اوتیت مدیا در کودکان: علل، علائم و راهکارهای پیشگیری و درمان

مجموعه: بیماری های شایع کودکان

عفونت گوش در کودکان

اوتیت مدیا در کودکان

عفونت گوش میانی یا اوتیت مدیا یکی از شایع‌ترین مشکلات دوران کودکی است. این بیماری نه تنها باعث درد و ناراحتی کودک می‌شود، بلکه می‌تواند بر خواب، تغذیه و حتی شنوایی او تأثیر بگذارد. شناخت دقیق علل، علائم، روش‌های درمان و پیشگیری از اوتیت مدیا به والدین کمک می‌کند تا سریع‌تر اقدام کرده و از عوارض طولانی‌مدت جلوگیری کنند.

اوتیت مدیا چیست؟

گوش انسان شامل سه بخش است: گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی. گوش میانی فضایی کوچک پشت پرده گوش است که شامل استخوانچه‌های شنوایی می‌شود و نقش کلیدی در انتقال صدا به گوش داخلی دارد.

اوتیت مدیا به التهاب و عفونت این بخش گفته می‌شود و معمولاً با تجمع مایعات یا چرک همراه است. وقتی این فضا پر از مایع یا عفونت می‌شود، کودک دچار درد، تب و مشکلات شنوایی می‌گردد.

اوتیت مدیا

انواع اوتیت مدیا

اوتیت مدیا حاد (Acute Otitis Media - AOM)

این نوع به طور ناگهانی شروع شده و با درد شدید و تب همراه است. بیشتر موارد نیاز به درمان سریع دارند.

اوتیت مدیا با تجمع مایع (Otitis Media with Effusion - OME)

در این حالت مایع در گوش میانی جمع می‌شود بدون اینکه علائم شدید عفونت وجود داشته باشد. اغلب بدون درد است اما می‌تواند شنوایی کودک را کاهش دهد.

اوتیت مدیا مزمن

در صورت عدم درمان یا درمان ناکافی، عفونت ممکن است مزمن شود و منجر به آسیب پرده گوش و کاهش شنوایی طولانی‌مدت گردد.

التهاب گوش میانی

علل شایع اوتیت مدیا در کودکان

عفونت‌های ویروسی و باکتریایی

سرماخوردگی، آنفولانزا و عفونت‌های تنفسی فوقانی می‌توانند باعث انسداد لوله استاش شوند و مایع در گوش میانی تجمع پیدا کند.

اختلال عملکرد لوله استاش

لوله استاش کانالی است که گوش میانی را به حلق متصل می‌کند و وظیفه تخلیه مایعات و تعادل فشار هوا را دارد. در کودکان، این لوله کوتاه‌تر و افقی‌تر است، بنابراین انسداد آن شایع‌تر است.

دود سیگار و آلودگی محیطی

تماس با دود سیگار یا هوای آلوده می‌تواند سیستم ایمنی کودک را ضعیف کرده و خطر ابتلا به اوتیت مدیا را افزایش دهد.

شرایط جمعیتی و اجتماعی

حضور کودک در مهدکودک یا فضاهای شلوغ، تماس با ویروس‌ها و باکتری‌ها را افزایش می‌دهد.

عوامل ژنتیکی و ساختار گوش

برخی کودکان به دلیل ساختار آناتومیکی گوش یا سابقه خانوادگی، استعداد بیشتری برای ابتلا دارند.

علائم اوتیت مدیا در کودکان

علائم اوتیت مدیا در کودکان

درد گوش که ممکن است در هنگام دراز کشیدن شدیدتر شود

- تب و بی‌حالی

- مالش یا کشیدن گوش توسط کودک

- اختلال شنوایی موقت یا ناآگاهی نسبت به صداها

- بی‌اشتهایی و اختلال خواب

- بی‌قراری یا گریه‌های مداوم در نوزادان

توجه: در نوزادان علائم ممکن است غیر اختصاصی باشد، مانند استفراغ، اسهال یا بی‌قراری شدید.

تشخیص اوتیت مدیا

تشخیص معمولاً توسط پزشک اطفال یا متخصص گوش و حلق و بینی انجام می‌شود و شامل موارد زیر است:

معاینه پرده گوش با اتوسکوپ

پزشک به دنبال قرمزی، تورم یا تجمع مایع پشت پرده گوش است.

تست شنوایی در موارد مزمن

برای بررسی کاهش شنوایی موقت یا دائمی، ممکن است تست شنوایی انجام شود.

بررسی سابقه بیماری و علائم کودک

پرسش درباره تب، بی‌اشتهایی، سرماخوردگی اخیر و بی‌قراری کودک

درمان اوتیت مدیا

درمان اوتیت مدیا

درمان دارویی

- آنتی‌بیوتیک‌ها: در موارد باکتریایی تجویز می‌شوند. تجویز آنتی‌بیوتیک باید دقیق و مطابق دستور پزشک باشد تا مقاومت باکتری‌ها ایجاد نشود.

