نحوه صحیح نگه‌داشتن نوزاد: از آغوش تا موقع خواب
- مجموعه: دانستنيهاي نوزادان
نگه داشتن نوزاد
نحوه صحیح نگه‌داشتن نوزاد؛ اصول مهم از بدو تولد تا ماه‌های اول
نگه‌داشتن نوزاد، ساده به نظر می‌رسد، اما در واقع ترکیبی از دانش، مهارت و توجه است. نوزادان تازه‌متولد شده بسیار حساس هستند و حتی کوچک‌ترین حرکت یا موقعیت می‌تواند باعث ناراحتی یا خطر برایشان شود. یادگیری نحوه صحیح نگه‌داشتن نوزاد، به شما کمک می‌کند هم کودک آرام باشد و هم شما اعتماد به نفس بیشتری پیدا کنید. در ادامه، تمام نکات مهم از آغوش گرفتن تا خوابیدن نوزاد به‌طور کامل توضیح داده شده است.
اصول کلی نگه‌داشتن نوزاد
حمایت از سر و گردن
یکی از مهم‌ترین نکات، حمایت از سر و گردن نوزاد است. عضلات گردن نوزاد در هفته‌ها و ماه‌های اول تولد به اندازه کافی قوی نیستند تا سر را نگه دارند. بنابراین همیشه هنگام برداشتن یا در آغوش گرفتن نوزاد، یک دست خود را زیر سر و گردن و دست دیگر را زیر کمر و لگن او قرار دهید. حتی یک لحظه غفلت می‌تواند باعث افتادن یا فشار روی ستون فقرات شود.
نزدیک بودن بدن نوزاد
نوزاد وقتی بدنش نزدیک شما باشد، احساس امنیت بیشتری می‌کند. این نزدیکی باعث ترشح هورمون‌های آرام‌بخش در بدن او می‌شود و حتی می‌تواند به کاهش گریه و بی‌قراری کمک کند. برای والدین هم مزیت دارد: شما راحت‌تر می‌توانید نوزاد را کنترل و آرام کنید و حرکات ناگهانی او کمتر شما را غافلگیر می‌کند.
حالت طبیعی بدن
بدن نوزاد باید کمی خمیده و نرم باشد، مانند حالت جنینی در رحم مادر. پاها و دست‌ها نباید کشیده یا تحت فشار باشند، زیرا این حالت می‌تواند باعث ناراحتی یا درد شود. حفظ حالت طبیعی بدن نوزاد، به رشد سالم مفاصل و عضلات او کمک می‌کند.
آغوش گرفتن نوزاد
انواع روش‌های نگه‌داشتن نوزاد
آغوشی یا در آغوش گرفتن
آغوش گرفتن یکی از بهترین روش‌ها برای ایجاد ارتباط عاطفی با نوزاد است.
- حالت کلاسیک: نوزاد روی سینه شما قرار می‌گیرد، سر او کمی به سمت شانه و چانه به سمت سینه باشد. این حالت برای آرام کردن نوزاد و برقراری تماس پوستی عالی است.
- آغوشی رو به جلو: وقتی نوزاد کمی بزرگ‌تر شد، می‌توانید او را مقابل خود نگه دارید تا بتوانید با او بازی کنید یا به او نگاه کنید. حتی در این حالت هم باید سر و گردن نوزاد حمایت شود تا هیچ فشاری به او وارد نشود.
روی بازو
نگه داشتن نوزاد روی بازو یا حالت گهواره‌ای برای تغذیه با شیشه یا شیر مادر بسیار کاربردی است. در این حالت بازوی شما زیر بدن نوزاد قرار می‌گیرد و سرش روی آرنج شما می‌نشیند. این موقعیت باعث می‌شود که نوزاد راحت نفس بکشد، راحت غذا بخورد و حس امنیت بیشتری داشته باشد.
روش صحیح در آغوش گرفتن
نگه‌داشتن نوزاد هنگام خواب
خواب نوزاد یکی از حساس‌ترین زمان‌هاست و رعایت نکات ایمنی اهمیت ویژه‌ای دارد.
- به پشت بخوابانید: تحقیقات پزشکی نشان می‌دهد که خواباندن نوزاد به پشت، خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) را کاهش می‌دهد. حتی اگر نوزاد خوابیده باشد، همیشه مطمئن شوید که روی شکم یا پهلو قرار نگرفته است.
- سطح صاف و محکم: تخت، گهواره یا سبد خواب باید صاف و محکم باشد. بالش، پتو و اسباب‌بازی‌های نرم کنار نوزاد نگذارید، زیرا می‌توانند باعث خفگی یا محدودیت حرکت شوند.
- دما و لباس مناسب: لباس راحت و سبک برای خواب مناسب است. سر نوزاد نباید پوشیده شود و باید از گرمای بیش از حد یا سرما جلوگیری شود. تنظیم دمای اتاق و لباس مناسب، کیفیت خواب نوزاد را بسیار افزایش می‌دهد.
