعی استفاده می کنند و عموما این پارچه ها به عنوان آستر لباس ها مورد استفاده قرار می گیرند. قناویز بافی یکی از سنت های قدیمی پارچه بافی است که متاسفانه در حال حاضر رو به انقراض است. معمولا این پارچه ها در عرض های 90 در 80 سانتی متر بافته می شوند.

 

اگر بخواهید یک قناویز به عرض 70 سانتی متر ببافید نیاز به 30 چله و اگر قصد بافت قناویز در عرض 90 سانتی متر دارید نیاز به 42 چله دارید.

حال اگر علاقه مند به هنر قناویز بافی یکی زیباترین هنر و صنایع دستی یزد هستید و می خواهید اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید می توانید با ما در ادامه ی مطلب همراه باشید.

 

قناویز بافی, هنر پارچه بافی, قناویز بافی چیست

نحوه بافت قناویز بافی

 

شستشوی قناویز چگونه است؟

معمولا قناویزها را باید با آب ولرم و شوینده های معمولی بشویید. علاوه بر این، این پارچه ها در برابر رطوبت اصلا مقاوم نیستند و آن ها را باید دور از رطوبت دائمی قرار دهید. همچنین اگر می خواهید عمر قناویزها بیشتر شود آن ها به دور از نور مستقیم خورشید، حرارت، آتش و همچنین اشیای نوک تیز و سفیدکننده های شیمیایی قرار دهید.

 

تعریف قناویز بافی

در فرهنگنامه ی دهخدا، قناویز بافی را اینگونه تعریف کرده اند: قناویزها نوعی پارچه های ابریشمی ساده هستند که غالب رنگ ها قرمز است.  

قناویز بافی فقط در شهر یزد و چند شهر همجوار مثل میبد و تفت انجام می گیرد. این نوع پارچه بافی در زمان محمدشاه و اوایل سلطنت ناصرالدین شاه بسیار رایج و پر رونق بود اما متاسفانه در حال حاضر، این نوع پارچه بافی کاملا منسوخ شده و از بین رفته است. در آن دوره برای بافت این پارچه از رنگ های متنوع استفاده می کردند که رنگ قرمز در آن ها غالب بود. 

 

قناویز بافی

یکی از مهم ترین ویژگی های قناویز بافی استفاده از رنگ های متنوع در آن بود. به این صورت که رنگ زمینه ی این پارچه یک رنگ بود و سپس بر روی آن، خطوطی به موازات هم و نزدیک به هم بافته می شود. عموما رنگ این خطوط، متضاد رنگ زمینه ی این پارچه است. این پارچه یک پارچه با عرض کم است که بافندگان یزدی از آن برای آستر لباس ها استفاده می کردند. در گذشته هر بافنده روزانه حدود 5 تا 6 قناویز می بافت. 

 

تاریخچه ی قناویز بافی

قناویز یک پارچه ی نخی و کم عرض بود که اوج بافندگی آن به زمان سلطنت محمد شاه و اوایل سلطنت ناصرالدین شاه می رسد. این پارچه دارا یک پس زمینه و راه راه هایی بود که این راه راه ها در فاصله ی کمی با هم قرار داشتند. همچنین رنگ این راه راه ها و خطوط با رنگ پس زمینه ی پارچه متفاوت بود. در واقع از رنگی که در این خطوط استفاده می شد در پس زمینه آن استفاده نمی شد. 

بافت این پارچه در گذشته ها رایج بود و امروزه دیگر کسی این پارچه را نمی بافد. 

 

شستشوی قناویز, تاریخچه ی قناویز بافی, نخ های قناویز بافی

دستگاه قناویز بافی 

 

رنگ های استفاده شده برای نخ های قناویز بافی

طبیعتا در آن دوره ای که قناویز بافته می شد صنعت های رنگرزی امروزی رواج نداشت که نخ های این هنر بافندگی را رنگ کنند لذا از مواد طبیعی رنگ های مورد نظر را به دست می آورند و نخ ها را رنگ می کردند: از جمله اطلاعاتی که در مورد منبع رنگ های آن دوره بر جای مانده است عبارتند از:

• روناس برای ساخت رنگ نارنجی و قرمز

• برگ حنا برای ساخت رنگ قرمز و قهوه ای

• ریشه ی توت برای ساخت رنگ زرد

• زردچوبه برای ساخت رنگ زرد پر رنگ

• برگ توت برای ساخت رنگ زرد روشن

• پوست انار برای ساخت رنگ قهوه ای و خاکستری

• پوست بلوط برای ساخت رنگ قرمز متمایل به قهوه ای

• برگ سماق برای ساخت رنگ قرمز و قهوه ای

• جفت برای ساخت رنگ بنفش و قرمز

• زعفران برای ساخت رنگ آبی و آبی تیره

• پوست گردو برای ساخت رنگ قهوه ای و خاکستری

• برگ مو برای ساخت رنگ زرد روشن

• برگ چای برای ساخت رنگ زرد و قهوه ای

• کنده ی درخت بقم برای ساخت رنگ بنفش و سیاه

• پوست خشخاش برای ساخت رنگ قهوه ای

• پوست درخت سیب برای ساخت رنگ قهوه ای و زرد

طبیعتا ساخت این رنگ های زیبا و متنوع و استفاده از نخ های رنگی زیبا در قناویز، به زیباتر شدن این پارچه ی ابریشمی کمک می کرد.

 

عکس های قناویز بافی, نحوه بافت قناویز, هنر قناویز بافی

قناویز بافی صنایع دستی یزد

 

قناویز پارچه ای ابریشمی نفیس از شهر بادگیرها

این صنایع دستی حاصل ذوق و خلاقیت هنرمندان و بافندگان یزدی است که با بی توجهی به صنعت پارچه بافی قدیمی دیگر ذوق و شوقی برای بافندگان این هنر نمانده است. منسوخ شدن و از بین رفتن این هنر پارچه بافی سبب شد که دیگر از کارگاه های پارچه بافی و حتی خانه های شهر بادگیرها صدایی به گوش نرسد. این هنر از قدیمی ترین و با اصالت ترین هنرهای پارچه بافی شهر یزد است که هویت، پیشینه، آداب و رسوم و فرهنگ این شهر و دیار را نشان می دهد.

 

اما در سال های گذشته به دلیل مشکلات زیاد اعم از بی توجهی به این هنر و همچنین ورود ماشین های صنعتی و کارخانه ای، واردات بی رویه ی پارچه، نبود بودجه های مالی و عدم حمایت از بافندگان و همچنین بی توجهی مسئولان به این هنر، این هنر پارچه بافی رو به زوال رفت به گونه ای که امروزه دیگر هیچ بافنده ای را در یزد نمی بینید که قناویز ببافد.

اما این حرف به این معنی نیست که نتوان این هنر بافندگی را احیا کرد. احیای این هنر فقط کمی همت، تلاش و حمایت مسئولان را می طلبد.

 

گردآوری : بخش فرهنگ و هنر بیتوته 

 

کالا ها و خدمات منتخب

      ----------------        سیــاست و اقتصــاد با بیتوتــــه      ------------------

      ----------------        همچنین در بیتوته بخوانید       -----------------------