- داروهای ضد درد و تب: برای کاهش درد و تب کودک از داروهایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده می‌شود.

درمان غیر دارویی

- کمپرس گرم روی گوش: به کاهش درد کمک می‌کند.

- بالا بردن سر کودک هنگام خواب: به تخلیه مایعات گوش میانی کمک می‌کند.

- پیگیری منظم با پزشک: حتی پس از بهبود، برای اطمینان از تخلیه کامل مایعات و جلوگیری از عود.

درمان‌های پیشرفته

در موارد مزمن یا شدید، پزشک ممکن است:

- تزریق لوله تهویه (توبی‌پلاستی) برای تخلیه مایعات گوش میانی

- جراحی ترمیم پرده گوش (تیمپانوسنتز)

پیشگیری از اوتیت مدیا

- واکسیناسیون به موقع: شامل واکسن آنفولانزا و پنوموکوک

- پرهیز از دود سیگار و محیط آلوده

- رعایت بهداشت دست‌ها و محیط کودک

- تغذیه مناسب و تقویت سیستم ایمنی

- شیردهی به نوزادان: شیر مادر سیستم ایمنی کودک را تقویت می‌کند و از عفونت‌های گوش جلوگیری می‌کند.

عوارض اوتیت مدیا در صورت عدم درمان

اگر اوتیت مدیا درمان نشود، ممکن است:

- کاهش شنوایی موقت یا دائمی

- آسیب پرده گوش

- عفونت مزمن گوش

- اختلال در تکامل گفتار و یادگیری

عفونت گوش در کودکان

سوالات متداول درباره اوتیت مدیا (عفونت گوش در کودکان)

1. اوتیت مدیا چیست؟

اوتیت مدیا به التهاب و عفونت گوش میانی گفته می‌شود که معمولاً با درد، تب و گاهی کاهش شنوایی همراه است. این بیماری در کودکان شایع‌تر از بزرگسالان است.

2. چه عواملی باعث اوتیت مدیا در کودکان می‌شود؟

شایع‌ترین عوامل شامل عفونت‌های ویروسی و باکتریایی، اختلال عملکرد لوله استاش، تماس با دود سیگار، حضور در محیط‌های آلوده یا جمعیت بالا، و عوامل ژنتیکی است.

3. علائم اوتیت مدیا در کودکان چیست؟

درد گوش و کشیدن یا مالش گوش

تب و بی‌حالی

اختلال شنوایی موقت

بی‌اشتهایی و اختلال خواب

در نوزادان: گریه مداوم، استفراغ یا بی‌قراری

4. آیا اوتیت مدیا همیشه نیاز به آنتی‌بیوتیک دارد؟

نه، در بسیاری از موارد خفیف، به ویژه انواع ویروسی، درمان حمایتی و مراقبت در منزل کافی است. مصرف آنتی‌بیوتیک تنها در موارد باکتریایی یا عودکننده توصیه می‌شود.

5. چگونه می‌توان از اوتیت مدیا پیشگیری کرد؟

واکسیناسیون به موقع (آنفولانزا و پنوموکوک)

پرهیز از دود سیگار و محیط آلوده

رعایت بهداشت دست‌ها و محیط کودک

شیردهی به نوزادان برای تقویت سیستم ایمنی

6. آیا اوتیت مدیا می‌تواند باعث کاهش شنوایی شود؟

بله، تجمع مایعات در گوش میانی یا عفونت مزمن می‌تواند شنوایی کودک را موقتاً یا حتی دائمی کاهش دهد. درمان به موقع از این عوارض جلوگیری می‌کند.

7. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

درد شدید یا تب بالا

خونریزی یا ترشح از گوش

کاهش شنوایی یا عدم پاسخ به صدا

تکرار مکرر عفونت گوش

8. درمان‌های غیر دارویی اوتیت مدیا چیست؟

کمپرس گرم روی گوش

بالا بردن سر کودک هنگام خواب

پیگیری منظم پزشک برای کنترل عفونت و تخلیه مایعات

جمع‌بندی

اوتیت مدیا یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دوران کودکی است که با درد و اختلال شنوایی همراه است. شناخت علل، علائم، روش‌های درمان و نکات پیشگیری به والدین کمک می‌کند تا سریع‌تر اقدام کنند و از عوارض طولانی‌مدت جلوگیری شود. مراقبت دقیق و پیگیری منظم با پزشک از کلیدهای اصلی مدیریت این بیماری هستند.

گردآوری: بخش کودکان بیتوته