ایمنی نوزاد
نکات تکمیلی برای والدین موفق
حرکت آرام و نرم
نوزادان از حرکات شدید و تکان‌های ناگهانی می‌ترسند و ممکن است گریه کنند یا بی‌قرار شوند. هنگام بلند کردن، تکان دادن یا جابجایی نوزاد، حرکت‌ها باید آرام، نرم و کنترل شده باشد.
تماس چشمی و صدا
تماس چشمی و صحبت کردن با نوزاد هنگام نگه‌داشتن او باعث ایجاد حس امنیت و اعتماد می‌شود. حتی حرف زدن آرام و زمزمه‌های کوتاه می‌تواند نوزاد را آرام کند و رابطه عاطفی شما را تقویت کند.
استفاده از وسایل کمکی
آغوشی‌های مخصوص نوزاد و پتوهای پیچیده (swaddle) می‌توانند آرامش بیشتری برای کودک ایجاد کنند. با این حال، باید دقت شود که هیچ فشاری روی سر و گردن وارد نشود و تنفس نوزاد محدود نشود.
هشدارها و موارد ایمنی
- هیچگاه نوزاد را بدون حمایت سر و گردن نگه ندارید. حتی چند ثانیه غفلت می‌تواند خطرناک باشد.
- از گذاشتن نوزاد روی سطوح بلند مانند کاناپه یا میز بدون مراقبت خودداری کنید.
- هرگز نوزاد را در حالت خوابیده روی شکم نگه ندارید، مگر تحت نظر مستقیم متخصص و در شرایط خاص.
آغوش گرفتن
سوالات متداول درباره نحوه صحیح نگه‌داشتن نوزاد
۱. چگونه سر نوزاد را هنگام بلند کردن حمایت کنیم؟
هنگام بلند کردن نوزاد، یک دست خود را زیر سر و گردن او قرار دهید و دست دیگر را زیر کمر و لگن او نگه دارید. این کار از آسیب به ستون فقرات و گردن نوزاد جلوگیری می‌کند و احساس امنیت بیشتری به او می‌دهد.
۲. آیا نوزاد را می‌توان روی بازو نگه داشت؟
بله، نگه داشتن نوزاد روی بازو یا حالت گهواره‌ای بسیار مفید است، مخصوصاً هنگام شیر دادن یا آرام کردن او. بازوی شما زیر بدن نوزاد قرار می‌گیرد و سر او روی آرنج می‌نشیند تا راحت و ایمن باشد.
۳. بهترین حالت برای خواب نوزاد چیست؟
بهترین حالت خواب، خوابیدن به پشت روی سطح صاف و محکم است. از بالش، پتو یا اسباب‌بازی نرم کنار نوزاد استفاده نکنید و لباس راحت و سبک برای او بپوشانید. این روش خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) را کاهش می‌دهد.
۴. آیا استفاده از آغوشی یا پتو پیچیده (swaddle) ایمن است؟
بله، آغوشی‌های مخصوص و پتوهای پیچیده می‌توانند نوزاد را آرام کنند، به شرطی که سر و گردن او آزاد باشد و تنفس محدود نشود. این وسایل برای ایجاد حس امنیت و کاهش بی‌قراری نوزاد مناسب هستند.
۵. چگونه می‌توان نوزاد را بدون ترس از آسیب نگه داشت؟
با رعایت نکات زیر:
همیشه حمایت از سر و گردن
نزدیک نگه داشتن بدن نوزاد به خود
حرکت آرام و نرم
استفاده از وسایل کمکی مناسب
این کار باعث ایجاد حس امنیت و اعتماد به نفس در والدین می‌شود.
۶. آیا می‌توان نوزاد را روی شکم خواباند؟
خیر، نوزادان تازه‌متولد شده نباید روی شکم خوابانده شوند، مگر تحت نظر مستقیم پزشک در شرایط خاص. خوابیدن روی شکم خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را افزایش می‌دهد.
۷. چه مدت باید نوزاد را در آغوش گرفت؟
هیچ محدودیت دقیقی وجود ندارد، اما نوزادان به طور طبیعی علاقه زیادی به تماس پوستی دارند. هر زمان که نوزاد بی‌قرار است یا نیاز به آرامش دارد، او را در آغوش بگیرید. این کار به رشد عاطفی و ایجاد حس امنیت کمک می‌کند.
جمع‌بندی
نگه‌داشتن نوزاد، ترکیبی از مهارت فیزیکی و توجه عاطفی است. با رعایت اصولی مثل حمایت از سر و گردن، نزدیک نگه داشتن بدن نوزاد، استفاده از آغوشی مناسب و خواب ایمن، می‌توانید نوزادی آرام و شاد داشته باشید و در عین حال، خودتان نیز احساس اعتماد و آرامش کنید. والدین موفق کسانی هستند که با صبر، مهارت و توجه، تجربه‌ای مثبت و شیرین از مراحل اولیه زندگی کودکشان بسازند.
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته
